Ойшылдар өнегесі.

Тақырыбы: ОЙШЫЛДАР ӨНЕГЕСІ.

Мақсаты: Даналар сөзінің тәрбие көзі, өмірлік азық екенін түсіндіру. Ұлылар, даналар сөзінің тәрбиелік мәнін ашып түсіндіре отырып, адамгершілікке, имандылыққа тәрбиелеу.

Көрнекіліктер: ойшылдар, ұлылар портреттері,ұлағатты, даналық сөздер, кеспе қағаздар.

Барысы:

І.Ұйымдастыру

ІІ. Ащылуы.

1.Кіріспе сөз

2.Негізгі бөлім. Ү бөлімнен тұрады.

І.Бөлім. ОЙШЫЛДАР ӨНЕГЕСІ.

1.Әл-Фараби

2.Махмұт Қашқари

3.Жүсіп Баласағұни.

ІІ.Бөлім. АТАДАН-ҰЛАҒАТ

1.Төле би

2.Айтеке би

3.Қазыбек би

ІІІ.Бөлім. ҰЛЫЛАР СӨЗІ

1.А.Құнанбаев.

2.Ш.Құдайбердиев

3.А.Байтұрсынов.

4.М.Дулатов.

5.М.Жұмабаев.

6.Ә.Қастеев.

ІҮ. Бөлім. ХАЛЫҚ ӘНІ-ЖҮРЕК ӘНІ

1.Дедімай-ау.

2.Бүлдірген.

3.Көзіңнің мөлдірін-ай

Ү. Бөлім. БОЛАШАҒЫҢ-МЕН КЕЛЕМ.

І. Кіріспе сөз.

-Бала тәрбиесіне,жалпы адам тәрбиесіне мән беріп, сәтті қағидалар жасағандардың бірі-қазақ халқы. Халықтың тәрбие тәсілдері мен тәжірибелері өте көп. Дәстүр, небір даналардың сөзі бәрі бізге тәрбие,ақыл. Оны жасаушы бір сөзбен айтқанда-халық. Біз әрбір айтқан даналардың сөзін жүрегімізбен қабылдап,бойымызға сіңіре білуіміз керек. Ол бізге не үшін қажет?

-Ұлттың ұлылығын білеміз

-Салт дәстүрді

-Ұлт мәдениетін

-Тіл мәдениетін

-Өнер,білімді т.б білу үшін қажет. Ендеше бүгінгі тәрбие сағатында даналар сөзінің ұлылығынан мағлұмат аламыз деген ниетпен «Аталар сөзі-ақылдың кені» тақырыптағы тәрбие сағатын бастайық.

І. Бөлім. ОЙШЫЛДАР ӨНЕГЕСІ.

1.Әл-Фараби 870-950 жылдары өмір сүрген ұлы ойшыл,данышпан,ғалым,өнер зерттеушісі.Әл-Фараби адамның өсіп жетілуіне байланысты былай деген: «Асқан имандылық,ізетті талап,сыпайылық,әділдік,ақыл-ой парасаты,жоғары білімді,қажырлы еңбек ету,ерік -жігері мықты болу керек»,-деген екен.

2.Махмұт Қашқари 1029-1038 өмір сүрген Түркі халықтарының мәдени-рухани өмірін паш еткен ойшыл.

«Жүзіне қарама, өнеріне қара.

Өнерсізден құт қашар»,-деп өнерлі болуға шақырады.

«Құлақ естісе көңіл білер, көз көрсе шабыт келер»-деген сөзінен де ұлылықты көруге болады.

3.Жүсіп Баласағұни 1021-1075 жылдары өмір сүрген әлемге әйгілі ақын,философ,қоғам қайраткері.Бұл ақынның біз мынандай даналық сөзін білеміз.-Үйренер нәрсең-білім мен мейірімділік.

Білім, ақыл бірге жүрсе –жарайды

Бүкіл әлем бірақ қолға қарайды.

4.-Білімі бардың аты өседі,

Білімі жоқтың аты өшеді.

-Елді қаламмен басқар.

-Қылыш елді күзейді,

Қалам елді түзейді.

ІІ.Бөлім. АТАДАН ҰЛАҒАТ.

6.Төле би.

Атадан ұл туса игі

Ата жолын қуса игі

Өзіне келер ұятын

Өзі біліп тұрса игі

Жаудан бұққан немені

Ортасынан қуса игі!

7.Қазыбек би.

Алтын ұяң-Отан қымбат,

Құт-берекең –атаң қымбат

Аймалайтын анаң қымбат

Мейірімді апаң қымбат

Асқар тауың-әкең қымбат

Туып-өскен елің қымбат

Ұят пенен ар қымбат

Өзің сүйген жар қымбат.

8.Әйтеке би.

Ашу деген арын су

Алдын ашсаң арқырар

Ақыл деген дария

Алдын тоссаң тоқырар.

-Кісі бірге туыспау керек.

Туысқан соң сөз қуыспау керек.

-Сөз қуған пәлеге жолығады

Жол қуған олжаға жолығады.

ІІІ.Бөлім. ҰЛЫЛАР СӨЗІ.

9.Абай Құнанбаев.-ойшыл,суреткер,композитор,ұлы ақын.

Әсемпаз болма әр неге

Өнерпаз болсаң арқалан

Сен де бір кірпіш дүниеге

Кетігін тап та бар қалан.

10.Шәкәрім Құдайбердиев әдеби өмірге белсене араласқан демократ-жазушы.

-Ерінбесең еңбекке дәулет дайын

Жаратқан жоқ жатсын дер бір құдайың

Ойлансын деп ой,круге көз,

Аяқ берді,тапсын деп басқан сайын,-деп төрт мүшең түгел жан болсаң,өнерді үйрен,білімді игер деп ақыл айтады.

