Салт-д?ст?рлер

Салт-д?ст?рлер

Н?рманова Г?лзада-?ызылорда облысы, Жа?а?ор?ан ауданы,№3 мектеп-интернатыны? т?рбиешісі.

Т?рбие са?аты: «Салт-д?ст?рлер»

?аза? хал?ыны? ?алыптас?ан салт-санасы, ?дет д?ст?рлері-?асырлар идеологиясы. Оларды? т?сінік- нанымы ?лемдік санамен ?ласып, ?арыштармен ?штасып жатады. ?р халы? ?рпа?сыз болмайды. ?р адам жетпеген арман?а, шы?атын биікке тек ?ана ?рпа?ымен жетуді ма?сат етіп, ?міт артады.
Осы ?а?иданы мы?ты ?стан?ан халы? баланы? болаша?ын т?рбиеден бастайды, сонан со? ?ана ?лт тілін, тарихын, бабалар м?расын,аналар тілегін орындау ?шін білім м?хитына сапар шегеді.Халы?ты? кейінгі ?рпа?ына ?алдыр?ан т?рбие ?лгілерін тек кешегі, к?ні ?ткен десек мы?ты ?ателесеміз.Т?рбие ?негелері-?зіліп ?алмайтын ?рдіс, ол ?рпа?тан-?рпа??а ауысып, жал?асып м??гі жасайтын ??былыс.?аза? та?ылымыны? ?стан?ан негізгі ба?ыты-ата-бабаларды? ?лгі ?негесі,а?ыл-ке?есі, д?ниеге шынайы к?з?арасы, бостанды??а, еркіндікке, т?уелсіздік-дербестікке ?мтылысы. Б?л алдан к?ткен арманы,ой?а ал?ан негізгі ма?саты.
?аза? ?мірі-т?рбие о?улы?ы.
?аза? хал?ыны? ?й-іші т?рбиесіне та?дан?ан орыс жазушысы,этнограф В.И.Даль 1832 жылы к?нделігіне, ?ділеттілік іздеп шарша?ан, біра? ?айрат-жігерін жо?алтпа?ан, с???а? бойлы, ?демі ?ыз М?уленді к?ріп : «Мидай дала, ешбір мектеп, кітап жо? айнала ?ара??ылы?, біра? М?улен ?те ?ажайып т?рбиеленген»-деп жазып ?ой?ан.
М.О.?уезов : «Бала ата-ананы? та?ылымымен » -?седі деген.
?лы Абай: «Адам ата-анадан ту?анда есті болмайды; естіп, к?ріп, ?стап, татып ескерсе, д?ниедегі жа?сы мен жаманды таниды да?ы, сондайдан білгені,к?ргені к?п бол?ан адам білімді болады. Естілерді? айт?ан с?здерін ескеріп ж?рген кісі ?зі де есті болады» (19-шы ?ара с?зінен)
?рбір топ «Отбасы –т?рбие бастауы» та?ырыбы бойынша пікір айтады.v
?рбір айтыл?ан пікірлерді ?орытындылап, ба?а беру ?шін сараптаушы (эксперт) топ ??рылады.
?аза? хал?ыны? салт-д?ст?рлері , ?рбір ?аза? азаматы мен ?ызыны? жолбасшысы бола алады. Салт-д?ст?рді? ?мірше?дігі, ол талай ?асырлардан сыннан ?ткен,халы? арасында ?алыптасып ?ал?ан, келе-келе за??а айнал?ан ?деттер, сенім мен ?асиеттер.v
«?йге ?она? келсе- тама?ы?ды берме , ?аба?ы?ды бер»
?она?ты ?ума шарапаты тиеді, бірінен болмаса екіншісінен ??т келеді деп есептеген.
?артай?ан ша?ындаАлаша хан мал-м?лкін те?дей т?ртке б?ліп , ?ш баласы-?лы, Орта ж?не Кіші ж?зге б?ліп беріп, ?ал?ан т?ртінші б?лігін «?она? сыба?асы» деп орта? меншікке ?алдырыпты.
Т?уке ханны? 7 жар?ысында ?она??а д?рыс ?она?асы бермесе айып салын?ан.
Баланы? д?ниеге келуі, жорал?ылары...
?лкен мен бала, а?а ?арындас сыйласты?ы...
?она? к?ту, таба? тарту, сыба?а...
Отау ?й. Кіші ?лды? ша?ыра? м?рагері болуы...
М?сылманды? парыз, оны? ма?ызы...
?р топ с?з алады...
?рбір айтыл?ан пікірлерді ?орытындылап, ба?а беру ?шін сараптаушы топ?а с?з беріледі.
