Шығыс Қазақстан обылысы Аягөз ауданы
«№1 жалпы білім беретін орта мектеп» КММ-нің
Тарих пәні мұғалімі: Коканова Айнур Усеновна
Сынып: 9«Б»
Пән :Дүниежүзі тарихы
Тақырыбы:Екінші дүниежүзілік соғыс.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:Екінші дүниежүзілік соғыс қарсанындағымемелекеттердің бұл соғысқа қатысуы,бұл соғыстың дүние жүзіне әсері,соғыстың мемлекеттерге тигізген әсері,соғыстың тарихи маңызы туралы білім беру.
Дамыту:Оқушының ойлау қабілетін, ізденімпаздық, ұйымдастырушылық, оқуға деген ынтасын арттыру, ой- өрісін жеке тұлға ретінде сыни тұрғыда талдауға, рухани жетілдіре отырып дамыту.
Тәрбиелік:Әрбір оқушыны Отанын, халқын, елін -жерін, сүйе алатын патриот тәрбиелеу, аға - апаларының ерлігі мен есімін ұмытпай мақтан тұтуға үйрету.
Сабақтың түрі: Түсіндіру, сұрақ-жауап,диалогты топпен,интерактивті.
Сабақтың әдісі: Жекелеп сұрау, фронтальді сұрау, ынталандыру, сын тұрғысынан ойлау стратегиясы.
Сабақтың барысы:
- Ұйымдастыру кезеңі: (3 мин)
Оқушылармен сәлемдесіп оларды шеңбер бойымен тұрғызуды ұйымдастыру.
Оқушыларды қала аттарымен бөлу.
2.Үй тапсырмасын тексеру:(15 мин)
Оқушыларды 4 топқа бөлу арқылы үй тапсырмасын сурау.
1 топ:Марокко
2 топ:Египет
3 топ:Алжир
4 топ:Тунис
1 топ сұрақтары:
- Марокконын бағынбаған аймағына Испания қандай шара қолданды.
2 Мұхаммед бастаған тайпалар жасағы испандықтарды қайда және қашан талқандадаы.
- Франция Мароккодағы ұлт-азаттық қозғалысты тоқтатты.
- Францияның Мароккодағы Бербер заңы.
- Испанияға қарасты Мароккода орнаған Франко үстемдігі.
2 топ;
- Египеттің тәуелсіздігі жарияланды
2.Египетте конституциялық монархия
3 1934 ж Египеттегі ереуілдер
3 топ;
1 Солтүстік Африка жұлдызы.
2 Алжирдегі қозғалыстар
3 Алжирдегі реформалар
4 топ;
1 Тунистегі Социалистік федерацияның құрылуы
2 Тунистегі революциялар
3 Тунистегі Жана дәстүр тобы.
3. Сергіту сәті:1 мин. Оқушыларды тұрғызып тақтадағы көрсетілген билеу үлгісін қайталату.
4) Жаңа сабақ :20 мин.
Тақырыпшаларға постер дайындау арқылы тақырыпты басқа топтарға түсіндіру.
Тақырыпты түсіндіру жоспары:
1.Мәскеу шайқасы.
2.Ленинград шайқасы.
3.Сталинград шайқасы.
4.Берлин операциясы.
Мәскеу шайқасы.(1941 жылдың 30 қыркүйек – 1941 жылы 6 желтоқсан)
Отан соғысының алғашқы күндерінен бастап – ақ қатарында мыңдаған қазақстандықтар шайқасқан кеңес жауынгерлері барлық майдандарда фашистік басқыншыларға қарсы кескілескен ұрыс жүргізді.Жаудың қарақшылық соққысына бірінші болып шекарашылар ұшырады.
Кеңес қарулы Күштері орасан зор қиыншылықтарды жеңе отырып, күш жинап, жауды Москва түбінде алғаш рет ірі жеңіліске ұшыратты.Мұнда Генерал майор И.В.Панфилов және полк комиссары А.С.Егоров қолбасшылық еткен даңқты 316-шы атқыштар дивизиясы ерлікпен шайқасты. Мәскеу шайқасындағы ерлігі үшін 316-шы атқыштар дивизиясы Қызыл ту орденімен марапатталды.
Москва үшін шайқаста қахарман Кеңес Одағының батыры, белгілі жазушы Бауыржан Момышұлы «Біздің жүрегіміз темір емес. Бірақ біздің кек отымыз қандай темірді болса да ерітіп, күйдіріп жібере алады.біздің үрейді жеңетін ең күшті қаруымыз бар, ол – Отанға деген сүйіспеншілік» деп жазды.
