Артикуляциялық жаттығуларды қолдану қажеттілігі

Артикуляциялық жаттығуларды қолдану қажеттілігі

Жазудың ауызша сөйлеу тілінің негізінде қалыптасатыны барлығына белгілі. Сондықтан ауызша сөйлеу тілінің жеткіліксіздігі мектептегі үлгерімнің нашарлауына алып келуі мүмкін.

Артикуляциялық жаттығу-дұрыс дыбыстауға қажетті артикуляциялық мүшелердің (еріндер, тіл, төменгі жақ) жаттықтырылуына арналған жаттығулар.

Бала күрделі дыбыстарды [с], [з], [ш], [ж], [л], [р]дыбыстап үйрету үшін оның еріндері және тілі күшті және иілгіш болып, қажетті қалыпты ұзақ уақыт ұстап тұруы, қиындықсыз бір қозғалыстан екіншісіне бірнеше рет ауыса алуы керек. осының барлығына үйренуге артикуляциялық жаттығулар көмектеседі.

Артикуляциялық жаттығуларды жасаудың қажеттілігінің себептері:

1. Артикуляциялық жаттығуларды және есту қабілетін дамыту жаттығуларын дер кезінде бастау нәтижесінде кейбір балалар маманның көмегінсіз ақ таза және дұрыс сөйлеуге үйренеді.

2. Дыбысты айтудың күрделі бұзылулары бар балалар олармен логопед сабақты бастаған кезде өздерінің сөйлеу тіліндегі ақауларын неғұрлым тезірек алады. Олардың бұлшықеттері дайын болады.

3. Дыбыстарды дұрыс, бірақ түсініксіз дыбыстайтын балаларға да артикуляциялық гимнастикалар өте пайдалы. Дыбыстарды анық айтуға, жазуға үйретудің бастапқы кезеңінің негізі екенін есте сақтау қажет.

4. Артикуляциялық жаттығуларды орындау балаларға да, ересектерге де, дұрыс анық және әдемі сөйлеуге үйренуге мүмкіндік береді.

Артикуляциялық жаттығуларды қалай дұрыс орындау керек?

Алдымен «тіл туралы» көңілді әңгімелердің көмегі арқылы баланы еріндердің және тілдің негізгі қалыптарымен таныстырыңыз.

Бұл кезде бала жаттығуларды 2-3 рет қайталау керек. Содан кейін сөйлеу тілін дамытуға арналған жаттығулар тақырыбындағы карточкаларды және суреттерді , кітаптарды қолдана отырып, кем дегенде 5-6 рет баламен бірге қайталаңыз.

Карточкалар жаттығуларды тезірек меңгеруге көмектеседі.

Дауысты, тынысты және сөздерін естуді дамытуға бағытталған жаттығуларды орындау пайдалы. Бұл дұрыс дыбыстау үшін өте маңызды.

Жаттығуды жасауға ұсыныстар:

• Жаттығуды алдымен баяу, айнаның алдында орындалады, себебі бала өз-әрекетін көріп бақылауы қажет. Бала үйренгеннен кейін айнаны алып қоюға болады. Балаға сілтеме сұрақтар қойған пайдалы. Мысалы: еріндер не істеп жатыр? Тіл не істеп жатыр? Ол қайда тұр? (жоғарыда және төменде).

• Кейін жаттығулардың қарқынын ұлғайтуға және оларды санап орындауға болады. Дегенмен, жаттығулардың нақты және жай орындалуын қадағалаңыз. Әйтпесе, жаттығулардың мағынасы болмайды.

• Баланың жасына және шыдамдылығына байланысты жаттығуларды 5-7 минут көлемінде, күніне 2 рет (таңертең, кешке) жасаған абзал.

• 3-4 жастағы балалармен жұмыста олардың негізгі қозғалыстарды меңгеруіне көңіл бөліңіз.

• 4-5 жастағы балаларға талап күшейеді: қозғалыстар неғұрлым анығырақ және жай , артық қозғалыссыз болу керек.

• 6-7 жастағы балалар жаттығуларды жылдам қарқында орындайды және тілдің қалпын бірнеше уақыт қозғалыссыз ұстап тұра алады.

• Сабақ барысында баланың тілі дірілдесе, аса тырысып тұрса, бір жағына қарай ауытқып кетсе және бала тілін қысқа уақытқа да қажетті қалыпта ұстап тұра алмаса, міндетті түрде логопедтің көмегіне жүгініңіз.

Психологиялық –педагогикалық түзету

кабинетінің мұғалім-логопеді

Ш.Досмагамбетова