К?рнекілігі: белсенді та?та, наурыз к?жеге ?осылытын та?амдар, домбыра.
Мерекелік шараны? барысы:
М??алім:
-?аза?станда ресми т?рде Наурыз 1988 жылдан бері тойланып келеді. Б?л мерекені Шы?ыс елдері ?збекстан, ?ыр?ызстан, Ау?анстан, Т?жікстан, П?кстан ерте кезден ?ткізеді. Б?л мереке таби?ат пен адамны? ?ндестігін к?рсетеді. Наурыз к?н мен т?нні? те?елген к?ні. К?ктемгі к?н то?ысы наурыз айыны? 21-нен 22-не ауыс?ан т?ні болды. Осы уа?ыттан бастап к?н ?зарып, т?н ?ыс?арады.
Наурыз - жыл басы. Парсы тілінде "нау" - "жа?а", "руз" - "к?н" деген ??ымдарды білдіреді. Халы? наурыз мерекесіне алдын - ала дайындалады. Д?ст?р бойынша ?йге ?ос шыра? жа?ылады, ыдыстар ернеуіне дейін айранмен, с?тпен немесе б?ла? суымен толтырылады. Б?л - то?шылы?ты? белгісі. Таби?атпен байланыс к?н Ана?а деген та?зымнан к?рінеді. Б?л к?ні б?ла?тар тазартылып, а?аштар отыр?ызыл?ан. "Б?ла? к?рсе?, к?зін аш!", "Бір тал ексе?, он тал ек!", деген с?з осыдан шы??ан болу керек. Наурыз - досты?, е?бек, бейбітшілік мерекесі. ?лысты? ?лы к?ні адамдар бір-біріне деген ренішін ?мытып ?зіне де, ?згеге де жа?сылы? тілеген. Дастар?анны? басты асы наурызк?же бол?ан. Наурызк?же жеті т?рлі та?амнан жасал?ан. "Наурыз к?жені тойып ішу керек, сонда жыл бойы то?шылы? болады!" деген сенім бар. Дастар?ан басында жастар ?лкендерді? батасын ал?ан. Бата - ?лкендерді? ?зінен жасы кішілерге беретін ы?ыласты тілегі. А?са?алдар: "?лыс о? болсын! А? мол болсын, ?айда барса жол болсын!" - деп бата береді.
Д?ст?р бойынша Наурыз айтыс ?ткізіледі. Б?л жа?сылы? пен жаманды?ты?, суы? пен жылыны?, жаз бен ?ысты? айтысы.
Мереке ?ыз?ан кезде жастар алтыба?ан жанында ?лтты? ойындар ойнайды. "К?кпар", "Б?йге", "?ыз ?уу", "Жамбы ату" ойындары аса бір ?уанышпен ?тетін. К??ілді ?ткен Наурыз к?ні ?р адамны? есінде к?пке дейін са?талатын. Бізді? 79 гимназияда Наурыз мерекесін ?арсы алу д?ст?рге айнал?ан. Мерекеге арнал?ан ?абыр?а газеттерінде "наурыз" тарихы жазылып, ?ле?-жырлардан ?зінді беріледі. Сахнада наурыз мерекесіне арналып к?ріністер ?ойылады. Гимназияда "?лысты? ?лы к?ніне" арнал?ан мереке ерекше ?уанышты ?теді. Ж?ректер жылыуын тарат?ан к?ктемні? ба?ыт сыйы Наурыз к?п ?лтты елімізді? бірлесе тойлайтын - Досты? мерекесі.
22 наурыз - ?лысты? ?лы к?нi. Б?л к?нi к?н мен т?н те?еледi. Таби?ат та, Жер-Ана да, жан-жануар да т?лейдi, жа?арады. Адамзатты? бойында ?ан ж?гiрiп, тал-теректер б?ршiк жарады. ?аза?ты? сайын даласын ?ызыр баба кезiп, адам баласына ??т-береке, ба?-д?улет сыйлайды. Самар?анны? к?к тасы ерiп, ?асиеттi ?ара жер, ?ара топыра? бусанады. ?лы даланы? т?сiнде ?ыз?алда?тар ??лпыра ?сiп, бел-белестерге ?ызылды-жасылды кiлем т?селедi. ?лан-байта? ?аза?станны? хал?ы жетi т?рлi д?мнен наурыз к?же жасап, ?лтты? салт-д?ст?р, ?дет-??рыптарды са?тап, ай бойы ?лысты? ?лы к?нiн тойлайды.