?ят –адам ?асиетін ба?алайтын сезім.Ол сезім отбасында адамдарды? ??гімесінен есту ар?ылы бала кезден адам бойына ?ялайтын е? н?зік , тере? сезім.Ол адамны? бедел абыройымен ты?ыз байланысты.Бедел мен абырой?а ?арапайым е?бегі? ар?ылы, байыпты с?зі? ар?ылы, мейірімді мінезі? ар?ылы,?деп са?тауы?мен, ж?нсіз ?рекеттерден бойы?ды аула? ?стауы?мен, ?лкенді сыйлап ??рметтеуі?мен, досты?-жолдасты? ?арым –?атынасы?мен, ибалы?ы?мен, ынта –жігер талабы?мен, жа?сыны жаманнан айыра алуы?мен, жа?сы к?ру, жек к?ру л?ззаты?мен жете аласы?. ?ялу м?дениеттілік, білімділік.v
?р топ с?з алады...
?рбір айтыл?ан пікірлерді ?орытындылап, ба?а беру ?шін сараптаушы топ?а с?з беріледі.
?л мен ?ызды? ?мірдегі ?з орны, ?мір ?ой?ан ?з талабы бар. ?л бала ?йленгенде ?й боламын десе ел боламын дегені емес пе?v
?л мен ?ыз отау тіксе, ?араша?ыра?тан б?лініп еліні? ордасы бол?аны. Отау деген с?з от алу деген с?з. ?ара ша?ыра?ты? отын ?шірмей, жеке от жа?уды ме?зейді.Сол себепті ?й иесін-ота?а, ал ?йел адамды-отана деген екен.?л бала ?кесіні? ?ана ?лы болмай, еліні? ?лы бол?ан. К?кбайра?ты ??латпай, ?н?раннан ?уат ал?ан. Еліні? тарихын жал?астыр?ан, ел ?ор?аны бол?ан. Д?ниеге ?рпа? ?келіп, ?ке атан?ан.
?ке - ас?ар тау. ?р ас?ар тауды? биігі-арман биігіне , сол арман?а ?зі жетпесе де ?лына аманат етіп кетеді емес пе?
?р топ с?з алады...
?рбір айтыл?ан пікірлерді ?орытындылап, ба?а беру ?шін сараптаушы топ?а с?з беріледі.
?ыз бала –айдын к?лді? а??уы, ?лы даланы? оттай лаула?ан ор киігі, ол сыл?ылдап к?ліп, тастан –тас?а секірген, ас?ар таудан те?ізге асы??ан ерке б?ла?ы.v
Егер ?ыз бала ?йінде жа?сы т?рбие алса, ана, а?а-же?гелеріні? ?сиетін ты?дап ?ссе, ана ?нерін ?рі ?арай жал?астырса к?ргенді адам атанары с?зсіз.
Ата-анасыны? ал?ысын алмай, ?ар?ысына ?ал?ан ?аншама ?л- ?ыздарымыз ж?р. Осындай шіріген ж?мырт?алар мен «к?кек» ?ыздар к?бейіп, хал?ымызды мазалап ж?р-ау.
?р топ с?з алады...
?рбір айтыл?ан пікірлерді ?орытындылап, ба?а беру ?шін сараптаушы топ?а с?з беріледі.
?лы Абай педагогикасыны? ??дыреті керемет.v
Ата-ана?а: «??дайдан ?оры?, педеден ?ял, бала? бала болсын десе?-о?ыт, мал аяма!
?йтпесе бір ит ?аза? болып ?ал?ан со? са?ан рахат к?рсете ме,яки ж?рт?а рахат к?рсете ме»-деген
Білімсіздік-хайуанды? болады.
?р топ с?з алады...
?рбір айтыл?ан пікірлерді ?орытындылап, ба?а беру ?шін сараптаушы топ?а с?з беріледі.
Жас ?рпа? ?з ?кесіні? атына кір келтірмей, ана тіліне к?ле?ке т?сірмей ж?рсе ол ба?ыт!v
Ал, ата-ана болды? ба, ?рпа?ы?ды ба?а да біл, ?а?а да біл. Халы? жан?я м?шелеріне соны к?теді.
И?, ?аза? бостанды?ты а?саса дархан к??ілі ке?істікті ?аласа, арманы аспанмен астасып жатса, анасын к?нге, ?кесін ас?ар тау?а баласа, жас ?рпа?ын ?мір жал?асы деп ойласа онда біз ба?ыттымыз!
«К?рген білгенін айтпаса –к?рі кін?лі, оны? айт?анын ешкім ты?дамаса-жас кін?лі»
Олай болса, атадан ?ал?ан м?раны, анадан ?ал?ан ?сиетті ба?алай біл, Жас ?рпа? демекпіз!
?р топ с?з алады...
?рбір айтыл?ан пікірлерді ?орытындылап, ба?а беру ?шін сараптаушы топ?а с?з беріледі.

