Открытый урок «Халықтың ұлттық құрамы”

Cабақтың тақырыбы: «Халықтың ұлттық құрамы”

Сабақтың  мақсаты:  «Халықтың ұлттық құрамы” тақырыбында jқушыларға халықтың ұлттық құрамы жайында толық мағлұмат бере отырып,  зерттеу тапсырмаларын орындатып, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту үшін жағдай туғызу, өз пікірлерін білдіруге жетелеу.

Көрнекіліктер: Карта, магнит тақтасы, слайдтар, түрлі-түсті пішіндер.

Әдісі: INSERT,  ЖИГСО, кластер, тірек сызба

Cабақтың барысы:

І кезең: Қызығушылығын ояту

ІІ кезең: Мағынаны ашу

ІІІ кезең: Ой толғау

Қызығушылығын ояту

Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, құралдарын тексеру.

Психологиялық ахуал орнату:

Балалар барлығымыз  бір-бірімізге  қарап  жақсы сөздер айтайықшы. (Самал сен бүгін қандай әдемісің!..)

Топтастыру:

Әр-түрлі пішіндерді қолдана отырып оқушыларды топқа бөлу.

        1 топ ДОСТЫҚ                           2 топ  БІРЛІК

                                3 топ ЫНТЫМАҚ

“Миға шабуыл”

Топпен жұмыс

І топ: Қазақстанда қанша ұлт пен ұлыстың өкілдері тұрады?

ІІ топ: Қазақстан халқы соңғы мәлімет бойынша қаншаға жетті?

ІІІ топ: Қазақстанның саны бойынша екінші орындағы этносты атаңдар?

 ІІ. Мағынаны ашу
INSERT

Балалар халықтың  ұлттық құрамы туралы не білесіңдер, не білгілерің келеді?

INSERT кестесін толтыру (әр топ оқушыларының алдына кесте беріледі) әр оқушы  тақырып туралы не біледі және не білгілері келетіні туралы жазады.

Сәйкестендір

Жаңа термин сөздерімен жұмыс (оқушылар тарих пәнінен алған білімдерін сабақта қолданады )

ЖИГСО

1. Оқушылар мәтінді оқып өз-ара талдайды.

2. Барлық  топтар орындарымен ауысып білімдерімен бөліседі.

3. А. Т.  2 оқушысы  В. Т.  2 оқушысы С т.барады

В т  2 оқушысы С т 2 оқушысы  А т барады

С т 2оқушысы А т  2 оқушысы В  т  барып барлығы білімдерін ортаға салып талқылайды.

Топтық   жұмыс

Тапсырма:

- Қазақ этносының географиясы туралы мағлұмат жинақтау.

- Оқушылар берілген  тапсырма бойынша  мәтінді, интернет желісін  т.б ақпараттарды қолдана отырып кластер толтырады.

Кластер 

І топ тапсырмасы

   Көп ұлтты мемлекеттер дүниежүзінде басым. Үндістанда

 456-дан астам этнос бар, олар 100 тілде сөйлейді.

Қытайда 56 этнос, Ресейде 193-тен астам. Ең көп ұлтты мемлекеттің

бірі – АҚШ, бір ғана Нью-Йорк қаласында 177 этнос өкілі тұрады.

Қазақ халқының жерінде 130-дан астам ұлт өкілдері өмір сүріп жатыр.

________________________________________________________________

Сұрақ:

    Қазақтар – елдің байырғы тұрғындары және мемлекетті қалыптастырушы этнос. Қазақстан көп ұлтты мемлекеттердің бірі, этностары сандық және тілдік құрамы бойынша ажыратылады.

 Берілген этностарды алатын орнына  байланысты сәйкестендіріңіз:

Орыс                                                         4 орын

Қазақ                                                         2орын

Өзбек                                                         1орын

Неміс                                                          3орын

 _________________________________________________________________

ІІ топ тапсырмасы

Әр халықтардың өкілдері Қазақстанға әр түрлі себептермен және белгілі бір тарихи кезеңдерде көшіп келгендер.

 Сұрақ:

 Қай облыстарда ұйғырлар мен дүнгендер шоғырланған?

Неліктен?