1941 жылғы 16 қарашада Дубосековаразьезі түбінде жаудың 18 жауынгерлік машинасын жойып, оны шығысқа жібермеген 1075-ші атқыштар полкінің танк жоюшылар тобы өшпес ерлік көрсетті.Ол топтың саяси жетекшісі В.Г.Клочков бүкіл майданды шарлап кеткен «Россия кең –байтақ, бірақ шегінерге жер жоқ, артымызда Москва» деген жалынды ұранын көтерді.
Бородино селосында неміс бөлімінің штабына басыр кіріп, 5 неміс офицерінің көзін жойған Төлеген Тоқтаровтың ерлігі жауынгерлердің есінде. Оған қаза тапақаннан кейін Кеңес Одағының батыры атағын берді.
Ротаның саяси жетекшісі Мәлік Ғабдуллин басқарған автоматшылар тобы жау танкісін жойып, өз бөлімшелерін қоршаудан алып шықты.Неміс фашистеріне қарсы ұрыстарда көрсеткен жауынгерлік ерлігі үшін Ғабдуллинге Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Төрт қазақстандық ұшқыш - Талғат Бигелдинов, Леонид Беда, Иван Павлов, Сергей Луганский Кеңес Одағының Батыры атағына екі рет ие болды.Әрқайсысы 200-ден астам ұшу сапарына шығып, 10-нан астам жау ұшағын, көптеген соғыс техникасын, 100-деген фашистерді жойған
Талғат Бегильдинов 1942 жылы майданға аттанады. Осы өзі бір көргеннен қатты ұнатқан ұшақпен көк жүзінде 500 сағат болады. 305 рет әскери шабуылға шығып, жау ұясы – Берлинді алуға бірінші болып қатысады. Фашистер өздеріне аяусыз өлім оғын сепкен Талғат мінген ұшақты «Қара ажал» деп атаған. 23 жасында Кеңес Одағының екі мәрте батыры атағын иеленіп, соғыста небір көзсіз ерлік көрсеткен қыран қазақ қан майданнан аман-есен оралған соң, әскери әуе академиясын аяқтайды.
Ұлы Отан соғысы жыл¬да¬ры ең алғаш Кеңес Одағының Ба¬тыры атағын алған қазақстан¬дық жа¬уын¬гер К. А. Се¬мечен¬ко (1941 жы¬лы 22 шілде).
238 – атқыштар дивизиясының автоматшысы Ока жағасында, Серпухов түбіндегі Воронино қыстағындағы шайқаста 13 фашистің көзін жойып, өзі де қаза тапқан – Амангелді Имановтың ұлы Рамазан Амангелдиев.
П.Б. Вихрев Панфиловшы 1075- атқыштар полкі 8-ротасының саяси жетекшісі жетекшілігімен 14 жауынгер, жаудың 5 танкісі мен 2 взвод жаяу әскерін жойды.Жалғыз қалған саяси жетекші гранатамен 2 танкіні жойып, өзін-өзі атып қаза тапты. Вихревке Батыр атағы берілді.
Ленинград шайқасы. (1941 жылы 9 қыркүйек – 1943 жылы қаңтар)
Қазақстандық жауыгерлер Ленинград түбінде ерлікпен шайқасты. 1941 жылғы қыркүйекте Жамбылдың «Ленинградтық өрендерім» жыры достықтың шынайы әнұранына айналды.
Ленинград үшін шайқаста Сұлтан Баймағамбетов пулеметтің дзотының аузын аузынөз кеудесімен жауып, қаза тапты.
Нүркен Әбдіров 267 әуе дивизиясының 808-ші шабуылшы полкы құрамында майданға аттанды. Барлығы 17 рет әуе шайқасына қатысқан Нүркен дивизиясымен бірге жаудың 18 танкісін, 46 жүк машинасы мен көлігін, оның ішінде оқ дәрі тасыған 18 керуенді, жанар май құйған 3 цистернаны талқандап, зенит қондырғыларының бесеуін, бірнеше жабық атыс ұясын, талай жау әскерін құртты. Нүркен Әбдіровке 1943 жылғы наурыздың 31-де еліміздегі ең мәртебелі атақ – Кеңес Одағының Батыры атағы берілді.
Қаһарман қазақ қызы Әлия Молдағұлова Кеңес Одағының Батыры. Анасы Маржан қайтыс болғаннан кейін нағашысы Әубәкір Молдағұловтың қолында тәрбиеленіп, Санкт-Петербургтегі №9 мектепте оқыған. 1942 ж. өз еркімен Қызыл Әскер қатарына алынып, мергендердің Орта әйелдер мектебін үздік бітіріп шықты (1943). 1943 жылдың тамыз айынан 2-Прибалтика майданында 26-атқыштар дивизиясының құрамында ұрысқа қатысып, мергендігімен көзге түсті. Новосокольники темір жол стансасы маңында болған ұрыста Молдағұлова жауынгерлерді шешуші шайқасқа бастап, қаһармандықпен қаза тапты. Жауынгер достары Лия деп атап кеткен.
