Психикалы? дамуы тежелген балалармен ж?ргізілетін т?зету-дамыту ойындары
Психикалы? дамуы тежелген балалармен о?у-т?рбие ?рдісінде ойынны? ма?ызы ?те зор.Ойын баланы? мінез-??л?ына ?лкен ?серін тигізеді.Ойын – балаларды? к?нделікті ат?аратын іс-?рекеті.Ойын ойнау кезінде баланы? танымды? ?абілеттеріні? ерекшеліктері,оны? белсенділігі, ?арым-?атынас?а т?су ?ажеттілігін аны? бай?ау?а болады.Балаларды? е?бегі,о?уы ойыннан басталады.Ойын ар?ылы о?ушы білім алу?а, о?у?а ?ызы?тыра отырып,т?л?алы? дамуын ?алыптастыру?а болады.В.А.Сухомлинскийді? с?зімен айтса? «Ойынсыз а?ыл-ойды? ?алыпты дамуы жо?,болуы да м?мкін емес». Ойын д?ниеге ?арай ашыл?ан ?лкен жары? д?ние іспетті,ол ар?ылы баланы? рухани сезімі жасампаз ?мірмен ?штасып,д?ние туралы т?сінік алады.Ойынды ал?анда о?ушыны? жас ж?не психологиялы? ерекшеліктерін ескерген ж?н.Саба?та ?олданыл?ан ойын м??алімні? т?сіндіріп отыр?ан материалын жемісті ме?геруге ы?пал етеді.О?ушы ойын-жатты?уларды орындамас б?рын,ойынны? шартын аны? т?сінуі ?ажет.Сонымен ?атар м??алім де о?ушымен бірге сол ойынды ойнауы керек.Сол кезде ?ана о?ушы ойын ойнау,жатты?у жасау ар?ылы саба?ты да ме?гереді.Ойындар сюжеттік-р?лдік,?имыл-?оз?алыс,дидактикалы? ж?не дамыту-т?зету ойындары болып б?лінеді.К?нделікті саба?та т?мендегідей т?зету-ойын жатты?уларын пайдалану?а болады.
М?тіндегі ?ателерді т?зеу
«Алдымен не болды,кейін ше?»
Ма?саты: к?ріп ?абылдауын дамыту.Та?тада реті б?зыл?ан с?йлемдер жазулы,рет-ретімен к?шіру керек.
Бізді? ?й
4.Біз екінші подъезде т?рамыз.
2.Онда т?рт подъезд бар.
1.Біз бес ?абатты ?йде т?рамыз.
3.Болат,Сара бірінші подъезде т?рады.
5.Подъездерді таза ?стаймыз.Н?с?ау:О?ушылар?а с?йлемдер ретсіз орналас?ан.Осы берген с?йлемдерді рет-ретімен орнына ?ояйы?.Карточка?а 6 с?йлемді б?лек жазып,ретімен орналастыру керектігін т?сіндіру.С?йлемдерді рет-ретімен ?ойса?, ??гіме немесе м?тін шы?ады.
С?здер арасында?ы ?ателерді т?зеу
«?атесін тап!» ойыны
Ма?саты:ойлау ?абілетін дамыту.О?ушылар?а екі ба?ан?а жазыл?ан с?здер беріледі,с?здерді ?згертуге болады.Екі ба?анда?ы с?здерді ма?ынасына ?арай сы?арын табу керек.
Жа?а ?й
?лкен адам
Биік киім
?демі мектеп
Т?зету-дамыту ойын-жатты?улары
(геометриялы? фигуралар?а байланысты)
Ма?саты:сюжетті композицияларды ?здері орындау?а ?йрету.
??ралдар:суретті? ?лкейтілген т?рі
Орындалуы:М??алім суретті к?рсетіп,с?ра? ?ояды.
-?ара?даршы ?андай мысы?тар? Бір-біріне ??сайды ма?
-?ай жерлері ??сайды?(Д??гелек ж?не ?шб?рыш).-Айырмашылы?тары неде? (?лкен ж?не кішкентай, анасы мен баласы).Тапсырма:Сурет д?птерлері?е д?л осындай мысы?ты? суретін салы?дар,рамканы пайдалана отырып,оларды боя?дар.
