"Қарыс,құлаш өлшемдер-бабамнан қалған мөлшерлер" тақырыбына презентация

Ғылыми жұмыс :

Құлаш,қарыс өлшемдер-бабамнан қалған мөлшерлер

Жетекшісі: Айтжанова Лаззат Исембаевна

Құлаш,қарыс өлшемдер-бабамнан қалған мөлшерлер .

Ғылыми жобаның мақсаты: Қазақтың ежелгі өлшеулер әлемінен хабардар болу,қазақ халқының тәжірибесіндегі заттың ұзындығы мен сыйымдылығын саусақпен өлшеу жолдарын ұғыну. Халық өлшемдері-ұлт мәдениеті мен ата-бабамыздың тыныс –тіршілігі екенін дәлелдеу.

Зерттеудің өзектілігі : халықтың ойын,өлшемдердің мағынасын түсініп,қазіргі кездегі халықаралық өлшемдермен салыстыру

І. Кіріспе бөлімі

ІІ. Негізгі бөлім

Зерттеу бөлімі

ІІІ. Қорытынды бөлімі

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Өлшем – бір нәрсенің көлемін,салмағын анықтайтын өлшеу бірлігі.           «Халық айтса қалып айтпайды» дегендей  халық өлшемі анық өлшем десек қателеспейміз. Өйткені  оны ата-бабаларымыз сан ғасырлар  бойы қолданып  және сол арқылы  өлшем негіздерін  жасаған.

Қазақ халқының өлшем бірліктері

Салмақ өлшемдері

Көлем

өлшемдері

Уақыт

өлшемдері

Қазақтың байырғы өлшем бірліктері

1.Уақыт

өлшемдері

таң сәрі

“ Алагеуім

құланиек

сәске

құлан сәрі

алагөбе

2.Ұзындық, биіктік, қалыңдық, көлем өлшемдері

Шым-шым

құлаш

Бір уыс

қарыс

адым

сүйем

шынтақ

Кере қарыс

ІІІ. Салмақ өлшемдері

қадақ

мысқал

батпан

пұт

Халықтың өлшем атауларындағы бес саусақтың маңызы Бір уыс-қос саусақтарын жұмдастыра бүккендегі өлшемі  

“ Екі елі ауызға-төрт елі қақпақ”

Халық мақалы

Елі - саусақтың көлденең

қалыңдығы

1 елі 2-2,5 см

Қарыс- бас бармақ пен шынашақтың аралық мөлшері

Құлаш- иық деңгейінде кере созылған екі қол ұшының арасы

Сүйем- бас бармақ пен сұқ саусақ аралығымен өлшенетін өлшем Сынық сүйем- сұқ саусақтың буыны бүгіліп барып белгінетін өлшем.Бір сұйемнің ¾ бөлігі. Қарыс сүйем -бас бармақ пен орта саусақтың аралық мөлшері

• Қазақ өлшемдеріне есептер
• 1. Құнанға күніне 2 қадақтан жем беремін. Бір аптада құнан қанша жем жейді.? (1 қадақ 200 г)
• 2 * 200 = 400 (г)
• 7 * 400 = 2800 (г) = 2 кг 800 г

Байырғы өлшем бірліктеріне логикалық есептер

Түйеқұс екі аяғымен тұрғанда бір пұт тартса, бір аяғымен тұрғанда қанша тартады? - деп атасы немересіне қарады. Әзілің жарасса –атаңмен ойна. Жауабы: Бір пұт, себебі түйеқұс салмағы өзгермейді.

Ғылыми жұмыс ізденіс барысы

Жұмыс барысы

Зерттеудің ғылыми жаңалықтары

Зерттеу жұмысымда бұрын-соңды ғылыми әдебиеттерде кездеспеген қызықты логикалық есептер, қазақтың есептері талдау жасау арқылы сұрыпталып алынған. Негізінен логикалық есептер шығаруда өзінің білім деңгейі көтеріледі. Кең ауқымды есептерді шешуде зерттеу, ойлау қабілетін дамытып, жаңа іс – қимылға жетеледі. Пәндік икемділігі қалыптасты. Өскелең ұрпақтың біліктілігін қалыптастыруға бағытталған қазақ халқының математикалық білімінің тамыры терең екендігін жетілдіру. Қазақтың шамаларды өлшеу жүйесін тарихи-математикалық мағлұмат ретінде пайдалана отырып, математика сабағында тақырыпты жеңіл ұғынуға болатыны дәлелдене түсті.

20

20