1922 жылы Мәншүк Мәметова дүниеге келді. Оның шын аты Мәнсия. Ол Орал облысы, Орда ауданында туылған, ал 1943 жылдың 16-шы қазанында қайтыс болды. 1944 жылдың 1 наурызында ержүрек қызға Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Ұлы Отан соғысы басталғанда Мәншүк Алматы Медициналық университетінде оқитын. 1942 жылы өз еркімен майданға аттанған, ол 21 атқыштар дивизиясының құрамында атысты. Аға сержант, пулеметші Мәншүк мергендігімен, ержүректігімен көзге түсті. Ол Невель қаласының түбіндегі шайқаста соңғы демі үзілгенше қолынан пулеметті тастамаған күйінде қаза болды.
Сталинград шайқасы. (1942 жылы шілде- 1943 жылы ақпан)
1942 жылы 17 шілдесінде Сталинград түбіндегі кескілескен ұрыстар болды.
Мәскеу түбінде жеңіліске ұшыраған фашист әскерлері астық пен мұнайға бай оңтүстік аумақты жаулап алмақ болып, Сталинград бағытына ең таңдаулы әскерін жіберді. Кеңес жауынгерлері: “Өліспей беріспейміз!” – деген ант берді. Сталинград қаласының әр үйі, әр көшесі қамалға айналды. Қазақ жауынгерлері таңғажайып ерлік көрсетті.
Алғадай Жамбылұлы – 19 гвардиялық атты әскер полкінде пулемет расчетін басқарды.Синельникова қаласы маңында ерлікпен қаза тапты.
Днепр шайқасында ерлік көрсеткен 18 жастағы ең жас батыр – Жәнібек Елеусізов.
Украйна майданында сапер минаны кеудесіне қысып, танкінің табанына құлап өзін құрбан етіп, өшпес ерлік көрсеткен –Абдолла Үсенов.
Берлин операциясы.(1945 жылы 16 сәуір – 1945 жылы 2 мамыр)
1945 жылы 16 сәуірде Берлин қоршауға алынды.Бұл шайқасқа 3.5 млн адам қатысты.Жас офицер Рақымжан Қошқарбаев өзінің досы Григорий Булатовпен бірге рейхстаг терезелерінің біріне алғашқылардың бірі болып алқызыл жеңіс туын тікті.
1945 жылы 2 мамырда Берлин қаласы алынды. 1945 жылы 8 мамырда Фашистік Германия тізе бүккендігі туралы шартқа қол қойды.1945 жылы 9 мамырда Ұлы Отан соғысы аяқталып, алғаш рет парад жүрді. Берлин үшін ұрыстарға Сағадат Нұрмағанбетов, Есжанов, Қайдауылов, Т.Бигелдиновтар қатысты.
5. Сабақты қорытындылау.
Сандар сөйлейді. Мына сандарға қарап мәлімет беру.
1941ж. 22. 06 - (Ұлы Отан соғысы басталды).
61 - (Екінші дүние жүзілік соғысқа қатысқан елдер саны).
11,600 - (Кенес одағының батыры).
500 - (Қазақстандықтар Кеңес Одағының Батыры атағын алды).
1418 - (Күн мен түнге созылған Ұлы Отан соғысы болып өтті.)
1910-1982 жж - (Бауыржан Момышұлы өмір сүрген жылдар)
1945 – 9.V - (Ұлы Отан соғысы аяқталды.Ең алғаш парад болды)
1940.18. 12- (Гитлер КСРО -ны жаулап алу үшін Барбаросса жоспарын жасады.)
Жеңіс қымбатқа түсті. Еліміздің 1710 қаласы күл талқан болды. 70 мыңнан астам ауыл мен деревняны өртеп жіберді. Басқыншылар 18502 завод пен фабрикаларды жойды. 1135 мың шахтаны су астында қалдырды. 65 мың темір жол торабын бұзып, істен шығарды. Ауыр шаруашылығындағы 368 миллионға жуық жер бүлінді, 27 миллионға жуық адамнан айырылды. Ересек адам үлесі азайды. Ересектердің тұтас бір ұрпағын жойып жіберді. Соғыс үмітсіз жесірлікпен балалардың жетімдігіне әкелді. Біз неміс басқыншыларының баса көктеп кіріп жасаған қылықтарын ешқашан ұмытпаймыз. Ұмытпайтын себебіміз-біздің халқымыз қайғы-қасіретті адам баласы ұрпақтарымыз, енді ешқашан көрмесе екен деп тілейміз.
5. Оқушыларды бағалау. Әр топ басшысы бағалау парағына белгілеген бағасына мұғалім өзі қорытынды баға беру.
6. Үйге тапсырма беру.
Параграф -18.
Екінші дүниежүзілік соғыс.
