Ona tili darslarida grammatik tahlil qilish

“ Yoshlarimizni mustaqil fikrlaydigan yuksak intelektual va ma’naviy salohiyatga ega bo‘lib dunyo miqyosida o‘z tengdoshlariga hech qaysi sohada bo‘sh kelmaydigan insonlar bo‘lib kamol topishi baxtli bo‘lishi uchun davlatimiz va jamiyatimizning bor kuch va imkoniyatlarini safarbar etamiz”. Sh.M. Mirziyoyev

O‘quvchi

O‘quvchi

O‘quvchi

egallangan bilimlarni amaliyotda qo‘llay olishi

Bilimlarni mustaqil o‘zlashtirishi

Olingan bilim, ko‘nikma, malakalardan samarali foydalana olishi

Innovatsiya - (ingilizcha innovation)-yangilik kiritish,yangilanish,nimanidir o‘zgartirish demakdir.

Zamonaviy sharoitda ta’lim samaradorligini oshirishning eng maqbul yo‘li mashg‘ulotlarni interfaol metodlar yordamida tashkil etish deb hisoblanmoqda.

Interfaol so‘zi ingliz tilida (“Inter”- o‘zaro, ”act”-harakat qilmoq) – o‘zaro harakat qilish yoki kim bilandir suhbatda, muloqotda bo‘lish ma’nosini anglatadi. Interfaol metodlar orqali o‘quvchi shaxsida mustaqil va ijodiy fikrlash kompetensiyasini shakllantish imkoniyati oshadi. O‘quv jayonining interfaol ta’lim turlariga asoslanishi bir qarashda nihoyatda oddiy, sodda, hatto “bolalar o‘yini” kabi taassurot uyg‘otadi.

O‘qituvchi va o‘quvchining maqsaddan natijaga erishishida texnologiyalarni tanlash ixtiyoriy. Har ikkala tomondan ishlatiladigan texnologiya o‘quvchilarning bilim saviyasi, guruh tabiati va sharoitiga qarab tanlanadi.

- o‘quvchi shaxsini fikrlashga, o‘zgalar fikrini anglashga, o‘z fikrini og‘zaki hamda yozma shaklda savodli bayon qila olishga qaratilgan nutqiy kompetensiyani rivojlantirish;

- ona tilining keng imkoniyatlaridan unumli foydalanilgan holda to‘g‘ri va ravon bayon eta olish ko‘nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan lingvistik kompetensiyalarni shakllantirish;

- o‘quvchilarda grammatikaga oid o‘zlashtiriladigan bilimlar (fonetika, leksikologiya, so‘zning tarkibi, so‘z yasalishi,morfologiya sintaksis,yozuv, imlo, tinish belgilari, nutq uslublariga oid tushunchalar)ni rivojlantirish;

• Maktabimiz hovlisida go‘zal gullar ochildi.
• Shaddod ashulalar eshitib dam oldik.

1

• Koinotda ko‘m-ko‘k bulutlar suzib yuribdi.
• Shaxs o‘zidan yaxshi nom qoldirmog‘i lozim.

2

3

• Kuzda qaldirg‘ochlar qaynoq o‘lkalarga uchib ketadilar.
• Shahrimizda kundan-kun novcha binolar qad ko‘tarmoqda.

• Maktabimiz hovlisida chiroyli gullar ochildi.

• Quvnoq ashulalar eshitib dam oldik.

• Osmonda ko‘m-ko‘k bulutlar suzib yuribdi.
• Inson o‘zidan yaxshi nom qoldirmog‘i kerak.

• Kuzda qaldirg‘ochlar issiq o‘lkalarga uchib ketadilar.
• Shaxrimizda kundan-kun baland binolar qad ko‘tarmoqda.

№

Fe’l zamonlari

1

№

O‘tgan zamon fe’li

2.

Hozigi zamon fe’li

1

Ta’rifi

3.

Nutq so‘zlanib turgan paytdan keyin bajariladigan (yoki bajarilmaydigan) harakatni bildiradi. Nima qilmoqchi? degan savollarga javob bo‘ladi.

Kelasi zamon fe’li

№

2

3

Misol

Nutq so‘zlanib turgan paytdan oldin bajarilgan (yoki bajarilmagan) harakatni bildiradi .Nima qilgan? degan so‘roqlarga javob bo‘ladi.