Бала - бізді? болаша?ымыз
?мірді? е? бір ?ызы?ы, ол - т?лім - т?рбие беру
?л - Фараби
Бала т?рбиесі ?ай заманны?, ?ай ?о?амны? болсын, ойшылдары мен зиялыларын толассыз тол?аныс?а, ?здіксіз ізденіске т?сіргені к?м?н ту?ызбайды. Шы?ысты? ??лама ?алымы ?л - Фараби: «Жас жеткіншектері?ізді к?рсеті?із, мен сіздерді? болаша?тары?ызды айтып берейін, - десе, Болаша? ?рпа? жайында Елбасымыз Н. ?. Назарбаев ?з Жолдауында: « ?азіргі заманда кез - келген мемлекетті? тыныс тіршілігін ?алыпты ?стап т?руды? аса ма?ызды шарты - адамдарды? ?здері, оларды? ерік - жігері, ?ажыры, білімі болып табылады. Ата - аналар ?з балаларын ?мірге даярлау?а ерекше к??іл б?луі тиіс. Олар ?азіргі балалар елді? болаша?ын аны?тайтын ХХl ?асырды? ересек адамдары екенін т?сінуі ?ажет»- деп к?рсетті. Ал т?рбие дегенге М. Ж?мабаев: «Т?рбие - адам баласын к?міл жас?а толып, ?зіне - ?зі ?ожа бол?анша тиісті азы? беріп ?сіру»- деген екен. Сонда бала т?рбиесі ана с?тінен басталып, біреуді? біреуге ы?палы ар?ылы ?алыптасатын к?рделі іс. Бала ?амын ойла?ан бабаларымызды? айт?андарынан т?йгеніміз - ?ай ?о?амны? болсын к?терген м?селесі – бала жанына ізгілік д?нін егу. Себебі бала - ?мірді? жал?асы, м?ні мен с?ні. Сонды?тан да халы? баланы к??ілді? г?лі, к?зді? н?ры деп ???ан. Кезінде ?рпа? т?рбиесі, ел та?дыры ж?нінде елеулі е?бектер жазып, аталы? а?ыл айт?ан ?алым - профессор Б. Кенжебаев: «Бала – бізді? болаша?ымыз. Болаша?ына нем??райлы халы?тан еште?е к?туге болмас еді. ?аза?та «?яда не к?рсе ?ш?анда соны ілер» - деген м?тел бар.
Балапан ?ыран болу ?шін оны сам?атып ?шыратын ата да ?ыран болу керек»- деп отбасы т?рбиесіне ерекше то?тал?ан. Себебі отбасы бала ?шін - алтын бесік. Бала т?рбиесі мен барлы? адамгершілік ?асиеттеріні? ?алыптасуы негізінен отбасында ж?зеге асады. Олай болса бала?а ?з ша?ыра?ында, ?з табалдыры?ында д?рыс т?рбие берілуі - т?рбиені? е? басты шарты. Ата мен ?жені?, ?ке мен шешені? бала?а беретін ?лгісіні? ??діреттілігін мойындап, ?з ?лтыны? ерте?ін елжірей ойлап, ?лтты? т?рбие та?лымын байыптай да батыл айт?ан батыр бабамыз Бауыржан Момыш?лыны? «... Кейде мені? ?неге ал?ан, т?лім ?йренген, д?ріс о?ы?ан ?стаздарымды еске т?сіріп, ой?а бататыным бар. Сондай шырын ша?тарда е? алдымен ата - аналарымны? бейнесі елестейді. ?йткені ?зімні? ?жемдей, ?ке - шешем мен ауылды? а?са?алдарындай ?сиет айдынына ж?здіре ал?ан ешкім жо?.» деп балалы? ша?ын тебірене еске алуы тегін емес.
Т?рбиені? ал?аш?ы бастамасын бала жан?яда алады. Бала жан?я аясында т?леп ?седі, о? - солын таниды. Ол ал?аш?ы адамгершілік ?асиеттерді де, е?бек ?ліппесіні? ал?аш?ы беттерін де ?з ?йінде ашады. ?лтты? педагогикада «Т?рбие отбасынан басталады»деп тегін айтылма?ан. Баланы? т?лім – т?рбиесіне ерекше м?н берген хал?ымыз «баланы жастан»деп м?телдеген. ?мірді? базарын бала деп білген хал?ымыз «Жаста берген т?рбие жас ?айы?ды игендей.»- демей ме? И?, ?аза? хал?ында сонау ежелгі заманнан бері ?зіндік т?рбие мектебі, ?алыптас?ан д?ст?рі бол?ан. Ал сол д?ст?р отбасында басталып, мектепте берілетін т?рбиемен ?алай ?абысады. Енді со?ан келейік.
