Конспект воспитательного часа на тему "Сайрам қадимий шаҳар."
Конспект воспитательного часа на тему "Сайрам қадимий шаҳар."
Сайрам қадимий шаҳар.
Мамлакатимиз мустақилликка эришгандан буён текширилган ишларда шу вактгача номаълум бўлиб келган ўрта асрдаги алломаларимиз аникланмокда. Сайрам шахрининг ўзидан уч олим аниқланди. Аҳмадал-Ясфижобий, Абул Ҳасан ал-Исфижобий, Али ал-Исфижобий (бу алломалар яшаган вактда Сайрам шахри Исфижоб деб аталган).
Туркистон шаҳрида тугилиб ўсган 8 нафар олим аникланган. Бу олимларнинг кўпчилиги тил, адабиёт, фалсафа ва дин тарихи билан шуғулланган. Туркистонлик олим Жамолиддин Саид математик бўлган. У ёзган "Олий математика китобига изох" номли трактати ўша даврдаги билим даргоҳларвда кўлланилган.
Сирдарё бўйларидан чиккан алломалар. Ўрта асрларда Сирдарё бўйларида туркий тилли ўғиз, кипчок, канғли кабилалари ўтрок; ҳолда яшаган. Бизга Асанас, Янгикент, Барчинкент, Жент, Аркўк, Кулон, Узганд, Қипчоқ, Сиғнок ва бошка шаҳарлар бўлгани хамда мана шу шаҳарларда илм-фаннинг таракдий топгани яхши маълум. Бу шахарлар мўғул боскинчилигидан жабрланган. XV асрдан бошлаб кайта тиклана бошлаган.
Жент шахридан Ғиёсиддин Жендий исмли шоир чиккан. У Хоразмдаги Урганч (Кўҳна Урганч) шаҳрида ўз билимини мукаммаллаш-тирган холда гуғилиб ўсган шаҳрига қайтган. Бу шаҳардаги атокли саёҳагчи Ибн ал-Фуатий шоирнинг шеърлари билан танишиб, уни шоирликдан кўра олимликка якин эканлиги ҳакида ёзади.
Барчинкент шаҳрида таникли адабиётшунос, шоир, мутафаккир олим Ҳисамиддин ал-Барчинлигий яшаган. Бу олимнинг хабарини эшитган Жамол Қарший (1230—1315 йй. ) 1273—1274 йилларда Сирдарё бўйлаб сафар килган. У Сирдаре бўйларидаги шаҳарлар билан танишиб, Барчинкент ва Жент шахрида устозлик килган шоир Ҳисамиддин Барчинлигийга юкори бахо берган. У билан тез-тез учрашиб, суҳбатлашган. Ундан асарларини нега уч тилда ёзганлигини сўраганда, у: "Арабча ёзишим — фикр гўзаллиги учун, форсча ёзишим — тил чечанлиги учун, туркча ёзишим — ҳает ҳакикатларини аник тасвирлаш учун", ~ деб жавоб берган дейишади. Унинг машҳур асари "Мулхақат ас-Сурах мин ас-Сихах" ("Ас-Сиҳаҳга аталган соф кўшимча")деб аталган. Бу асар 30 дан ортиқ бўлимлардан иборат. Унда Барчинкент, Жент шаҳарларига алоқида тўхталган. Бошқа бўлим тарих ва солнома, тил ва адабиёт, дин ва мифологияларга багишланган. Жамол Каршийнинг кўлёзмаларига қараганда, Барчинкент кичик шаҳар бўлгани билан бу ҳудудда сўз усталари, хушовоз хонандалар, сўз санъатининг машҳур билимдонлари яшаган.
Шу вактда Жамол Карший машҳур Сиғнок шаҳрининг таникли шоири Шайх Бобо билан таниш бўлган. Даставвал, бу аллома Хоразмий, кейинрок Сиғнокий номи билан танилган, уни туркийлар Шайх Бобо деб атаган бўлса керак. У 1187 йилда Хоразм ўлкасида туғилган. Ешлигида Сирдарё бўйларига келиб колтан. Араб, форс тилларини яхши билган. Сиғнок шаҳридаги мадрасада устозлик қилган. Бўш вақтини факат илмга баршплаган билимдон киши бўлган. Касбдошлари бошка шаҳарларга чакириб, дарс бериб туришини сўрашган. Хоразмлик мутафаккир Нажмиддиннинг илтимосига биноан Жент шаҳрида бир неча йил яшаган. Олим тил, адабиёт, ҳадис ва ибратли сўзлар бўйича бир неча асарлар ёзган. Умрининг сўнгги йилларида сўфийлик илмига ихлос кўйиб, Хўжа Аҳмад Яссавий каби хилватхонада (ер остидаги масжид) кун кечирган. Жент, Сиғнок. ва Барчинкентдан ҳам кўпгина олимлар етишиб чиккан.
Турк хоконлиги маркази бўлган Болосоғун, Тароз, шаҳарларидан ҳам атоқли мутафаккирлар етишиб чикдан. Кейинги пайтдаги тадқиқотларга караганда, Болосоғун шаҳрида Абу Абд ал-Болосоғун, Тароз шаҳрида Маҳмуд бин Али ат-Тарозий, Тохир Муҳаммад ал-Шамс Тарозий каби олимлар фаолият кўрсатганлар. Тақдир такозоси билан чеккароқда илмий иш олиб борган олимларимиз ўзларининг тугилган ерларини унутмай, исмлари ёнига тахаллус килиб кўшиб юрганлар. Бундай хабарлар буюк даштимиз бағрида дунёвий тараккиётга катта хисса кўшган алломаларимиз очилмай ётган меҳнатлари бор эканлигини кўрсатади. Буларни топиб ўрганиш авлодларимиз зиммасига юкланади.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Конспект воспитательного часа на тему "Сайрам қадимий шаҳар."»