«Ж?лдызды жа?быр» ойыны
Ма?саты:зейінін зерттеу,дамыту
О?ушылар д??гелене т?рады.Ойын элементтері к?ршіден к?ршіге ж??ып ойналады.Ж?ргізуші ортада к?рсетіп,бір ойыншыдан бастайды,ол к?ршісіне жал?астырады.Келесі ойын элементі келгенше бірінші ?имылды жасай береді:
1.ала?анда у?алау;
2.сауса?тарды тырсылдату;
3.ала?анды со?у;
4.ая? санын ?ру;
5.табанмен еденді со?у.
«Ертегіні ая?та» жатты?уы
Ма?саты: О?ушыларды? ойлау,есте са?тау ?абілетін дамыту.
Н?с?ау:О?ушылар?а ертегіні? бас жа?ын о?ып беріп,?рі ?арай ?здері ойлап жал?астыруын ?сынамыз.
.Ерте,ерте,ертеде,
Ешкі ж?ні б?ртеде
Бая?ы ?ткен заманда бір хан мен ханша болыпты.Оларды? айдай с?лу,?демі ?ыздары болыпты.
Бір к?ні. .
«?з с?зі?ді ойла» ойыны
Ма?саты: ?иялын,ойлау шапша?ды?ын дамыту.
О?ушы?а белгілі бір та?ырып беріледі.Мысалы:А?дар. Бірінші бала ?зі бір с?з,екіншісі бір с?з,?шіншісі бір с?з,т?ртіншісі барлы?ын ?айталайды.Аю,арыстан,?оян,ба?а.
Б?лар-. .Б?лар – а?дар.?андай с?з арты?.Не себепті арты?? Осылай ойын жал?асады.
«?ыс» ойыны
Ма?саты:Шапша?ды??а,?ш?ырлы??а,логикалы? ойлауын дамыту.
Н?с?ау:О?ушылар берілген ретсіз «?ыс» та?ырыбына ??гіме ??ра?дар.
Жерді,?ар,?алы?,жапты.М?з,?алы?,беті,су.Киіне,?алы?,адамдар,бастады.Ойнап ж?р,балалар, бір топ,далада.?арласып,ж?р,олар,ойнап.Ауасы,?ыс,мезгіліні?,тап-таза.
«Жасырыл?ан с?здер» ойыны
Ма?саты:К?ріп ?абылдауын дамыту.
Тапсырма:ретсіз орналас?ан ?ріптерді рет-ретімен орналастыру.
Мына с?здерде ?андай а?дарды? аттары жасырыл?ан?
Салутаю
?арт?лкішора
Тар?ояндартаба
Морсарыстанюла
Рот?ас?ырласара
Болжолбарысмарнхол
Т?мендегі с?зден ?андай ойыншы?тарды? аттарын о?у?а болады?
?онжы??уырша?барабаншелекмашина.
«Болады-болмайды?» ойыны
Ма?саты: ?иял элементтерін дамыту.
Жатты?уды? жасалуы:Педагог м?тін о?иды.Егер осылай болатын болса,балалар ала?андарын со?ады,болмайтын болса,ая?тарымен еденге со?ады.Мысалы:?ас?ыр орманда ж?р.??мырс?а ойнап ж?р.Ит ?шып барады.?ыз бала сурет салады.Мысы? тары жеді.
«Б?л не?» ойыны
Ма?саты: «Жануарлар немесе ??стар» та?ырыбы бойынша т?сініктерін бекіту.
??ралдар: Жануарлар мен ??старды? суреттері.
Ойын барысы:М??алім ?олына жануар мен ??старды? бірнеше суретін ?стап т?рады.Бала бір суретті алады,оны ?ал?аны к?рмеуі тиіс.Ол ал?ан жануарыны? немесе ??сыны? дыбысын шы?арады немесе оны? ?имылын салады.Ал балалар оны? ?андай жануар немесе ??с екенін аны?таулары керек.
?дебиеттер:
1.»Дефектология», 2010 ж
2. «Играя,развиваемся»2011 г
3. «Диалогты? с?йлеу тілін дамыту»Алматы,2012ж
То?м?ратова Г?лжанар Серік?ызы
А?т?бе облысы Бай?анин ауданы
ІІ санатты м??алім-дефектолог, ?арауылкелді орта мектебі.