Алтын бесік - отбасы болса, алтын ?я – мектеп. Екеуі де ?асиетті, ?рі ?астерлі. ?йткені отбасы Адамды д?ниеге ?келіп, ?алыптастырып, дамытып, жетілдіріп жатса, мектеп а?ылы мен білімі толыс?ан, жан - жа?ты жетілген, ?з бетімен ?мір с?руге бейім, толы??анды адам етіп т?рбиелеп шы?арады. Б?л екі ортаны? да ма?сат - м?ддесі орта?, міндеті - біреу. Демек ?асиетті жерде ж?мыс істеуді? ?зі бізге ?лкен жауапкершілік ж?ктейді.
Педагогикалы? іс – ?те н?зік, ?асиетті іс. Ол т?рбиешіден ?те сезімталды?ты, бала?а деген шексіз с?йіспеншілікті талап етеді. Т???ыш а?артушы педагог Ы. Алтынсарин «К?н?ні? е? ?лкені - бала жаныны? н?зік пернелерін д?рыс сезе алмайтындарда»деп бала т?рбиесіндегі басты т?л?а ?стаздарды ?з ісіне ?лкен жауапкершілікпен ?арау?а ша?ыр?ан. Бала?а т?н азы?ы – тама? ?андай ?ажет болса, жан азы?ы - жылулы?, с?йіспеншілік сондай ?ажет. Ал оны? ?ажетін ?ана?аттандырмай т?пкі ма?сат еш?ашан орындалмайды.
?р к?сіпті? ?з жемісі бар. Бізді? жемісіміз – алдымызда?ы ш?кірттер. Олар – бізді? б?кіл ?стазды? ?мірімізді? г?лі, м?ні мен с?ні десек арты? айтпа?анды? болар. ?аза?та «Ана мейірі мен ?стаз мейірі егіз»деген тамаша м?тел бар. Халы? айтса ?алт айтпайды. Мейірімін ана мейірімен те?естірген ?стазды? бойында ?андай ?асиеттер болу керек.
Біріншіден, біз мейірбан адамдар болып, балаларды ?аз - ?алпында с?юге тиіспіз, шолжа?ды да, тіл ал?ышты да, а?ылдыны да, жал?ауды да бірдей жа?сы к?руіміз ?ажет. ?зімізді? жан - шуа?ымызды балалар?а алаламай те? ?лестіруіміз керек. Бала?а деген мейрімділігіміз бен махаббатымыз педагогикалы? ?ызметімізді? е? басты д?лелі болуы тиіс. Балалар?а деген с?йіспеншілік пен мейірім олармен д?рекі с?йлесуге, оларды? жеке басымен намысына тиюге, ?рсып, ?ор?ыту?а жол бермейді.

Екіншіден, біз баланы т?сіне білуіміз керек. Балалар ?здеріне ?рдайым к?мекке келетін, табыстарына ?уанатын, с?тсіздікке ?шыра?ан с?тте к??ілдерін к?теретін м??аліммен ?арым - ?атынас жасау соншалы?ты ?ызы?ты екенін сезінуі тиіс. «Балаларды т?сіну - м?ны? ?зі «оларды? кейпін кию»олармен бірге ?уанып, бірге к?йініп, оларды? ?мірін кешу»- деген болатын Н. К. Крупская. Балаларды т?сіну дегеніміз - олар?а ?ктемдік к?рсетпей, оларды? б?гінгі тіршілігін тірек ете отырып, ерте?гі тіршілігіні? ?ркенін жаю деген с?з. Баланы? к??іл ??былысын, ж?рек тебіренісін, оны? сезімі мен талпынысын т?сіне отырып, педагог баянды т?рбиеге ?ол жеткізе алады.
?шіншіден, біз ?зімізді? педагогикамыз?а, т?рбиені? жасампазды? к?шіне сенуіміз керек. ?айсыбір педагогты? жекелеген балаларды? ?ы?ыр мінезі алдында ?ол ?усырып «б?дан т?к шы?пайды»деуі оларды? жар?ын болаша?ын жерлеумен бірдей.
Т?ртіншіден, біз ?лт болаша?ын, елімізді? келешегі - жас ?рпа?ты т?рбиелеп отыр?анымызды ?сте ?мытпа?ан ж?н. ?стаз – жас ?рпа?ты? рухани с?улеткері, ?о?ам, халы? ?зіні? ?міті мол болаша?ын тапсыратын сенімді ?кілі. Біз сол сенімді а?тай отырып, зерделі де зерек, парасатты, ?лтты? ж?не азаматты? ??ндылы?тарды бойына дарыт?ан т?л?аларды т?рбиелеуіміз ?ажет.
