Оқушылардың шығармашылық және сыни тұрғыдан ойлауын дамыту
Кәсіби даму мақсаты
АКТ арқылы сыни ойлау дағдысын қалыптастыру.
Көрнекіліктер
Баламалы энергия көздерінің суреті, презентация, компьютер, постер
Барысы:
Уақытты жоспарлау
Жоспарланған іс - әрекеттер
Өткізу барысы
Ұйымдастыру кезеңі
7 мин
Берілген бейнелер нені біріктіреді?
2011 жылдың 10 маусымында Парижде Халықаралық Көрме Бюросының штаб - пәтерінде ЭКСПО-2017 Халықаралық мамандандырылған көрмесінің Комиссары Рапиль Жошыбаев ХКБ Бас хатшысы Винсенте Гонсалес Лоссерталеспен кездесу өткізді. Кездесу барысында Жошыбаев ҚР Премьер-министрімен қол қойылған Қазақстан Республикасының ресми өтінішін тапсырды.
Жасырын дауыс беру нәтижесінде Халықаралық көрмелер бюросының 152-ші Бас Ассамблеясында Қазақстанның Астана қаласы, басым дауыс жинап (103 бірі 161), бельгиялық Льеж қаласынан озып шықты және"ЭКСПО-2017" өткізу орны ретінде жарияланды.
«Болашақтың Энергиясы тақырыбымен өтетін алдағы көрме әлемдік қауымдастықтың ең өзекті мәселесі - баламалы энергия көздеріне арналады. Алдағы көрменің тақырыбын "Экспо-2017"логотипы бейнелейді.
Көрме 2017 жылдың 10 маусым мен 10 қыркүйек аралығында өтеді және 100-ге жуық қатысушы елдерді және 10 халықаралық ұйымдарды қабылдайды. 2017 жылдың Бүкіләлемдік мамандандырылған көрмесінде қатысушы елдер жаңартылатын энергия көздерінің пайдалану саласындағы жетістіктері мен қолданудағы олардың артықшылықтары, экологиялық тазалығы, төмен құны, пайдалану және қоршаған орта үшін зиянсыздығын көрсетеді. Қазақстан үшін "ЭКСПО-2017" маңызды оқиға болмақ: осындай ауқымдағы халықаралық көрмесі бұрын-соңды ТМД және Орталық Азия аймағы елдерінде болған емес.
"Болашақ Энергиясы" жобасының түпкі ойы тұрақты қуат көздерін басқаруды қамтамасыз етудегі қоғамдық шешімге және әдістерге жұртшылық назарын аударуға негізделген.
Бұл әдістер бағытталған:
• көмірқышқыл газ шығарындыларын төмендету және климаттың өзгеруіне қарсы күреске;
• энергияның баламалы көздерін пайдалануды ынталандыру, атап айтқанда, жаңартылатын энергия көздерін және бағдарламаларды енгізу;
• энергиямен қамту сенімділігін қамтамасыз ету;
• энергияны сақтау мен пайдалануды өндіруді бақылау;
• тұрақты энергия көздеріне қолжетімділікті қамтамасыз ету.
Баламалы энергия көздерінің суреттері көрсетіледі.
"Экспо-2017"логотипы көрсетіледі.
«Болашақ Энергиясы» жобасының бағыттары презентация арқылы көрсетіледі.
Негізгі бөлім
20 мин
Түрлі – түсті стикер арқылы топтарға бөлу.
Мәтінмен жұмыс жасау (1-Қосымша)
Интернетпен жұмыс жасау және постер дайындау. Әр топ өздеріне берілген энергия көзі туралы әңгімелеу.
Күн батареялары
Су электр станциялары
Биоотын
Жел энергиясы
Оқушылар топқа бөлініп, өздеріне берілген мәтінмен жұмыс жасайды және қажеттілігіне қарай интернетті пайдалана отырып постер дайындап, оны қорғайды.
Рефлексия
3 мин
«Күншуақ»: оқушылар барлығын түсінсе күнді, жартылай түсінсе – күн мен бұлтты, ештеңе түсінбесе – бұлтты таңдайды.
Ел президенті Нұрсұлтан Назарбаев міндет қойды: Қазақстан-2030 таза ауасы мен мөлдір суы бар таза және жасыл ел болуы тиіс. Біздің негізгі байлығымыз: мұнай, газ, көмір мәңгі емес. Сондықтан да ертеңгі күні энергия тапшылығына тап болмас үшін біз «Болашақтың Энергиясын" дамытуға міндеттіміз.
көңіл-күй және эмоционалдық жағдайдың рефлексиясы;
Қорытынды.