1

Osmonda yakka-yakka oppoq bulutlar quvlashmachoq o`ynashmoqda

Nutq so‘zlanib turgan paytda bajarilayotganligi (yoki bajarilmayotganligi) harakatni bildiradi. Nima qilyapti? nima qilmoqda? degan so‘roqlarga javob bo`ladi.

2

Men ushbu o‘quv yilida tanlovga qatnashib o‘z bilimimni sinamoqchiman.

3

Yurtimizda yog‘och o‘ymakorligi san’ati qadimdan rivojlangan.

№

Yasovchi qo ‘ shimchalar

1

№

Ot yasovchi qo`shimchalar

2.

Sifat yasovchi qo‘shimchalar

1

Ta ’ rifi

3.

So‘z asosi-so‘z yasovchi

-li, -siz, -dor, qo‘himchalarining qo‘shilishi bilan yasaladi

Fe’l yasovchi qo‘chimchalar

№

2

3

Misol

So‘z asosi o‘zaklarga

- la, -lan,-lash,-illa,-ulla,-sira yasovchi qo‘shimchalar yasash bilan yasaladi.

1

Maktabimiz bog‘iga bu yil juda ko‘p mevali daraxtlar ekildi.

So‘z asosi o‘zaklarga

-chi, -kor,-zor,-dosh,-loq,-k,

-q. qo‘shimchalar qo‘shish bilan yasaladi.

2

Oltin kuz nurin to‘kib, paxtazorda yuribdi.

3

Elektr quvvatidan,suvdan gazdan tejab foydalanishni odat qiling.

№

Unumiy qoidalar

1

№

Uyushiq bo‘lakli gaplar

2.

Undalma

1

Ta‘rifi

3.

Fikrni kimga qaratilganligini bildiradi,bosh kelishikdagi so‘zlar bilan ifodalanadi,og‘zaki nutqda undash ohangi bilan aytiladi

Darak gap

№

2

3

Misol

Biror bir voqea yoki hodisa haqida darak beruvchi gaplar

1

Sayroqi qushlar daraxt ostiga to‘kilgan danaklarni olib, xarsang qoyaga qo‘nishdi.

Gapda bir xil so‘roqqa javob bo‘ladi, bir so‘zga bog‘lanib keladi, sanash ohangi bilan aytiladi.

2

Bobojon, qishloqning tabiati, oqko‘ngil odamlari meni o‘ziga rom etdi.

3

Bog‘imizga olma, olcha, behi kabi mevali daraxtlarni o‘tkazdik

Fe’l zamonlari

1.

Ta’rifi

2.

2

Misol

3.

3

3

1

1

2

Yasovchi qo‘shimchalar

1.

Ta’rifi

3

2.

Misol

2

1

3.

2

1

3

Yasovchi qo‘shimchalar

Ta’rifi

1.

3

Misol

2.

2

1

3.

2

1

3

Umumiy qoidalar

Ta’rifi

1.

Misol

2.

3

3.

3

3

1

1

2

Metod bilan ishlash qoidalari …

1. Yozuvchi (har bir guruhda bir nafardan o‘quvchi) 2. Yuguruvchilar (har bir guruhda 1-3 nafar o‘quvchi) 3. Tahrirchi (har bir guruhda bir nafardan o‘quvchi )

1-guruh Diktant “Kitob”

Kitob – inson ma’naviy boyligi, fikrlash doirasining kengayishiga katta yordam

beruvchi vosita.

Uni doimo do‘st tutish, undan ko‘p narsalarni o‘rganishga harakat qilish lozim.

Ko‘p kitob o‘qigan bola asardagi fikrlarni o‘z qalbiga joylaydi.

2-guruh Diktant “Favvoralar”

Favvoralar yozning issiq kunlarida o‘zi - ning muzdek suvi va toza havosi bilan insonlarga orom baxsh etadi.

Qadim zamonda ham saroylarda favvoralar bo‘lgan.

Samarqand atroflarida Amir Temur barpo etgan Dilkusho bog‘ida favvora bo‘lgan.

3-guruh Diktant “Jayron”

Jayron Respublikamizning janubida va shimoli g‘arbiy qismlaridagi tekisliklarda tarqalgan.

Hozirgi kunda ular baland tepalik, jarlik va tog‘li hududlarda saqlanib qolgan.

Jayronlarni cho‘ponlar o‘tlash davrlarida ovlaydilar.