?аза? мектебіні? болаша?ы туралы Ма?жан Ж?мабаев «?рбір елді? келешегі – мектебіне байланысты...»деуі, ?лы жазушы, ?рі ??лама М. ?уезовты? «Ел болам десе?, бесігі?ді т?зе»деген на?ылы елімізді? ерте?і - жас ?рпа?ы?ды жа?сылап ?сір деген с?з. Жас ?рпа? т?рбиесі - ?лт болаша?ы, ел ерте?і. «Балам дейтін ж?рт болмаса, ж?ртым дейтін бала ?айдан болады»деп А. Байт?рсынов айт?андай мемлекетіміз де ?рпа? т?рбиесіне барынша назар аударып келеді. Себебі бала - елімізді? ерте?і, тірегі мен тілегі. Елімізді? - ажары мен базары.
Бізді? жастар елімізді, жерімізді, тілімізді б?кіл ?лемге паш етсін десек, жа?а заман?а лайы? етіп т?рбиелейік. Ш?кірттеріміз к?зге ?ана емес, к??ілге де ?уаныш сыйлап, ?мірімізді? г?ліне, м?ні мен с?ніне айналсын. Біз т?рбиелеген ?рпа? т?рбиелі де т?ртіпті, а?ылды да ?негелі, рухани адамгершілігі мол ?аза?станны? беделді азаматы болады деп сенемін.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Салт-д?ст?рлер »

Нұрманова Гүлзада-Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы,№3 мектеп-интернатының тәрбиешісі.

Тәрбие сағаты: «Салт-дәстүрлер»

Қазақ халқының қалыптасқан салт-санасы, әдет дәстүрлері-ғасырлар идеологиясы. Олардың түсінік- нанымы әлемдік санамен ұласып, ғарыштармен ұштасып жатады. Әр халық ұрпақсыз болмайды. Әр адам жетпеген арманға, шығатын биікке тек қана ұрпағымен жетуді мақсат етіп, үміт артады.
Осы қағиданы мықты ұстанған халық баланың болашағын тәрбиеден бастайды, сонан соң ғана ұлт тілін, тарихын, бабалар мұрасын,аналар тілегін орындау үшін білім мұхитына сапар шегеді.Халықтың кейінгі ұрпағына қалдырған тәрбие үлгілерін тек кешегі, күні өткен десек мықты қателесеміз.Тәрбие өнегелері-үзіліп қалмайтын үрдіс, ол ұрпақтан-ұрпаққа ауысып, жалғасып мәңгі жасайтын құбылыс.Қазақ тағылымының ұстанған негізгі бағыты-ата-бабалардың үлгі өнегесі,ақыл-кеңесі, дүниеге шынайы көзқарасы, бостандыққа, еркіндікке, тәуелсіздік-дербестікке ұмтылысы. Бұл алдан күткен арманы,ойға алған негізгі мақсаты.
Қазақ өмірі-тәрбие оқулығы.
Қазақ халқының үй-іші тәрбиесіне таңданған орыс жазушысы,этнограф В.И.Даль 1832 жылы күнделігіне, әділеттілік іздеп шаршаған, бірақ қайрат-жігерін жоғалтпаған, сұңғақ бойлы, әдемі қыз Мәуленді көріп : «Мидай дала, ешбір мектеп, кітап жоқ айнала қараңғылық, бірақ Мәулен өте ғажайып тәрбиеленген»-деп жазып қойған.
М.О.Әуезов : «Бала ата-ананың тағылымымен » -өседі деген.
Ұлы Абай: «Адам ата-анадан туғанда есті болмайды; естіп, көріп, ұстап, татып ескерсе, дүниедегі жақсы мен жаманды таниды дағы, сондайдан білгені,көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады» (19-шы қара сөзінен)
Әрбір топ «Отбасы –тәрбие бастауы» тақырыбы бойынша пікір айтады.
Әрбір айтылған пікірлерді қорытындылап, баға беру үшін сараптаушы (эксперт) топ құрылады.
Қазақ халқының салт-дәстүрлері , әрбір қазақ азаматы мен қызының жолбасшысы бола алады. Салт-дәстүрдің өміршеңдігі, ол талай ғасырлардан сыннан өткен,халық арасында қалыптасып қалған, келе-келе заңға айналған әдеттер, сенім мен қасиеттер.
«Үйге қонақ келсе- тамағыңды берме , қабағыңды бер»
Қонақты қума шарапаты тиеді, бірінен болмаса екіншісінен құт келеді деп есептеген.
Қартайған шағындаАлаша хан мал-мүлкін теңдей төртке бөліп , үш баласы-Ұлы, Орта және Кіші жүзге бөліп беріп, қалған төртінші бөлігін «қонақ сыбағасы» деп ортақ меншікке қалдырыпты.
Тәуке ханның 7 жарғысында қонаққа дұрыс қонақасы бермесе айып салынған.
Баланың дүниеге келуі, жоралғылары...
Үлкен мен бала, аға қарындас сыйластығы...
