Логопедиядан ашық сабақ "Т-Д дыбыстарын ажырату"

Сапиоллина Ақманар

мұғалім – логопед,

Облыстық арнаулы №3 тіл мүкістігі

бар балаларға арналған мектеп –

интернаты, Атырау қаласы.

Т – Д дыбыстарын ажырату.

Сабақтың мақсаты:Т – Д дыбыстарының артикуляциясын айтуға үйрету.

Т – Д дыбыстарын буында, сөзде, сөйлемде ажырату, оларды дұрыс

айтқызу.

Түзету мақсаты: ұсақ моторикасын, тыныс алуын, сөйлеу мүшелерінің

қимыл - қозғалысын дамыту, фонематикалық естуін

арттыру.

Тәрбиелік мақсаты: Балаларды ұқыптылыққа,шыдамдылыққа, достыққа

және әдептілік сақтауға тәрбиелеу.

Көрнекілігі: айналар, артикуляциялық жаттығулардың суреттері, суреттер,

сөздер жазылған парақшалар.

Сабақ барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Психологиялық дайындық:

Біз қандаймыз, қандаймыз,

Шұғылалы таңдаймыз.

Дыбыстарды анықтап,

Ойымызды жинақтап

Ережені ескеріп,

Күлімдеген күндейміз

Ренжуді білмейміз.

Логопед: жарайсыңдар. Олай болса, бүгінгі сабақта дыбыстарды анық, сұрақтарға толық, терең тыныс алып, ойымызды жинақтап айтамыз.

1. Аутотренинг:

• Мен бәрінде білемін, менің қолымнан бәрі де келеді.

• Мен сөйлеу ережесін сақтаймын.

• Мен асықпай, саспай, тынысымды дұрыс алып, анық сөйлеймін.

• Мен сұрақтарға ойланып, толық жауап беремін.

• Мен сабағымды жақсы өткізуге тырысамын.

• Мен жақсы оқимын.

Логопед: Мен де сендерге сабақта табыс тілеймін. Сендерде бәрі жақсы болсын, бүгінгі күнді сәтті өткізейік!

1. Артикуляциялық гимнастика.

«Инеше», «Тіс тазалау», «Тоқылдақ», «Ат шауып келеді»,«Сылақшы», «Тәтті тосап»,

1. Т – Д дыбыстарына байланысты өлең шумақтарын айтқызу.

Түлкі, тазы, тотықұс, Дәмді шөпті таңдаған,

Тырнаны оған қосыңыз. Дәмді шөпті талғаған,

Басталар Т – дан тасбақа Дағдысынша Дуадақ

Терек, тарақ, тасыңыз. Даланы еркін шарлаған.

Сонымен бүгінгі сабақта Т –Д дыбыстарын сөзде, сөйлемде дұрыс анық айтып, есту арқылы ажыратуға үйренеміз.

1. Артикуляциялық және акустикалық белгілеріне мінездеме.

Дыбыс	Т	Д
Дыбыстың артикуляциясы	Тіл тіске тиіп тұрады. Тіл арқасы түсіңкі. Ауа екпінмен тістен ажырайды.	Тіл тіске тиіп тұрады. Тіл арқасы түсіңкі. Дауыс желбезегі жұмыс жасайды.

Дыбыс	Т	Д
Дыбыстың сипаттамасы	Дауыссыз, қатаң, тіл алды, сөздің басында, ортасында, аяғында келе береді.	Дауыссыз, ұяң, тіл алды, сөздің басында, ортасында келеді.Қазақ тілінде сөздің соңында келмейді.

1. Фонематикалық қабылдауын дамыту.

1. «Т» дыбысын естісеңдер, жалаушаны көтер:

Тал, орман, сиыр, терезе, ғарышкер, кітап, жұлдыз, тауық, кебеже, тырна, қырау, түтін, егін, сағат, жеміс, от.