1.Наурыз мерекесіні? тойлануы туралы слайд к?рсету:
Мерекеге алдын ала дайынды?тар жасалады. ?йді? іші ?а?ылып-сілкініп, тазаланады.Сондай-а? ?йді? айналасы, аула,ары? тазаланып, б?ла?тарды? к?зі ашылады.
Хал?ымызды? “Бір тал кессе?, он тал ек” деген на?ыл с?зі осы мерекеде орындалады
Адамдар а?аш отыр?ызады.
Мерекеде адамдар ?лтты? киімдерін киеді
?ыдыр ата жер ж?зін аралап, барша ж?рт?а бата береді.
Т?рлі ойындар ойналып, алтыба?ан тебіледі
Дастар?ан ас?а толтырылып, адамдар бір-біріне ?она??а барады
2.?аза?ты? ?лтты? та?амдары - бауырса? пен наурыз к?жені? жасалу жолдары туралы слайд:
3.Ойын: Бауырса? пен Наурыз к?же дайындау.
Ма?саты: о?ушылар?а наурыз к?же мен бауырса??а ?осылатын та?ам т?рлерімен таныстыра отырып, ойын ар?ылы бекіту.
Ойын барысы: о?ушыларды екі топ?а б?ліп, бірінші топ бауырса??а, екінші топ наурыз к?жеге керекті та?амдарды бір м?реден екінші м?реге жинау керек.
Ойын барысы: О?ушылар ше?бер жасап отырады.Ж?ргізуші ше?берді? ортасында домбыра тартып, ше?берді айналып ж?реді. Музыка то?та?анда ж?ргізуші кімні? жанына то?таса, сол бала ?з ?нерін к?рсетіп, ойынды ?рі ?арай жал?астырады.
Сыныптан тыс мерекелік шараның тақырыбы: «Ұлыстың ұлы күні - Наурыз!»
Мақсаты: Оқушылардың тілге деген қызығушылығын арттыру, қазақтың ұлттық салт-дәстүрлерімен таныстыру, көктем мерекесі «Наурыз» мейрамын қарсы алу.
Көрнекілігі: белсенді тақта, наурыз көжеге қосылытын тағамдар, домбыра.
Мерекелік шараның барысы:
Мұғалім:
-Қазақстанда ресми түрде Наурыз 1988 жылдан бері тойланып келеді. Бұл мерекені Шығыс елдері Өзбекстан, Қырғызстан, Ауғанстан, Тәжікстан, Пәкстан ерте кезден өткізеді. Бұл мереке табиғат пен адамның үндестігін көрсетеді. Наурыз күн мен түннің теңелген күні. Көктемгі күн тоғысы наурыз айының 21-нен 22-не ауысқан түні болды. Осы уақыттан бастап күн ұзарып, түн қысқарады.
Наурыз - жыл басы. Парсы тілінде "нау" - "жаңа", "руз" - "күн" деген ұғымдарды білдіреді. Халық наурыз мерекесіне алдын - ала дайындалады. Дәстүр бойынша үйге қос шырақ жағылады, ыдыстар ернеуіне дейін айранмен, сүтпен немесе бұлақ суымен толтырылады. Бұл - тоқшылықтың белгісі. Табиғатпен байланыс күн Анаға деген тағзымнан көрінеді. Бұл күні бұлақтар тазартылып, ағаштар отырғызылған. "Бұлақ көрсең, көзін аш!", "Бір тал ексең, он тал ек!", деген сөз осыдан шыққан болу керек. Наурыз - достық, еңбек, бейбітшілік мерекесі. Ұлыстың ұлы күні адамдар бір-біріне деген ренішін ұмытып өзіне де, өзгеге де жақсылық тілеген. Дастарқанның басты асы наурызкөже болған. Наурызкөже жеті түрлі тағамнан жасалған. "Наурыз көжені тойып ішу керек, сонда жыл бойы тоқшылық болады!" деген сенім бар. Дастарқан басында жастар үлкендердің батасын алған. Бата - үлкендердің өзінен жасы кішілерге беретін ықыласты тілегі. Ақсақалдар: "Ұлыс оң болсын! Ақ мол болсын, қайда барса жол болсын!" - деп бата береді.
Дәстүр бойынша Наурыз айтыс өткізіледі. Бұл жақсылық пен жамандықтың, суық пен жылының, жаз бен қыстың айтысы.