Психикалы? дамуы тежелген балалармен ж?ргізілетін т?зету-дамыту ойындары
Психикалы? дамуы тежелген балалармен о?у-т?рбие ?рдісінде ойынны? ма?ызы ?те зор.Ойын баланы? мінез-??л?ына ?лкен ?серін тигізеді.Ойын – балаларды? к?нделікті ат?аратын іс-?рекеті.Ойын ойнау кезінде баланы? танымды? ?абілеттеріні? ерекшеліктері,оны? белсенділігі, ?арым-?атынас?а т?су ?ажеттілігін аны? бай?ау?а болады.Балаларды? е?бегі,о?уы ойыннан басталады.Ойын ар?ылы о?ушы білім алу?а, о?у?а ?ызы?тыра отырып,т?л?алы? дамуын ?алыптастыру?а болады.В.А.Сухомлинскийді? с?зімен айтса? «Ойынсыз а?ыл-ойды? ?алыпты дамуы жо?,болуы да м?мкін емес». Ойын д?ниеге ?арай ашыл?ан ?лкен жары? д?ние іспетті,ол ар?ылы баланы? рухани сезімі жасампаз ?мірмен ?штасып,д?ние туралы т?сінік алады.Ойынды ал?анда о?ушыны? жас ж?не психологиялы? ерекшеліктерін ескерген ж?н.Саба?та ?олданыл?ан ойын м??алімні? т?сіндіріп отыр?ан материалын жемісті ме?геруге ы?пал етеді.О?ушы ойын-жатты?уларды орындамас б?рын,ойынны? шартын аны? т?сінуі ?ажет.Сонымен ?атар м??алім де о?ушымен бірге сол ойынды ойнауы керек.Сол кезде ?ана о?ушы ойын ойнау,жатты?у жасау ар?ылы саба?ты да ме?гереді.Ойындар сюжеттік-р?лдік,?имыл-?оз?алыс,дидактикалы? ж?не дамыту-т?зету ойындары болып б?лінеді.К?нделікті саба?та т?мендегідей т?зету-ойын жатты?уларын пайдалану?а болады.
М?тіндегі ?ателерді т?зеу
«Алдымен не болды,кейін ше?»
Ма?саты: к?ріп ?абылдауын дамыту.Та?тада реті б?зыл?ан с?йлемдер жазулы,рет-ретімен к?шіру керек.
Бізді? ?й
4.Біз екінші подъезде т?рамыз.
2.Онда т?рт подъезд бар.
1.Біз бес ?абатты ?йде т?рамыз.
3.Болат,Сара бірінші подъезде т?рады.
5.Подъездерді таза ?стаймыз.Н?с?ау:О?ушылар?а с?йлемдер ретсіз орналас?ан.Осы берген с?йлемдерді рет-ретімен орнына ?ояйы?.Карточка?а 6 с?йлемді б?лек жазып,ретімен орналастыру керектігін т?сіндіру.С?йлемдерді рет-ретімен ?ойса?, ??гіме немесе м?тін шы?ады.
С?здер арасында?ы ?ателерді т?зеу
«?атесін тап!» ойыны
Ма?саты:ойлау ?абілетін дамыту.О?ушылар?а екі ба?ан?а жазыл?ан с?здер беріледі,с?здерді ?згертуге болады.Екі ба?анда?ы с?здерді ма?ынасына ?арай сы?арын табу керек.
Жа?а ?й
?лкен адам
Биік киім
?демі мектеп
Т?зету-дамыту ойын-жатты?улары
(геометриялы? фигуралар?а байланысты)
Ма?саты:сюжетті композицияларды ?здері орындау?а ?йрету.
??ралдар:суретті? ?лкейтілген т?рі
Орындалуы:М??алім суретті к?рсетіп,с?ра? ?ояды.
-?ара?даршы ?андай мысы?тар? Бір-біріне ??сайды ма?
-?ай жерлері ??сайды?(Д??гелек ж?не ?шб?рыш).-Айырмашылы?тары неде? (?лкен ж?не кішкентай, анасы мен баласы).Тапсырма:Сурет д?птерлері?е д?л осындай мысы?ты? суретін салы?дар,рамканы пайдалана отырып,оларды боя?дар.
