Birgalik nisbati

Mavzu:

Birgalik nisbati

Dars shiori:

Ilm izlang, izingizdan ibrat yog’sin .

Fe’l nisbatlari deb nimaga aytiladi?

1.Aniq nisbat

2.O`zlik nisbat

3.Majhul nisbat

4.Orttirma nisbat

5.Birgalik nisbati

Topgan topaloq

1

Ma’nosida bor ko`p shaxs,

Vazifasi gapda ishlash.

U qanday fe’l nisbati,

Kesimga turar uyqash?

A

N

I

Q

Topgan topaloq

2

O`

Z

L

I

K

Gapda bo`lar barqaror

Hamisha berar qaror.

Ishning erur markazi

Qanday nisbatdir asli?

Topgan topaloq

3

M

A

J

H

U

L

Ega betob bo`libdi, Gapga kelmay qolibdi. Boshqa nisbatlar turar, Qanday nisbat tuzishar?

Topgan topaloq

4

O

R

T

T

I

R

M

A

Ishni boshqaga ortib, O`zi boshqarib turdi. Hamma ishda shay turib, Qanday nisbatni qurdi?

Bilimingni bir sina

O`zlik va majhul nisbatini qanday izohlaysiz?

T/R

O`zlik nisbati

1

Majhul nisbat

Tarandi

2

Bezandi

Taraldi

3

Bezaldi

Yuvindi

Yuvildi

?

?

?

1-muammo

Birgalik nisbati deb nimaga aytiladi?

!

1-xulosa

Harakatni bajarishda birdan ortiq bajaruvchi ishtirok etadi

?

?

?

2-muammo

Bu nisbat qaysi qo`shimchalar bilan ish ko`radi?

!

2-xulosa

Fe’l asoslariga –sh,-ish qo`shimchalarini qo`shish bilan hosil qilinadi.

133-mashq

Gaplarni o`qing.Birgalik nisbatdagi fe’llar qatnashgan gaplarni ko`chirib yozing.

1.Yaxshini badnom qilib bo`lmaydi.

2.Odamlar bilan ularning aqliga monand gaplash.

3.Allaqayda bulbul to`lib-toshib kuylaydi.

4.Mehmonlar qorovulning qistashiga qaramasdan ichkariga kirishmadi.

5.Qushlar uni yaxshi ko`rishib,Mayna deb ism qo`yishibdi.

132-mashq

Berilgan fe’llarga birgalik nisbati qo`shimchalarini qo`shib,ular ishtirokida gaplar tuzing.

Ulamoq,yuvmoq,qurmoq,ishlatmoq,o`rganmoq,chiqarmoq,sanamoq,saylamoq,kuylamoq

1.Montyorlar uzilgan simlarni ulashdi.

2.Nihoyat,deputatlar xalqimiz uchun istalgan qarorni chiqarishdi.

3-muammo

“ Ish” qo`shimchami yoki so`zmi?

3-xulosa

Asos

Qo`shimcha

So`zning asosiy ma’no sini ifodalab mustaqil qo`llana ola digan qismi

Ishli ,ishchan

Ishsiz,ishbop

Yozilishi ,

o`qilishi,

aytilishi bir xil

Mustaqil qo`llana olmaydigan. asosga qo`shilib keladi Bajarishdi,aytishdi,kelishdi.

135-mashq

Berilgan aniq nisbatdagi fe’llardan birgalik nisbati shaklini yasang,ular ishtirokida gaplar tuzing

Tezkorlik—vaqt yutug’i

1.Dam hayvon,dam mustaqil so’z turkumi bo’lib keladigan so’zni aniqlang.

2.Goh ish-harakat,goh hayvon ma’nosida keladigan so’zni izohlang.

3.Ba’zan fasl,ba’zan ish-harakat ma’nosini bildiradigan so’zni ayting.

Tezkorlik—vaqt yutug’i

1.Raqam hamda tana a’zosi yoki rus tilida “tush”ma’nosini bildiradigan so’zni aniqlang.

2.Geometrik jism va sozni anglatuvchi so’zni ayting.

3.Ko’makchi ham bog’lovchi ma’nosini bildiradigan so’zni ayting.

Topgan topaloq

1

Harakatni bajarib asta,

Manzil tomon yo`nalishdi .

Mumkin qadar men bilan,

Muvaffaqiyat qozonishdi.

Bu qanday nisbat ekan?

B

I

R

G

A

L

I

K

Topgan topaloq

1

Ma’noni chulg`ab olishdi,

Vazifani bajarishdi.

Har qadamda so`roqlab,

Birgalikda kelishdi.

Bu qanday nisbat bo`lar?

B

I

R

G A

L

I

K

Topgan topaloq

1

Hamma ishda udir shay,

Otlarga yordamlashar.

Fikri terandir uning,

Birlashganda ish bo`lar

Bu qanday nisbat ekan?

B

I

R

G

A

L

I

K

Dars yakuni

Bugungi darsimizdan qatra

bo’lsa-da ilm oldingiz, deb

o’ylayman. Yiqqan rag’bat

kartochkalaringiz ham shuni

ko’rsatib turibdi. Bu bilimlaringiz

bir kun yig’ilib-yig’ilib, albatta

daryo bo’ladi. Shunday ekan,

har kungi darsga tirishqoqlik bilan

tayyorlaning. «Bilmaslik –

ayb emas, o’qimaslik ayb».

Uyga vazifa :

136-mashq .

E’tiboringiz uchun

rahmat!

Xayr, salomat bo’ling!!!