Қонақ күту, табақ тарту, сыбаға...
Отау үй. Кіші ұлдың шаңырақ мұрагері болуы...
Мұсылмандық парыз, оның маңызы...
Әр топ сөз алады...
Әрбір айтылған пікірлерді қорытындылап, баға беру үшін сараптаушы топқа сөз беріледі.
Ұят –адам қасиетін бағалайтын сезім.Ол сезім отбасында адамдардың әңгімесінен есту арқылы бала кезден адам бойына ұялайтын ең нәзік , терең сезім.Ол адамның бедел абыройымен тығыз байланысты.Бедел мен абыройға қарапайым еңбегің арқылы, байыпты сөзің арқылы, мейірімді мінезің арқылы,әдеп сақтауыңмен, жөнсіз әрекеттерден бойыңды аулақ ұстауыңмен, үлкенді сыйлап құрметтеуіңмен, достық-жолдастық қарым –қатынасыңмен, ибалығыңмен, ынта –жігер талабыңмен, жақсыны жаманнан айыра алуыңмен, жақсы көру, жек көру ләззатыңмен жете аласың. Ұялу мәдениеттілік, білімділік.
Әр топ сөз алады...
Әрбір айтылған пікірлерді қорытындылап, баға беру үшін сараптаушы топқа сөз беріледі.
Ұл мен қыздың өмірдегі өз орны, өмір қойған өз талабы бар. Ұл бала үйленгенде үй боламын десе ел боламын дегені емес пе?
Ұл мен қыз отау тіксе, қарашаңырақтан бөлініп елінің ордасы болғаны. Отау деген сөз от алу деген сөз. Қара шаңырақтың отын өшірмей, жеке от жағуды меңзейді.Сол себепті үй иесін-отаға, ал әйел адамды-отана деген екен.Ұл бала әкесінің ғана ұлы болмай, елінің ұлы болған. Көкбайрақты құлатпай, әнұраннан қуат алған. Елінің тарихын жалғастырған, ел қорғаны болған. Дүниеге ұрпақ әкеліп, әке атанған.
Әке - асқар тау. Әр асқар таудың биігі-арман биігіне , сол арманға өзі жетпесе де ұлына аманат етіп кетеді емес пе?
Әр топ сөз алады...
Әрбір айтылған пікірлерді қорытындылап, баға беру үшін сараптаушы топқа сөз беріледі.
Қыз бала –айдын көлдің аққуы, ұлы даланың оттай лаулаған ор киігі, ол сылқылдап күліп, тастан –тасқа секірген, асқар таудан теңізге асыққан ерке бұлағы.
Егер қыз бала үйінде жақсы тәрбие алса, ана, аға-жеңгелерінің өсиетін тыңдап өссе, ана өнерін әрі қарай жалғастырса көргенді адам атанары сөзсіз.
Ата-анасының алғысын алмай, қарғысына қалған қаншама ұл- қыздарымыз жүр. Осындай шіріген жұмыртқалар мен «көкек» қыздар көбейіп, халқымызды мазалап жүр-ау.
Әр топ сөз алады...
Әрбір айтылған пікірлерді қорытындылап, баға беру үшін сараптаушы топқа сөз беріледі.
Ұлы Абай педагогикасының құдыреті керемет.
Ата-анаға: «Құдайдан қорық, педеден ұял, балаң бала болсын десең-оқыт, мал аяма!
Әйтпесе бір ит қазақ болып қалған соң саған рахат көрсете ме,яки жұртқа рахат көрсете ме»-деген
Білімсіздік-хайуандық болады.
Әр топ сөз алады...
Әрбір айтылған пікірлерді қорытындылап, баға беру үшін сараптаушы топқа сөз беріледі.
Жас ұрпақ өз әкесінің атына кір келтірмей, ана тіліне көлеңке түсірмей жүрсе ол бақыт!
Ал, ата-ана болдың ба, ұрпағыңды баға да біл, қаға да біл. Халық жанұя мүшелеріне соны күтеді.
Иә, қазақ бостандықты аңсаса дархан көңілі кеңістікті қаласа, арманы аспанмен астасып жатса, анасын күнге, әкесін асқар тауға баласа, жас ұрпағын өмір жалғасы деп ойласа онда біз бақыттымыз!
«Көрген білгенін айтпаса –кәрі кінәлі, оның айтқанын ешкім тыңдамаса-жас кінәлі»
Олай болса, атадан қалған мұраны, анадан қалған өсиетті бағалай біл, Жас ұрпақ демекпіз!
Әр топ сөз алады...
Әрбір айтылған пікірлерді қорытындылап, баға беру үшін сараптаушы топқа сөз беріледі.

