"Наурыз- қуаныш пен шаттық мерекесі"

Восточно-Казахстанская область

город Риддер

коммунальное государственное учреждение

«Средняя школа №3 имени Д. Кунаева»

Учитель: Мыспаева Г.С.

«Наурыз – қуаныш пен шаттық мерекесі»

«Наурыз – праздник света и радости»

Цель: Создать праздничное настроение. Познокомить учащихся с культурой и традициями казахского народа. Учить детей выразительному чтению. Воспитывать любовь и уважение к традициям. Воспитывать патриотические чувства.

Оборудование: иллюстрации, выставка «Наурыз», конфеты шашу, музыкальное сопровождение, оформление класса шарами, буклеты.

План:

1. Организационный момент

2. Вступительная часть:

1) рассказ ведущих о празднике «Наурыз»

2) шашу

3) уход старого года, приход нового года

3. Основная часть.

1) викторина (вопрос-ответ), «42 әріп» - игра

2) казахские национальные подвижные игры («Асық ату», «Ұшты»)

4. заключение.

Хор мероприятия

Слово учителя:

• Сәлеметсіздер ме, құрметті ата-аналар, мұғалімдер, оқушылар! Сіздерді келе жатқан Наурыз мерекесімен құттықтауға рұқсат етіңіздер. Сіздерге еңбекте табыс, отбасыларыңызға бақыт және зор денсаулық тілеймін.

• Здравствуйте, уважаемые родители, учителя и ребята! Разрешите поздравить Вас с праздником Наурыз. Желаю, чтобы этот год стал для Вас годом новых свершений, добрых дел и начинаний. Пусть он будет наполнен светом счастья и добра, радостью успехов и уверенностью в будущем. Крепкого здоровья, благополучия Вам и Вашим близким!

Ведущая и ведущий (хором): Тыңдаңыздар,

(Павина Е., Изотов Р.) Тыңдаңыздар!

Босқа қарап тұрмаңыздар,

Наурыз тойы басталды,

Көргендер де арманда,

Көрмегенде арманда.

Қызықтан тек қалмаңдар,

Шақырамыз бәріңді,

Наурызды бірге тойлаңдар!

1 – ведущий (Павина Е.):

• Наурыз - Қазақстанда тұратын халықтардың жалпыхалықтық мейрамы. Наурыздың 22-сінде күн мен түн теңеледі, қыс өтіп, көктем келеді, тіршілік басталады. Ол тіршілік арқауы – тамақ. Малының қыстан аман шығуы, оның өсіп-өніп төлдеуі. Ата-бабамыз үлкен мейрам – Жаңа жыл болып саналған жыл басы – Наурыз баба халқымыздың салтында ойын-күлкінің көркі мен сәні. Осы бүгінгі Наурыз мерекесіне арналған біздің шарамызды ашық деп жариялаймыз.

2 – ведущий (Изотов Р.):

• Наурыз – это традиционный праздник многих народов Востока, пришел к нам из глубокой древности. По календарю древних кочевников каждый год делился на две половины – лето и зиму. Началом года считался месяц Наурыз, когда пробуждалась от зимнего сна природа, скот приносил приплод, разнообразней становилась пища, менялся характер сезонных работ. Именно на этот месяц приходился день весеннего равноденствия, ставшим днем Великого праздника.

И сегодняшнее наше мероприятие объявляю открытым.

Сегодня мы познакомимся с некоторыми казахскими традициями.

3 – ведущий (Якубовский В.): Наурыз тойы – береке,

Наурыз тойы – жыр-аңыз.

Қызыл дулы мереке,

Қызық думан құрамыз.

Күн әкелген жыл керім,

Күллі дүние жайдары.

Желкілдетіп гүлдерін,

Жер-Анамыз жайнайды.

Наурыз – шаттық әніміз,

Салтанатты сәніміз,

Ән салып жас-кәріміз.

1 – ведущий (Павина Е.): Ұлыс күні кәрі-жас,

Құшақтасып көріскен.

Жаңа ағытқан қозыдай,

Жамырасып көріскен.

Сақтай көр деп терістен,

Кел таза бақ, кел десіп,

Шалдар бата беріскен.

2 – ведущий (Изотов Р.):

• Дәстүр – жақындастырады да, араластырады да, біріктіреді. Дәстүр ата-бабадан қалған дәстүрлі және рухани мәдениетті бойына сіңіреді. Қазақта мынадай аталы сөз бар: «Қазақтың ата салған жолы бар, ене пішкен тоны бар», «Ата көрген – оқ жанар, ана көрген – тон пішер» деуінің мәні бұрынғыдан қалған. Жол-жорасын, әдет салтын бастылыққа алудың міндеттілігін білдіреді.

3 – ведущий (Якубовский В.):

• С празднованием Наурыза в разных странах связано много обычаев, традиций, обрядов. Своеобразно встречали и праздновали Наурыз у казахов. Особыми в этот день были приветствия друг с другом. Издавно считалось также, каким будет первый день года, таким будет и весь год. И чтобы год был щедрым на урожай, на дожди разную посуду наполняли пшеницей, овсом, а также молоком, шубатом, родниковой водой.

1 – ведущий (Павина Е.):

• Символом прадника Наурыз является Наурыз-көже. Он символизирует переход от зимней калорийной пищи к летней витаминизированной, к более легкой еде. В состав Наурыз-көже обязательно входит мясо, которое означает отказ от тяжелых зимних блюд, белый айран (кефир) или курт. Вообще, белый – это «ақ жол, белая дорога». Обязательное добавление круп означает будущий урожайный год. Налитый Наурыз

• коже надо доесть до конца. Это означает, что год будет сытным.