№ 1 Қосымша
Күн батареялары
Күн энергиясын пайдалану идеясы бірнеше жылдар бұрын пайда болды. Бірақ тек 1970-жылдары ғана оны жүзеге асыруға мүмкіндік беретін технологиялар пайда болды. Негізінде қарапайым қағида жатыр. Күн сәулесі коллекторға түскеннен кейін, шоғырланады және энергияға айналады. Бұл принципті бірнеше тәсілдермен іске асыруға болады, яғни бассейндегі суды қыздыру үшін немесе электрмен жабдықтау үшін пайдаланылуына байланысты.. Негізгі кедергі мұнда орнату құны. Арнайы жабдық құны дәстүрлі жүйелерден айтарлықтай қымбат. Бұл ретте, инвестициялар ұзақ жылдардан кейін ғана өтеледі. Құнына қарамастан , күн энергиясы қалаларды энергиямен жабдықтауда қолайлы.. Ауылдық жерлерді энергиямен жабдықтауда да күн энергиясы үздік нұсқа.. Күн энергетикасы энергия көзінің сарқылмайтын түрі болып табылады, әрі экологиялық жағынан да еш зияны жоқ. Күн энергиясы әр түрлі табиғи және жасанды процесстерде қолданылады.
Су электр станциялары
Гидроэлектр станцияларында турбиналардың айналуы үшін суға түскен энергия пайдаланылады. Электрды алудың мұндай тәсілі су ағынымен басқаруды талап етеді, бөгет арқылы мысалы өзен. Гидроэлектр станцияларының көптеген артықшылықтары бар. Сумен қозғалатын генераторлар атмосфераны ластамайды. Су ағыны бақыланатын гидроэлектр станциясымен бақыланатын су ағыны, өндірілетін электр санын анықтайды. Әлемде мұндай көзден шамамен 20% электр алады. Су энергетика қорлары — өзендер мен сарқырамалардың құлама суынан алуға болатын энергия қоры. Энергияның бұл көзінің артықшылығы — оның қоры сарқылмайды, үнемі қалпына келіп отырады. Бұл энергияның арзан, әрі гигиеналық түрғыдан таза түрі болып табылады. Гидроэлектрды пайдаланудың көшінде Норвегия, Ресей, Қытай, Канада, АҚШ және Бразилия тұр.
Биоотын
Биомасса деп кез келген биологиялық қалдықтардың түрлерін –ағаш өңдеу өнеркәсібінің, ауыл шаруашылығының қалдықтарын, қоқыс, сондай-ақ дәнді дақылдардың кейбір түрлерін атайды.. Қалдықтарды өнеркәсіп жеткізеді: ағаш шабу, құрылыс, қағаз өндіру, фермерлік шаруашылық, қатты қоқыстарын қалалық қоқыс тастайтын жерлерді және метан – газ өндіретін қоқыс тастайтын жерлерде. Кейбір шөптердің түрлері ферменттеуден кейін, биоотын. ретінде пайдаланылуы мүмкін., Әлемде биоотын – көбінесе бұл өнімдер ағаштан, жылу электр станцияларында көмірмен бірге өртеледі.. Биоотын –биомассаны пайдаланудың негізгі нұсқасы. Ферменттеу процесінде өндірілген этанол дербес немесе бензинге қоспа ретіндепайдалануы мүмкін. Бразилияда көліктердің басым бөлігі этанолмен жүреді. Өсімдік майы, жануар майы және өңделген мейрамханалар майынан жасалған биодизелдік жаңармай әдеттегі дизель отынын ауыстыра алады. Мұндай отын, сондай-ақ қоспаларда пайдалануға болады. Биодизелдік отынды ең ірі өндіруші және тұтынушы – Германия.
Жағу кезінде мұндай отыннан көміртегі диоксиді бөлінгеніне қарамастан, биоотын " бейтарап көміртегі"болып есептеледі. Қазба отын CO2 миллиондаған жыл бөліп отырады, атмосферада артық CO2 жасайды. Жағу кезінде бөлінетін СО2 биомасса өсімдіктермен басылып отырады. Қазба отын әлі де биоотын өндіруде қолданылад. Қазіргі таңда биоотын толығымен көміртекті бейтарап емес.. Бұл СО2 шығарындыларының жалпы көлемін азайтады, бұл қадам дұрыс бағытта.
Жел энергиясы
Кішкентай диірмен әлемде алдымен бу, кейін электр қозғалтқыштар ығыстырғанға дейін таратылды. Үлкен жел турбинаға қызығушылық мұнай дағдарысы кезінде 1970 жылдары өсті. 80-ші жылдар, жел электр станциялары - генераторлар түрлері әлемнің көптеген елдерінің ауылдық аудандарын толтыра бастады. Осындай энергия түрін пайдаланатын негізгі елдер арасында - Германия, АҚШ, Дания мен Испания, Үндістан мен Қытай жел энергиясын қолдана бастады.
Жел энергиясының басқа энергия көздерінен экологилық және экономикалық артықшылықтары көп. Жел энергетикасы қондырғыларының технологиясын жетілдіру арқылы оның тиімділігін арттыруға болады.
Бір де бір ғылым саласы, өндіріс, мамандық тек жағымды немесе тек қана жағымсыз факторлардан тұрмайды. Ендеше, жел энергиясының плюс-минустарын қарастыра кетейік.