Бала - біздің болашағымыз
Өмірдің ең бір қызығы, ол - тәлім - тәрбие беру
Әл - Фараби
Бала тәрбиесі қай заманның, қай қоғамның болсын, ойшылдары мен зиялыларын толассыз толғанысқа, үздіксіз ізденіске түсіргені күмән туғызбайды. Шығыстың ғұлама ғалымы Әл - Фараби: «Жас жеткіншектеріңізді көрсетіңіз, мен сіздердің болашақтарыңызды айтып берейін, - десе, Болашақ ұрпақ жайында Елбасымыз Н. Ә. Назарбаев өз Жолдауында: « Қазіргі заманда кез - келген мемлекеттің тыныс тіршілігін қалыпты ұстап тұрудың аса маңызды шарты - адамдардың өздері, олардың ерік - жігері, қажыры, білімі болып табылады. Ата - аналар өз балаларын өмірге даярлауға ерекше көңіл бөлуі тиіс. Олар қазіргі балалар елдің болашағын анықтайтын ХХl ғасырдың ересек адамдары екенін түсінуі қажет»- деп көрсетті. Ал тәрбие дегенге М. Жұмабаев: «Тәрбие - адам баласын кәміл жасқа толып, өзіне - өзі қожа болғанша тиісті азық беріп өсіру»- деген екен. Сонда бала тәрбиесі ана сүтінен басталып, біреудің біреуге ықпалы арқылы қалыптасатын күрделі іс. Бала қамын ойлаған бабаларымыздың айтқандарынан түйгеніміз - қай қоғамның болсын көтерген мәселесі – бала жанына ізгілік дәнін егу. Себебі бала - өмірдің жалғасы, мәні мен сәні. Сондықтан да халық баланы көңілдің гүлі, көздің нұры деп ұққан. Кезінде ұрпақ тәрбиесі, ел тағдыры жөнінде елеулі еңбектер жазып, аталық ақыл айтқан ғалым - профессор Б. Кенжебаев: «Бала – біздің болашағымыз. Болашағына немқұрайлы халықтан ештеңе күтуге болмас еді. Қазақта «Ұяда не көрсе ұшқанда соны ілер» - деген мәтел бар.
Балапан қыран болу үшін оны самғатып ұшыратын ата да қыран болу керек»- деп отбасы тәрбиесіне ерекше тоқталған. Себебі отбасы бала үшін - алтын бесік. Бала тәрбиесі мен барлық адамгершілік қасиеттерінің қалыптасуы негізінен отбасында жүзеге асады. Олай болса балаға өз шаңырағында, өз табалдырығында дұрыс тәрбие берілуі - тәрбиенің ең басты шарты. Ата мен әженің, әке мен шешенің балаға беретін үлгісінің құдіреттілігін мойындап, өз ұлтының ертеңін елжірей ойлап, ұлттық тәрбие тағлымын байыптай да батыл айтқан батыр бабамыз Бауыржан Момышұлының «... Кейде менің өнеге алған, тәлім үйренген, дәріс оқыған ұстаздарымды еске түсіріп, ойға бататыным бар. Сондай шырын шақтарда ең алдымен ата - аналарымның бейнесі елестейді. Өйткені өзімнің әжемдей, әке - шешем мен ауылдың ақсақалдарындай өсиет айдынына жүздіре алған ешкім жоқ.» деп балалық шағын тебірене еске алуы тегін емес.
Тәрбиенің алғашқы бастамасын бала жанұяда алады. Бала жанұя аясында түлеп өседі, оң - солын таниды. Ол алғашқы адамгершілік қасиеттерді де, еңбек әліппесінің алғашқы беттерін де өз үйінде ашады. Ұлттық педагогикада «Тәрбие отбасынан басталады»деп тегін айтылмаған. Баланың тәлім – тәрбиесіне ерекше мән берген халқымыз «баланы жастан»деп мәтелдеген. Өмірдің базарын бала деп білген халқымыз «Жаста берген тәрбие жас қайыңды игендей.»- демей ме? Иә, қазақ халқында сонау ежелгі заманнан бері өзіндік тәрбие мектебі, қалыптасқан дәстүрі болған. Ал сол дәстүр отбасында басталып, мектепте берілетін тәрбиемен қалай қабысады. Енді соған келейік.
Алтын бесік - отбасы болса, алтын ұя – мектеп. Екеуі де қасиетті, әрі қастерлі. Өйткені отбасы Адамды дүниеге әкеліп, қалыптастырып, дамытып, жетілдіріп жатса, мектеп ақылы мен білімі толысқан, жан - жақты жетілген, өз бетімен өмір сүруге бейім, толыққанды адам етіп тәрбиелеп шығарады. Бұл екі ортаның да мақсат - мүддесі ортақ, міндеті - біреу. Демек қасиетті жерде жұмыс істеудің өзі бізге үлкен жауапкершілік жүктейді.