Мереке қызған кезде жастар алтыбақан жанында ұлттық ойындар ойнайды. "Көкпар", "Бәйге", "Қыз қуу", "Жамбы ату" ойындары аса бір қуанышпен өтетін. Көңілді өткен Наурыз күні әр адамның есінде көпке дейін сақталатын. Біздің 79 гимназияда Наурыз мерекесін қарсы алу дәстүрге айналған. Мерекеге арналған қабырға газеттерінде "наурыз" тарихы жазылып, өлең-жырлардан үзінді беріледі. Сахнада наурыз мерекесіне арналып көріністер қойылады. Гимназияда "Ұлыстың Ұлы күніне" арналған мереке ерекше қуанышты өтеді. Жүректер жылыуын таратқан көктемнің бақыт сыйы Наурыз көп ұлтты еліміздің бірлесе тойлайтын - Достық мерекесі.
22 наурыз - Ұлыстың ұлы күнi. Бұл күнi күн мен түн теңеледi. Табиғат та, Жер-Ана да, жан-жануар да түлейдi, жаңарады. Адамзаттың бойында қан жүгiрiп, тал-теректер бүршiк жарады. Қазақтың сайын даласын Қызыр баба кезiп, адам баласына құт-береке, бақ-дәулет сыйлайды. Самарқанның көк тасы ерiп, қасиеттi қара жер, қара топырақ бусанады. Ұлы даланың төсiнде қызғалдақтар құлпыра өсiп, бел-белестерге қызылды-жасылды кiлем төселедi. Ұлан-байтақ Қазақстанның халқы жетi түрлi дәмнен наурыз көже жасап, ұлттық салт-дәстүр, әдет-ғұрыптарды сақтап, ай бойы Ұлыстың Ұлы күнiн тойлайды.
1.Наурыз мерекесінің тойлануы туралы слайд көрсету:
Мерекеге алдын ала дайындықтар жасалады. Үйдің іші қағылып-сілкініп, тазаланады.Сондай-ақ үйдің айналасы, аула,арық тазаланып, бұлақтардың көзі ашылады.
Халқымыздың “Бір тал кессең, он тал ек” деген нақыл сөзі осы мерекеде орындалады
Адамдар ағаш отырғызады.
Мерекеде адамдар ұлттық киімдерін киеді
Қыдыр ата жер жүзін аралап, барша жұртқа бата береді.
Түрлі ойындар ойналып, алтыбақан тебіледі
Дастарқан асқа толтырылып, адамдар бір-біріне қонаққа барады
2.Қазақтың ұлттық тағамдары - бауырсақ пен наурыз көженің жасалу жолдары туралы слайд:
3.Ойын: Бауырсақ пен Наурыз көже дайындау.
Мақсаты: оқушыларға наурыз көже мен бауырсаққа қосылатын тағам түрлерімен таныстыра отырып, ойын арқылы бекіту.
Ойын барысы: оқушыларды екі топқа бөліп, бірінші топ бауырсаққа, екінші топ наурыз көжеге керекті тағамдарды бір мәреден екінші мәреге жинау керек.
4.Наурыз туралы өлеңдер:
Данил:Тыңдаңыздар,тыңдаңыздар!
Той дабылын қағып тұрған мұнда біз бар.
Естімеген,естіңіздер!
Тыңдамаған,тыңдаңыздар!
Наурыз тойы басталады,
Бір орында тұрмаңыздар!
Илона: Пришел к нам праздник Наурыз!
Пришел нам Новый год!
И солнце ярче блестит,
Ликует весь народ.
Устали люди от зимы,
Весна согреет всех.
Теплом и лаской одарит,
Растопит лед и снег.
Максим: Ау, жарандар, келіңдер!
Наурыз тойын көріңдер!
Қызығына қатысып,
Ән де салып беріңдер!
5. Ойын: Жайлауда.
Ойынның мақсаты: оқушыларды қазақ халқының ұлттық ойындарымен таныстыру, балалардың тілдік қорларын дамыту.
Ойын барысы: Оқушылар шеңбер жасап отырады.Жүргізуші шеңбердің ортасында домбыра тартып, шеңберді айналып жүреді. Музыка тоқтағанда жүргізуші кімнің жанына тоқтаса, сол бала өз өнерін көрсетіп , ойынды әрі қарай жалғастырады.