Артықшылықтары:
Шикізатты сатып алу-тасымалдаудың, қалдықтарды шығарудың қажеті жоқ;
Электр қуатын беруші компаниялардан дербестік қамтамасыз етілген;
Ластаушы қалдықтар жоқ;
Табиғи ресурстар үнемделеді;
Отын, электр қуатының шығындары қысқарады;
Атмосфералық жылулық балансқа әсер етпейді;
Табиғаттың оттек қорын сақтайды;
Желдің кинетикалық энергиясын электр қуатына тегін айналдырады.
Кемшіліктері:
Жел қондырғыларының жұмысы эфир кедергілерін тудырады;
Пайда болатын шу адамның және жануарлар әлемінің денсаулығына кері әсерін тигізеді;
Жұмыстың тұрақсыздығы, энергияның берілуі бір қалыпты емес;
Үлкен аумақты қажет етеді;
Қымбат.
Геотермалдық энергия
Геотермалдық энергетика — энергияны Жердің ішкі жылуынан алу. Геотермалды энергетика табиғи және жасанды болып бөлінеді. Алғашқысы табиғи жылы көздерден алынса, екіншісі жер қабатына суды және басқа сұйықсұйықтарды және газ тәріздізаттарды айдап сіңіруден альшады. Геотермалды энергетика тұрмыстық қажетте жөне жылыту қондырғыларында кең қолданьшады. Кемістігі — жылы сулардың жоғарғы улылығы және сұйықтар мен газдардың химиялық зиянды реакциялары. Геотермалдық энергетиканың басымдылығы қоршаған орта үшін оның толық қауіпсіздігі болып табылады. Жоғары температуралы геотермалдық көздерден 1 кВт электр энергиясын өндіру кезінде бөлінетін СО2 саны 13-тен 380 г-ға дейін құрайды (мысалы, көмір үшін ол1 кВт сағ. 1042 г тең).
Алайда, Жер жылуы тым «шашыраңқы», және де әлемнің көптеген аудандарында адам энергияның шамалы ғана бөлігін пайдамен қолдана алады. Соның ішінде пайдалану үшін жарамды геотермалдық ресурстар жер қабаты қалыңдығының жоғарғы 10 километрінің шамамен 1% жалпы жылусыйымдылығын құрайды немесе 137 трлн. ш.о.т. Геотермалдық энергияны өндіру кезінде электр стансаларының үш түрі қолданылады: құрғақ буды, булауды және бинарлық буды іске жарататын. Құрғақ будағы күшті агрегаттар жер қыртысының жарылған жерлерінен буды іске жаратады және генераторды айналдыратын турбиналарды тікелей іске қосу үшін пайдаланылады; Булау негізіндегі электр стансалары 200°С температурада жердегі ыстық суды іске жаратады, оған үстіне көтерілгенде қайнауға мүмкіндік береді, сонан кейін булы/су сепараторларда бу фазасын турбиналар арқылы өткізеді; Бинарлық будағы стансаларда ыстық су жылу алмастырғыштар арқылы өтеді, турбинаны айналдыратын органикалық сұйықтықты қайнауға келтіреді. Бу конденсаты және қалған геотермалдық сұйықтық стансаның барлық үш түрінде шығарда одан әрі температураны жинау үшін ыстық жер қойнауына қайтадан қайтады.
Бірінші бу электр станциясы 1904 ж Лардерелло қаласындаашылды. Ол осы күнге дейінжұмыс жасауда. АҚШ, Исландия, Филиппин, Ресей, Кения және Тибет елдері ғана геотермалдық энергия көздерінен алынған 8900 мегаватт электр қолдануда. Тікелей геотермальном қыздыру нәтижесінде жердің бетіне шығатын ыстық су үйлер және басқа да құрылыстарды жылытуда пайдаланылады.
Ядролық энергия
70-ші жылдары ядролық энергия баламалы қазына отыны (ископаемая топлива) болды. "Ядролық станцияларда бақыланатын ядролық ыдыраужүргізілді , энергия бөлінеді. Арзан отын қажетті ядролық электр станциялар құрылысы үшін инвестицияларды теңестіреді, нәтижесінде электр қуаты арзандады. Болып жатқан оқиғаға қарамастан Үшінші миля (Пенсильвания шт.) аралдары және Чернобыльдегі көптеген аймақтарда (Украина), ядролық отын әлі де энергияның жақсы көзі болып табылады. Атом энергиясы әлемнің 70 елі үшін энергияның 16% қамтамасыз етеді . Атом электр станциялары – қазба отынның табиғи ресурстары жоқ елдер үшін негізгі энергия көзі. Франция және Жапония қазірдің өзінде ядролық бағдарламасын ішінара іске қосты Қазіргі заманғы электр станциялары ядро балқыту мен радиоактивті заттар болдырмайтын көптеген қауіпсіздік жүйелерге ие Қазір жалғыз проблема болып отырған ядролық қару жасау үшін пайдалануға болатын отынды кәдеге жарату.