Ұйғырлар:     Жамбыл

Дүнгендер:     Алматы

ІІІ топ тапсырмасы

 Қазақстанның халқы – көптеген ұлттардың бірлестігі. Халық сөзі көп мағынаны білдіреді. Қазақтар – елдің байырғы тұрғындары және мемлекетті қалыптастырушы этнос, ал қалған халықтардың өкілдері Қазақстанға әр түрлі себептермен және белгілі бір кезеңдерде келген. Қазақстан жерінде жүздеген диаспоралар бар,  ал этностар сандық және тілдік құрамы бойынша ажыратылады.

_________________________________________________________________

Сұрақ:

Берілген терминдерді сәйкестендіріңіз.

Этнос                                                                                 өз елінен басқа жерде тұруы

Диаспора                                                                халықтардың шығу тегін

                                                                                зерттейтін ғылым саласы                           

Этнография                                                         жеке халық

 Сұрақ: Қазақстан тәуелсіздік алған жылдан бастап шетелдегі қандастарды тарихи отанына қайтару туралы бағдарлама жүргізуде.  Репатриация Қазақстаннан көшіп кеткен халықтардың орнын толтыруға және қазақтардың үлес салмағын көбейту ге өте қажет үрдіс.

Репатриант деген сөз қандай мағынаны береді?

Репатриант – тарихи отанына оралған адам

Тест сұрақтары

Ой жинақтау:

1. Халықтың негізгі белгісі

a.мәдениеті  b. дәстүрі  c. түрі   d. тілі   e. Діні

2. Қазақстан халқының негізгі бөлігі қанша тілдік әлеуеттің құрамына кіреді?

 a. 4       b. 8     c. 5      d. 11      e. 20

3. Халқы 100 мыңнан асатын неше этнос бар?

 a. 7      b. 11     c. 9      d. 3      e. 2

Проблемалық сұрақтар

І топ: Қазақстанда қазақ халқы үлесінің ұзақ мерзім

төмендеп, соңғы кезде көтерілу себебі неде деп

ойлайсыңдар?

ІІ топ: Дүние жүзіндегі қазақ диаспорасының

 таралуын зерттеңдер?

   (кесте, карта, статистикалық мәліметтерді

қолдану арқылы)

ІІІ топ: Шетелдерде, әсіресе батыс елдерде

қоныстанған саны аз қазақтың болашақта ұлт

 ретінде сақталуына күдік бар ма?

   (бар болса себебін түсіндір)

ІІІ. Ой толғау

Сабақтың басында берілген INSERT кестесін толықтыру.

Оқушылар сабақтың басында өздері қойған сұраққа жауап береді.

Оқушылардың жауаптарын тыңдау.

Сенің көзқарасың

       Белгілі француз жазушы-романтигі Виктор Гюго айтқан: “Дүниеде кіші халықтар жоқ. Халықтың ұлылығы оның санымен өлшенбейді”. Тарих, география, мәдениет білімдеріне сүйене отырып, жазушының сөздерін талқыла. Сенің ойыңша, халықтың ұлылығы немен анықталады?

Графикалық диктант

Иә немесе жоқ                                    “Иә”                                           “Жоқ”

Этнос дегеніміз жеке бір халық ( иә)

Мемлекеттен сырт жерде қоныстанған  этностың бір болігі раса деп аталады  (жоқ)

Қазақстанның ең ірі этносы орыс (иә)

Қазақтар славян тіл тобына жатады (жоқ)

Қазақстанның саны бойынша екінші этносы неміс (жоқ)

Қазақтардың тілдік әулеті үндіеуропа (иә)

Қазақ этностары  15 миллион адам (иә)

Қазақстанда 130-дан астам этностың өкілдері тұрады (иә)

Ресей және Өзбекстан ең ірі қазақ диаспоралары (иә)

IV. Бағалау

V. Үй тапсырмасы

11  параграф 100 бетті  оқу,

сұрақтарға жауап беру,

 тест сұрақтарын дайындау.

PISA халықаралық зерттеуі. Әдістемелік құрал Астана2013
Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы Алматы “Атамұра” 2013, В.Усиков, Т.Казановская, А.Усикова, Г.Зәбенов.
Дүниежүзіне жалпы шолу  ТМД елдері, 2010
 Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы  жұмыс дәптері 2013

Пайдаланылған  әдебиет.