«Ж?лдызды жа?быр» ойыны
Ма?саты:зейінін зерттеу,дамыту
О?ушылар д??гелене т?рады.Ойын элементтері к?ршіден к?ршіге ж??ып ойналады.Ж?ргізуші ортада к?рсетіп,бір ойыншыдан бастайды,ол к?ршісіне жал?астырады.Келесі ойын элементі келгенше бірінші ?имылды жасай береді:
1.ала?анда у?алау;
2.сауса?тарды тырсылдату;
3.ала?анды со?у;
4.ая? санын ?ру;
5.табанмен еденді со?у.
«Ертегіні ая?та» жатты?уы
Ма?саты: О?ушыларды? ойлау,есте са?тау ?абілетін дамыту.
Н?с?ау:О?ушылар?а ертегіні? бас жа?ын о?ып беріп,?рі ?арай ?здері ойлап жал?астыруын ?сынамыз.
.Ерте,ерте,ертеде,
Ешкі ж?ні б?ртеде
Бая?ы ?ткен заманда бір хан мен ханша болыпты.Оларды? айдай с?лу,?демі ?ыздары болыпты.
Бір к?ні. .
«?з с?зі?ді ойла» ойыны
Ма?саты: ?иялын,ойлау шапша?ды?ын дамыту.
О?ушы?а белгілі бір та?ырып беріледі.Мысалы:А?дар. Бірінші бала ?зі бір с?з,екіншісі бір с?з,?шіншісі бір с?з,т?ртіншісі барлы?ын ?айталайды.Аю,арыстан,?оян,ба?а.
Б?лар-. .Б?лар – а?дар.?андай с?з арты?.Не себепті арты?? Осылай ойын жал?асады.
«?ыс» ойыны
Ма?саты:Шапша?ды??а,?ш?ырлы??а,логикалы? ойлауын дамыту.
Н?с?ау:О?ушылар берілген ретсіз «?ыс» та?ырыбына ??гіме ??ра?дар.
Жерді,?ар,?алы?,жапты.М?з,?алы?,беті,су.Киіне,?алы?,адамдар,бастады.Ойнап ж?р,балалар, бір топ,далада.?арласып,ж?р,олар,ойнап.Ауасы,?ыс,мезгіліні?,тап-таза.
«Жасырыл?ан с?здер» ойыны
Ма?саты:К?ріп ?абылдауын дамыту.
Тапсырма:ретсіз орналас?ан ?ріптерді рет-ретімен орналастыру.
Мына с?здерде ?андай а?дарды? аттары жасырыл?ан?
Салутаю
?арт?лкішора
Тар?ояндартаба
Морсарыстанюла
Рот?ас?ырласара
Болжолбарысмарнхол
Т?мендегі с?зден ?андай ойыншы?тарды? аттарын о?у?а болады?
?онжы??уырша?барабаншелекмашина.
«Болады-болмайды?» ойыны
Ма?саты: ?иял элементтерін дамыту.
Жатты?уды? жасалуы:Педагог м?тін о?иды.Егер осылай болатын болса,балалар ала?андарын со?ады,болмайтын болса,ая?тарымен еденге со?ады.Мысалы:?ас?ыр орманда ж?р.??мырс?а ойнап ж?р.Ит ?шып барады.?ыз бала сурет салады.Мысы? тары жеді.
«Б?л не?» ойыны
Ма?саты: «Жануарлар немесе ??стар» та?ырыбы бойынша т?сініктерін бекіту.
??ралдар: Жануарлар мен ??старды? суреттері.
Ойын барысы:М??алім ?олына жануар мен ??старды? бірнеше суретін ?стап т?рады.Бала бір суретті алады,оны ?ал?аны к?рмеуі тиіс.Ол ал?ан жануарыны? немесе ??сыны? дыбысын шы?арады немесе оны? ?имылын салады.Ал балалар оны? ?андай жануар немесе ??с екенін аны?таулары керек.
?дебиеттер:
1.»Дефектология», 2010 ж
2. «Играя,развиваемся»2011 г
3. «Диалогты? с?йлеу тілін дамыту»Алматы,2012ж
То?м?ратова Г?лжанар Серік?ызы
А?т?бе облысы Бай?анин ауданы
ІІ санатты м??алім-дефектолог, ?арауылкелді орта мектебі.
