"Бастауыш пен баяндауышты? арасына ?ойылатын сызы?ша" та?ырыбында ашы? саба?

Қараша айының жиырма тоғызы

Сынып жұмысы

Сабақтың тақырыбы:

Бастауыш пен баяндауыштың арасына

қойылатын сызықша

Сабақтың мақсаты:

оқушылардың тұрлаулы мүшелер жайлы алған білімдерін толықтыру. Бастауыш пен баяндауыштың арасына қандай жағдайда сызықша қойылатынын үйрету. Сөйлемдегі сөздерді сатылай кешенді технологиясы арқылы талдай білуге машықтандыру;

Білімділік

Дамытушы-

лық

оқушылардың сөздік қорын молайту, ойлау қабілетін дамытып, өз ойын жүйелі түрде жеткізе білуге дағдыландыру;

оқушыларды ұқыптылыққа, таза, сауатты жазуға, еңбексүйгіштікке баулу. Өз елін , жерін қорғайтын, тәуелсіздікті бағалайтын өршіл рухты азамат тәрбиелеу;

Тәрбиелік

Сабақтың түрі: жаңа сабақты меңгерту

Сабақтың әдісі: баяндау, сұрақ-жауап, ой қозғау, талдау

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта , слайдтар, үлестірме қағаздар

Миға шабуыл

• Бастауыш дегеніміз не?
• Баяндауыш дегеніміз не?
• Бастауыштың сұрағы?
• Баяндауыштың сұрағы?
• Астарын қалай сызамыз?
• Бастауыш пен баяндауыш қандай мүшеге жатады?

Тұрлаулы мүшелер

Баяндауыш

Бастауыш

Не істеді? Не ғылды? Қайтті?

Кім? Кімдер? Не? Нелер?

Мысалы: Күн жылынды.

Ойын: “Жоғалған сөз”

Бастауыш

Баяндауыш

Мысық

Жылқы

Мөңірейді

Сиыр

Үреді

Түйе

Боздайды

Ит

Мияулайды

Кісінейді

М а ш ы қ т ы қ ж ұ м ы с .

Мәтіндегі тұрлаулы мүшелердің астын сыз.

Ақлима әжей шаршағанын біліп, балаларды үйіне шақырды. Балалар Ақлима әжейге көмекке келді. Қыздар үй тазалады. Ал ұлдар отын жарды. Ақлима әжей балаларға өте қатты риза болды. Әже бауырсағы мен кәмпитін балаларға берді.

Шаршасаңдар, тұрыңдар,

Қолды қолға ұрыңдар.

Басты төмен бұғыңдар,

Жұдырықты жұмыңдар.

Алақанды ашыңдар,

Құстай ұшып шығыңдар.

Қараша айының жиырма тоғызы

Сынып жұмысы

Бастауыш пен баяндауыштың арасына

қойылатын сызықша

Сәуле – биші.

Сәуле биледі.

Әділет – оқушы.

Әділет оқыды.

Сазан – балық.

Балық шоршиды.

Алма –жеміс.

Алма пісті.

Ереже!

Бастауыш та, баяндауыш та зат есімнен жасалса, бастауыштан кейін сызықша (-) қойылады: Әмір – күйші.

Алматы – сәулетті қала.

Мысалы:

не? не?

Отан – туған үйіміз .

1) Отан не? үйіміз (баяндауыш)

2) Не үйіміз? Отан (бастауыш)

3) Бастауыш та, баяндауыш та зат есімнен жасалып тұр.

Сондықтан Отан деген сөзден кейін сызықша қойылады.

Дәптермен жұмыс

Жазбаша жұмыс.

48- жаттығу.

Шерхан Мұртаза – халық жазушысы. Нұрпейіс Байғанин – ақын. Күләш Байсейітова – атақты әнші.

Шығармашылық диктант

Мына схема бойынша гипотеза құрайық: Егер бастауыш болмаса, онда …… Егер баяндауыш болмаса, онда …… Егер сөйлем мүшесі болмаса, онда ……

Ребустын шешуін тап.

,,

,

,

Шешуі:

Ел іші – алтын бесік

Өз беттерінше тапсырма орындау.

Мақалдарды түсініп оқы, бастауыштан кейін сызықша қойып көшіріп жаз.

49 жаттығу.

• Отан қуат, отбасы шуақ.
• Мектеп кеме, білім теңіз.
• Ас атасы нан.

Дұрыс жазылу жолдары :

• Отан - қуат, отбасы - шуақ.
• Мектеп - кеме, білім - теңіз.
• Ас атасы - нан.

Бастауыш

Баяндауыш

Венн диограммасы

Ортақ

Сөйлемнің негізгі мүшесі

Кім? Кімдер?

Не? Нелер?

Күн, алма

Бастауыштың іс әрекетін білдіреді.

Не әстеді? Қайтті? Неғылды?

Айтты, келді.

- Қандай сөйлем мүшелерін тұрлаулы мүшелер деп атаймыз?

Қорытынды тест

1. Кім?не?кімдер?нелер? сұрақтарына жауап беретін сөйлемнің негізгі мүшесі:

А)Зат есім Ә)Бастауыш Б)Баяндауыш

2. Қандай жағдайда сызықша қойылады?

А)Бастауыш та,баяндауыш та зат есімнен жасалса

Ә)Бастауыш та,баяндауыш та етістіктен жасалса

Б) Бастауыш та,баяндауыш та сын есімнен жасалса

3. Сөйлем құрамындағы нақты сұраққа жауап беріп тұрған толық мағыналы сөздерді:

А)Сөз таптары дейміз Ә)Сөйлем мүшелері дейміз Б)Сөз дейміз

4. Баяндауыштың сұрақтарын тап:

А)Кім? Не?кімдер?нелер? Ә)Қандай?қай? Б)Не істеді? Не қылды? Қайтты?

5. Бастауыштың іс-қимылын білдіретін сөзді тап:

А)Етістік Ә) Зат есім Б)Баяндауыш

6. Бастауыштың сұрақтарын тап:

А) Қандай?қай? Ә)неше?нешіші? Б)Кім? Не?кімдер?нелер?

Үй жұмысы:

Ережені жаттау.

50, 52 - жаттығу.(87 бет)

Зейін қойып

тыңдағандарыңызға

Рахмет!!!