11.Мал жаныңыз аман ба, бала шаға?

Шүкір жүрміз сыйынып бір Аллаға

Қымыз сапыр, қонаққа мал әкеп сой,

Шай қайната беріңдер отты жаға,-деп бәрімізді ұлттық салт-дәстүрге тәрбиелейді.

12.Ахмет Байтұрсынов ғалым,ағартушы-педагог. «Өнердің ең алды –сөз»,- дей келе, «қандай сәулетті сарайлар болсын,қандай сымбатты суреттер болсын,қандай әдемі ән-күй болсын, сөзбен сөйлеп, суреттеп көрсетуге,тануға болады.Бұл өзге өнердің қолынан келемейді»,-деп жазған.

13.Міржақып Дулатов қоғам қайраткері,ақын.

«Бір айтпадым,көп айттым керек өнер,

Бұл айтқанға халықта көпте көнер»,-деген өнер, білімге шақырса,

Мен біткен ойпаң жерге аласа ағаш,

Емеспін жемісі көп тамаша ағаш

Қалғанша жарты жаңқам мен секілді

Пайдалан шаруаңа жараса алаш,-деп артына өсиет қалдырған.

14.Мағжан Жұмабаев қоғам қайоаткері ақын,ағартушы – педагог.

«Әрбір тәрбиешінің қолданатын жолы-ұлт тәрбиесі.Әрбір ұлттың баласы өз ұлты үшін қызмет етіп,ұлт тәрбиесімен тәрбиеленуі керек»,- деп жазған.

15.Әбілхан Қастеев қазақ халқының алғашқы кәсіби суретшісі.

«Ұлттық төл-тума да қанда,көркем тіл де бар, ұлттық үн де бар, салтанат құрған салт-дәстүр,сырлы бояу сын да бар»,-деп өнер арқылы рухани сезімге бөлейді.

ІҮ.Бөлім. ХАЛЫҚ ӘНІ-ЖҮРЕК ӘНІ

16.Құлақтан кіріп бойды алар

Әсем ән мен тәтті күй

Көңілге түрлі ой салар

Әнді сүйсең менше сүй!,-деп Абай айтқандай жалпы ән,соның ішінде халық әнін-жүрек әні дейміз. Ән арқылы халық өмірін,көңіл күйін,сағынышын,салт-дәстүрін,өнерін,мәдениетін,бір сөзбен айтқанда даналық ой,парасатты тәрбиені көреміз.

1.Дедімай-ау

2.Бүлдірген.

3.Көзіңнің мөлдірін-ай

Ү.Карточкалар тарату.

ҮІ.Қорытындылау. Міне, балалар біз бүгін ата-бабаларымыздың ақыл сөзі,даналық ойларын ортаға салып,ой түйіндедік.Ендеше бар жақсылықты бойларыңа жинап өсіп, болашаққа нық қадам басуларың өз қолдарыңда дей келе «Болашағың –мен келем!» деген өлең шумақтарымен тәрбие сағатын аяқтайық.

1.Бабамнан қалған мынау жұртты сүйдім

Қара шапан үкілі ұлтты сүйдім

Ұрпағыма болашақ ырыс болар,

Бақыт пенен байлықты құтты сүйдім.

2.Болашаққа жеткізетін тілді сүйдім.

Иманды, инабатты дінді сүйдім

Халқымның арманына арна болған

Қос ішектен төгілген күйді сүйдім

3.Ер жастанған ерлігім осыларда

Даналық та,дарын да осы барда

Көкте Тәңір,жердегі сүйенерім,

Ұлтымның иісі аңқыған қосы ғана.

4.Не келіп, не кетпеген бұл даламнан

Су орнына қан аққан жылғалардан

Тарыдай шашылып,басқаға бас ұрып,

Жасқа малып жанарды, өткердік талай заманды.

5.Мың өліп,мың тірілдік,мың тұрып, мың жығылдық..Алланы ауызға алмай,адамға құлдық ұрдық..Тілімізден жаңылдырды. Көндік. Дінімізден адастырды. Төздік. Көрер жарығымыз нұрлы екен. Тәуелсіздікке тәу етіп,еңсемізді көтеріп,елдігімізді танып,болашаққа нық қадам басып,ел ертеңі боламыз.Ұзағынан сүйіндірсін...

6.Тағдырыма өкпем жоқ,қуаныш боп қарсы алған

Әкелерге өкпем жоқ, бақыт үшін жаралған

Біздер үшін жан беріп, қан төгіп, қан беріп...

Енді менің санамда қайғы деген қалды өліп

7.Тірілтуга хақым жоқ, ешқашан да оны мен

Бабалардың ізімен,әкелердің жолымен

Сапар тартып келемін,бәріне де көнемін,

Бәріне де бара алам,жасартуға сені елім

8Өтеледі парызың, келер күнге сен бабам,

Жыламаған ешқашан бірінші ұрпақ мен болам

Мұң-қайғысыз кең далам өксімейді енді адам

Менің балғын жүзімнен өз бақытын көрді анам

9.Келер күннің ұрпағы, саған сырды ақтарам

Болашағың-ертеңгі, мен өзіңнен бақ табам

Баба жолын ақтаған әкелерге мақтанам

Дәуір жүгін артып ап,келешекке аттанам

10.Уа,бабам! Ұрпақтарға, уақытқа сенген ең,

Ұлы жердің үстінде: болашағың-Мен келем!

Тірі тұрса ұлы жер, өр жалына жармаса

Ғасырлардан ғасырға уақыт болып жармасам.