2 – ведущий (Изотов Р.):

• Одна из традиции казахского народа – это шашу, когда бросают сладости гостям и хозяевам, это знак радости, счастья.

Выходят чтецы:

1. Салт-дәстүрмен жарыса,

Қайта құрып жаңаша,

Жарыса өнер көрсетіп,

Той тойлайық жаңаша.

1. Сегодня везде и всюду,

Все люди казахской земли

Встречают прекрасный праздник –

Праздник весны – Наурыз!

1. Наурыз – это праздник на лицах

Это праздник даров и щедрот.

День деньской от души веселится

Хлебосольный открытый народ.

Молодежь наряжается в маски

Но за ними не кроется зло.

Наурыз – продолжение сказки,

От которой на сердце тепло.

• Ребята, к нам в гости пришел Қыдыр ата. У казахов пожелание взрослого, почетного человека называется «бата». Когда молодые люди просят бата у аксакалов, принимающие бата должны держать ладони «лодочкой» , чтобы оно не разлетелось и не рассыпалось, а затем говорят «Аллах акбар», касаются ладонями лица.

• Мы просим благословение, достопочтенный Қыдыр-ата.

Қыдыр-ата: Күніміз ұлысты болсын,

Жеріміз ырысты болсын,

Жаңа жыл бақыт жылы болсын,

Малың тоқ,

Уайым-қайғың жоқ болсын,

Көген толы қозы,

Желі толы құлын болсын,

Малың базарлы,

Ұлың назарлы,

Қызың ажарлы болсын!

Чтобы не было ни у кого невзгод,

Чтобы достаток поселился в каждом доме,

Чтобы у детей Ваших было хорошее будущее,

И солнце обогревало всех своими лучами,

Әумин!

Дети все говорят: - Әумин!

• Ребята, я не один пришел, я с внуком пришел. Вот он мой внук – Жас Наурыз. А я уже стар, сильно устал. Хочу отдохнуть. Жас Наурыз хотел бы задать вам несколько вопросов.

Сұрақтар:

1. Қазақстанда нешінші жылдан бастап Наурыз тойланады? – 2009 жылдан бастап

2. Наурыз мейрамы ненің белгісі? – көктемнің мерекесі, табиғаттың жаңаруы

3. «Ұлыстың ұлы күні» ұғымы нені білдіреді? – халықтың ұлы күні

4. Наурыз мерекесіне ең басты тағамды айтыңыз. – наурыз көже

5. Ол неше түрлі тағамнан жасалады? – 7 түрлі: арпа, бидай, күріш, су, қара бидай, сүт, ет, май

6. 7 түрлі тағам нені білдіреді? – қуаныш, сәттілік, денсаулық, жылдамдық

7. Қазақтың дәстүрлі үйі қалай аталады? – киіз үй

8. Киіз үйдің жоғарғы бөлігі қалай аталады? – шаңырақ

9. Наурыз мерекесін қалай қарсы алады? – адамдар бұлақтарды тазалайды, ағаш отырғызады, үй жинайды, әр түрлі тағамдар дайындайды

10. Бұл мерекеде қандай ойын-сауықтар ұйымдастырылады? – өлең айтады, би билейді, ақындар сайысын өткізеді, әр түрлі ойындар ойнайды

11. Қазақтың ұлттық ойындарын атап шығыңдар – бәйге, қыз қуу, алтыбақан, жамбы ату, аударыспақ, теңге алу, көкпар, қазақша күрес

12. «Айтылған сөз - ...» мақалдың жалғасын табыңдар, аударыңдар. Орыс тіліндегі баламасын айтыңдар. - «...атылған оқ», «Сказанное слово,как выстреленная пуля», «слово – не воробей, вылетит, не поймаешь»

13. Наурыз көжеден ауыз тию қандай ұғымды білдіреді? - тоқшылық

14. Үш байлық – денсаулық, ақ жаулық, он саулық

15. Сүт пен ет ненің нышаны? – сүт – жаңа жылдың нышаны болса, сүр ет – ескі жылдың белгісі

16. Қазіргі уақытта адамдар Наурыз мерекесін қалай тойлайды? – қазіргі Наурыз мерекесі орталық көшелерде, орталық парктерде, алаңдарда тойланып, мыңдаған адам жиналады

• Молодцы, ребята. А теперь давайте посмотрим, кто из вас сильный и ловкий

Игры:

1. «Асық ату» - условия игры – выбивание асыков из круга.

2. «Ұшты-ұшты» - тот, кто ошибется выполняет любой номер: танец, стихотворение, песня.

3. «42 әріп»:

А – қазақтың ұлы ақыны;

Ә – тұңғыш оқулық;

Б – қазақтың батыры;

В – балалар көлігі;

Г – қалампыр ненің аты?

Ғ – Т. Мұсабаев кім?

Д – екі адамның бір-бірімен сөйлесуі;

Е – сүйкімді жануар;

Ё – шырша сөзінің аудармасы;

Ж – наурыз қандай сөзден алынған?

З – өте биік сөзінің аудармасы;

И – тігінші құралы;

Й – қоңыр түсті дәрі;

К – Наурызда не құрылады?

Қ – жылқының сүті;

Л – леп белгісі қойылатын сөйлем;

М – Наурыз ұлттық не?

Н – Наурыздың ырым асы;

Супер сауал (Ң) – шет елдің қай қаласында Абай атында көше бар?

Жас Наурыз:

• Балалар, сендерге көп рахмет.

Ведущая:

• Сегодня мы отмечали праздник Наурыз. Надеюсь, праздник всем понравился. Всего Вам доброго!

Все вместе:

• Ұлыстың ұлы күні құтты болсын!