1. «Д» дыбысын естісеңдер, шапалақ соқ:

Бұзау, көгершін, дала, шелек, домбыра, жапырақ, қарға, доп, аққу, дуадақ,сандық, дауыл, көбелек, дойбы,есік, орындық.

1. Жұмбақтар шешу.

Сирағы ұзын, Тоғыз белбеу,

Тырнағы ұзын. Қос жібек,

Балықты сүзбей Екі мұрын бір шүмек.

Ұстайтын шоқып, (Домбыра)

Тұмсығы біздей. (Тырна)

1. Дыбыстық талдау жасау.

«Тырна» «Домбыра»

Неше дыбыс? Неше әріп? Неше буын?

Дауысты дыбыстарды ата –

Дауыссыз дыбыстарды ата –

1. «Сөзді өзгерт» дидактикалық ойыны.

Дана - ... ана орда - ор ... а ду - ... у

Дала - ... ала дән - ... ән дара - ... ара

1. «Гүл құрастыр» ойыны. (Т – Д) дыбыстарын сөздер арасынан бөлу.

1. Балаларға гүл күлтешелері беріледі. Ол құрамында Т дыбысы бар заттардың суретін таңдап алып, гүл құрастыруы керек.

1. «Д» дыбысы бар заттардың суретін таңдап алып,екінші тақтаға іледі.

1. Мәтінмен жұмыс. «Құстар» тақырыбына мәтіндер беріледі.

( мәтіннен «т - д» әріптері бар сөздерді тауып айту)

Елімізде 500 – ге жуық құстардың түрі бар. Олар табиғатты зиянкестерден қорғайды. Сондықтан оларды табиғат емшілері деп атайды.

Құстар табиғатқа сән береді.Олардың әуені табиғатты құлпыртады, адамдардың көңіл – күйін көтереді. Құстардың түрлері өте көп.

Тоқылдақты халық орман емшісі деп атайды. Ол ағаштарды зиянды құрттардан тазартады.

1. Парақшамен жеке жұмыс:

(көп нүктенің орнына тиісті әріпті қойып жазу)

Ба ... а, ... оп, қарын ...аш, ... үйме, қа ... ық, ке ...пен, бүл ...ірген, орын ...ық, жаз ...а, жайлау...а, ...үлкі, трак...ор, ...өңгелек, ...орғай.

1. Суретпен жұмыс. Әр балаға сюжетті сурет беріледі. Балалар суреттер мазмұны бойынша әңгіме құрайды.

1. Сөйлем құрау:

1. Доппен, ойнады, Дархан.

2. Дүкенде, жұмыс, Дулат, істейді.

3. Дәптер, жинады, қаламдарын, Дана.

4. Жыртты, жерді, трактор.

5. Тауыққа, берді, жем, Талғат.

6. Талшын, орындайды, тыңғылықты, тапсырманы.

XVII.«Т - Д» дыбыстары бар жаңылтпаштар мен логоритмикалар айту.

Та – та – та – сары екен жота

Ты – ты – ты – атам менің мықты.

Ту – ту – ту – ағайынды тату.

Да – да – да – ойын екен дода.

Ду – ду – ду – ысқырамын – ду –ду.

Дық – дық – кішкене қодық.

Дір – дір – дір – су қандай мөлдір.

1. Баспалдақ ойыны.

Т – Д –

Т - - Д - -

Т - - - Д - - -

Т - - - - Д - - - -

Т - - - - - Д - - - - -

Т - - - - - - Д - - - - - -

Т - - - - - - - Д - - - - - - -

(Жауаптары: ту, тіс, тері, тарақ, терезе, тікұшақ, тоқылдақ)

(жауаптары: до, доп, доға, даяшы, долана, демалыс, дөңгелек)

1. Қорытындылау.

Біз бүгін қандай дыбыстарды ажыратуға үйрендік?

Бүгінгі сабақ ұнады ма?

Д дыбысы сөздің қай жерінде кездеседі?

Т дыбысына сипаттама беріңдер.