Сайрам қадимий шаҳар.
Мамлакатимиз мустақилликка эришгандан буён текширилган ишларда шу вактгача номаълум бўлиб келган ўрта асрдаги алломаларимиз аникланмокда. Сайрам шахрининг ўзидан уч олим аниқланди. Аҳмадал-Ясфижобий, Абул Ҳасан ал-Исфижобий, Али ал-Исфижобий (бу алломалар яшаган вактда Сайрам шахри Исфижоб деб аталган).
Туркистон шаҳрида тугилиб ўсган 8 нафар олим аникланган. Бу олимларнинг кўпчилиги тил, адабиёт, фалсафа ва дин тарихи билан шуғулланган. Туркистонлик олим Жамолиддин Саид математик бўлган. У ёзган "Олий математика китобига изох" номли трактати ўша даврдаги билим даргоҳларвда кўлланилган.
Сирдарё бўйларидан чиккан алломалар. Ўрта асрларда Сирдарё бўйларида туркий тилли ўғиз, кипчок, канғли кабилалари ўтрок; ҳолда яшаган. Бизга Асанас, Янгикент, Барчинкент, Жент, Аркўк, Кулон, Узганд, Қипчоқ, Сиғнок ва бошка шаҳарлар бўлгани хамда мана шу шаҳарларда илм-фаннинг таракдий топгани яхши маълум. Бу шахарлар мўғул боскинчилигидан жабрланган. XV асрдан бошлаб кайта тиклана бошлаган.
Жент шахридан Ғиёсиддин Жендий исмли шоир чиккан. У Хоразмдаги Урганч (Кўҳна Урганч) шаҳрида ўз билимини мукаммаллаш-тирган холда гуғилиб ўсган шаҳрига қайтган. Бу шаҳардаги атокли саёҳагчи Ибн ал-Фуатий шоирнинг шеърлари билан танишиб, уни шоирликдан кўра олимликка якин эканлиги ҳакида ёзади.
Барчинкент шаҳрида таникли адабиётшунос, шоир, мутафаккир олим Ҳисамиддин ал-Барчинлигий яшаган. Бу олимнинг хабарини эшитган Жамол Қарший (1230—1315 йй. ) 1273—1274 йилларда Сирдарё бўйлаб сафар килган. У Сирдаре бўйларидаги шаҳарлар билан танишиб, Барчинкент ва Жент шахрида устозлик килган шоир Ҳисамиддин Барчинлигийга юкори бахо берган. У билан тез-тез учрашиб, суҳбатлашган. Ундан асарларини нега уч тилда ёзганлигини сўраганда, у: "Арабча ёзишим — фикр гўзаллиги учун, форсча ёзишим — тил чечанлиги учун, туркча ёзишим — ҳает ҳакикатларини аник тасвирлаш учун", ~ деб жавоб берган дейишади. Унинг машҳур асари "Мулхақат ас-Сурах мин ас-Сихах" ("Ас-Сиҳаҳга аталган соф кўшимча")деб аталган. Бу асар 30 дан ортиқ бўлимлардан иборат. Унда Барчинкент, Жент шаҳарларига алоқида тўхталган. Бошқа бўлим тарих ва солнома, тил ва адабиёт, дин ва мифологияларга багишланган. Жамол Каршийнинг кўлёзмаларига қараганда, Барчинкент кичик шаҳар бўлгани билан бу ҳудудда сўз усталари, хушовоз хонандалар, сўз санъатининг машҳур билимдонлари яшаган.
Шу вактда Жамол Карший машҳур Сиғнок шаҳрининг таникли шоири Шайх Бобо билан таниш бўлган. Даставвал, бу аллома Хоразмий, кейинрок Сиғнокий номи билан танилган, уни туркийлар Шайх Бобо деб атаган бўлса керак. У 1187 йилда Хоразм ўлкасида туғилган. Ешлигида Сирдарё бўйларига келиб колтан. Араб, форс тилларини яхши билган. Сиғнок шаҳридаги мадрасада устозлик қилган. Бўш вақтини факат илмга баршплаган билимдон киши бўлган. Касбдошлари бошка шаҳарларга чакириб, дарс бериб туришини сўрашган. Хоразмлик мутафаккир Нажмиддиннинг илтимосига биноан Жент шаҳрида бир неча йил яшаган. Олим тил, адабиёт, ҳадис ва ибратли сўзлар бўйича бир неча асарлар ёзган. Умрининг сўнгги йилларида сўфийлик илмига ихлос кўйиб, Хўжа Аҳмад Яссавий каби хилватхонада (ер остидаги масжид) кун кечирган. Жент, Сиғнок. ва Барчинкентдан ҳам кўпгина олимлар етишиб чиккан.
Турк хоконлиги маркази бўлган Болосоғун, Тароз, шаҳарларидан ҳам атоқли мутафаккирлар етишиб чикдан. Кейинги пайтдаги тадқиқотларга караганда, Болосоғун шаҳрида Абу Абд ал-Болосоғун, Тароз шаҳрида Маҳмуд бин Али ат-Тарозий, Тохир Муҳаммад ал-Шамс Тарозий каби олимлар фаолият кўрсатганлар. Тақдир такозоси билан чеккароқда илмий иш олиб борган олимларимиз ўзларининг тугилган ерларини унутмай, исмлари ёнига тахаллус килиб кўшиб юрганлар. Бундай хабарлар буюк даштимиз бағрида дунёвий тараккиётга катта хисса кўшган алломаларимиз очилмай ётган меҳнатлари бор эканлигини кўрсатади. Буларни топиб ўрганиш авлодларимиз зиммасига юкланади.