Педагогикалық іс – өте нәзік, қасиетті іс. Ол тәрбиешіден өте сезімталдықты, балаға деген шексіз сүйіспеншілікті талап етеді. Тұңғыш ағартушы педагог Ы. Алтынсарин «Күнәнің ең үлкені - бала жанының нәзік пернелерін дұрыс сезе алмайтындарда»деп бала тәрбиесіндегі басты тұлға ұстаздарды өз ісіне үлкен жауапкершілікпен қарауға шақырған. Балаға тән азығы – тамақ қандай қажет болса, жан азығы - жылулық, сүйіспеншілік сондай қажет. Ал оның қажетін қанағаттандырмай түпкі мақсат ешқашан орындалмайды.
Әр кәсіптің өз жемісі бар. Біздің жемісіміз – алдымыздағы шәкірттер. Олар – біздің бүкіл ұстаздық өміріміздің гүлі, мәні мен сәні десек артық айтпағандық болар. Қазақта «Ана мейірі мен ұстаз мейірі егіз»деген тамаша мәтел бар. Халық айтса қалт айтпайды. Мейірімін ана мейірімен теңестірген ұстаздың бойында қандай қасиеттер болу керек.
Біріншіден, біз мейірбан адамдар болып, балаларды қаз - қалпында сүюге тиіспіз, шолжаңды да, тіл алғышты да, ақылдыны да, жалқауды да бірдей жақсы көруіміз қажет. Өзіміздің жан - шуағымызды балаларға алаламай тең үлестіруіміз керек. Балаға деген мейрімділігіміз бен махаббатымыз педагогикалық қызметіміздің ең басты дәлелі болуы тиіс. Балаларға деген сүйіспеншілік пен мейірім олармен дөрекі сөйлесуге, олардың жеке басымен намысына тиюге, ұрсып, қорқытуға жол бермейді.

Екіншіден, біз баланы түсіне білуіміз керек. Балалар өздеріне әрдайым көмекке келетін, табыстарына қуанатын, сәтсіздікке ұшыраған сәтте көңілдерін көтеретін мұғаліммен қарым - қатынас жасау соншалықты қызықты екенін сезінуі тиіс. «Балаларды түсіну - мұның өзі «олардың кейпін кию»олармен бірге қуанып, бірге күйініп, олардың өмірін кешу»- деген болатын Н. К. Крупская. Балаларды түсіну дегеніміз - оларға өктемдік көрсетпей, олардың бүгінгі тіршілігін тірек ете отырып, ертеңгі тіршілігінің өркенін жаю деген сөз. Баланың көңіл құбылысын, жүрек тебіренісін, оның сезімі мен талпынысын түсіне отырып, педагог баянды тәрбиеге қол жеткізе алады.
Үшіншіден, біз өзіміздің педагогикамызға, тәрбиенің жасампаздық күшіне сенуіміз керек. Қайсыбір педагогтың жекелеген балалардың қыңыр мінезі алдында қол қусырып «бұдан түк шықпайды»деуі олардың жарқын болашағын жерлеумен бірдей.
Төртіншіден, біз ұлт болашағын, еліміздің келешегі - жас ұрпақты тәрбиелеп отырғанымызды әсте ұмытпаған жөн. Ұстаз – жас ұрпақтың рухани сәулеткері, қоғам, халық өзінің үміті мол болашағын тапсыратын сенімді өкілі. Біз сол сенімді ақтай отырып, зерделі де зерек, парасатты, ұлттық және азаматтық құндылықтарды бойына дарытқан тұлғаларды тәрбиелеуіміз қажет.
Қазақ мектебінің болашағы туралы Мағжан Жұмабаев «Әрбір елдің келешегі – мектебіне байланысты...»деуі, Ұлы жазушы, әрі ғұлама М. Әуезовтың «Ел болам десең, бесігіңді түзе»деген нақылы еліміздің ертеңі - жас ұрпағыңды жақсылап өсір деген сөз. Жас ұрпақ тәрбиесі - ұлт болашағы, ел ертеңі. «Балам дейтін жұрт болмаса, жұртым дейтін бала қайдан болады»деп А. Байтұрсынов айтқандай мемлекетіміз де ұрпақ тәрбиесіне барынша назар аударып келеді. Себебі бала - еліміздің ертеңі, тірегі мен тілегі. Еліміздің - ажары мен базары.
Біздің жастар елімізді, жерімізді, тілімізді бүкіл әлемге паш етсін десек, жаңа заманға лайық етіп тәрбиелейік. Шәкірттеріміз көзге ғана емес, көңілге де қуаныш сыйлап, өміріміздің гүліне, мәні мен сәніне айналсын. Біз тәрбиелеген ұрпақ тәрбиелі де тәртіпті, ақылды да өнегелі, рухани адамгершілігі мол Қазақстанның беделді азаматы болады деп сенемін.