Саба?ты? та?ырыбы: Са?тар ( ?айталау саба?). 6 сынып. ?бсамат Мадина
Ма?саты: Та?ырып бойынша о?и?аларды ?орытындылап, ?з бетімен ж?мыс істеп, ?з ойын еркін жеткізе алу да?дыларын дамыту.О?ушыны? са? тайпалары ?алдыр?ан м?дени м?раларын ??рметпен ?арау?а, са?тарды? ?те ерж?рек халы? екенін айта отырып ?лтжандылы??а т?рбиелеу.
Саба?ты? типі: ?айталау саба?
Саба?ты? ?дісі:топты? ж?мыс, с?ра?-жауап, жарыс саба? (слайд)
Саба?ты? к?рнекілігі: карта, кесте, суреттер,буклет
Саба?ты? барысы: ?йымдастыру кезе?і
Сыныпты ?ш топ?а б?лу
1 топ – Парадарайа
2 топ- Тиграхауда
3 топ- Хаомоварга
Жарысты? кезе?дері:
- «Ж?зден ж?йрік» ?р топ басшысына 10 с?ра? ?ойылады
- «??пия ?яшы?тар» ?яшы?ты та?дап с?ра?тар?а жауап беру
- «Кім тап?ыр» ?р топ?а ж?мба? жасырылады,жауабы 20 ?паймен ба?аланады
- «Ойлы болса? озып к?р»1 топ тапсырмасы: Са? тайпаларыны? ?оныстануы. 2 топ: Са? ?о?амында?ы ?леуметтік топтар. 3 топ: Са? тайпаларыны? атауы.
- «Бас ?атыр?ыш» берілген ?ріптерден с?з ??рау ж?не оны кім айт?анын табу. (Тапсырмалар слайдпен к?рсетіледі)
«Ж?зден ж?йрік»
1 топ с?ра?тары:
1.Б.з.б. 1 м.ж. Орта Азия мен ?аза?стан жерін мекен еткен ежелгі тайпа?(са?тар)
2. Парсы жазбаларында са?тарды ?алай ата?ан? (??діретті еркектер)
3. Жетісу,Тянь-Шань тауларында, Сырдария ?з. орта а?ысында т?р?ан шоша?-б?рікті са?тарды парсылар ?алай атады? (са? тиграхауда)
4.Са? ?о?амы неше топтан т?рды? (3)
5. Са? жауынгерлері ?андай т?сті киім киді? (?ызыл)
6. Тарихты? атасы деп кімді айтамыз? (Геродот)
7. Б.з.б. 570-520 жж ?мір с?рген са? патшайымы? (Томирис)
8. Са?тарды? А.Македонскийге ?арсы ерлік к?ресі туралы жаз?ан кім? (Арриан)
9. ?ызылордадан 300 ша?ырым жерден табыл?ан са? ескерткіші? (Шірік-Рабат)
10. О?т.?аза?станда?ы Арал те?ізіні? шы?. орналас?ан са? тайпаларыны? е? к?не ескерткіші? (Т?гіскен, ?й?ара?)
2 топ:
1.Иран жазбаларында са?тарды ?алай атады? (ж?йрік атты турлар)
2. Са? ?о?амында а? т?сті киім киген кімдер? (абыздар)
3. Мургаб а??арында ?мір с?рген са?тар? (хаомоварга)
4. Са?тарды? негізгі шаруашылы?ы ? (мал шар.)
5. Отыры?шы са?тар неге табынды? (жерге)
6.Б.з.б. 530 ж са? жеріне басып кірген кімдер? (парсылар)
7. Грек-македон бас?ыншыларына ?арсы к?ресті бас?ар?ан са? ?олбасшысы? (Спитамен)
8. Парсы патшасы 1 Дарийге ?арсы шай?аста ерлік к?рсеткен са? жауынгері? (Шыра?)
9. Алтын киімді адам ?ай жерден табылды? (Есік)
10. Са?тар Алды??ы Азия мен Иран?а жаса?ан жоры?тарында ?ол?нерді? ?андай стилімен таныс болды? (а? стилі)
3 топ:
1.Ежелгі гректер са?тарды ?алай атады? (азиялы? скифтер)
2. Са? ?о?амында малшылар ?андай т?сті киім киді? (сары, к?к)
3. Са?тар ?андай баспаналарда т?р?ан? (киіз ?й, а?аштан жасал?ан ?й)
4. К?шпелі са?тар неге табынды? (к?нге,от?а)
5. Шірік-Рабат ?онысы т?р?ындары немен айналысты? (егіншілік)
6. Б.з.б. 519 ж са?тар?а ?арсы жоры?ты бас?ар?ан парсы патшасы? (1 Дарий)
7. Са?тарды? парсы патшасы Кирге ?арсы к?ресін бас?ар?ан билеушісі?(Спаргапис)
8. Са?тар ?ол?нерде ?андай стильді пайдаланды? (а? стилі)
9. Шілікті алтын адамын тап?ан археолог ? (?бдеш Т?леубаев)
10. ?ара те?ізді? солт. Арал те?. ма?ында,Сырдария мен ?мударияны? т?менгі а?ысын мекендеген са?тар? (парадарайа)
«??пия ?яшы?тар»
Т?л?алар:
10- Бехистун жазбаларында айтыл?ан «Мен ?скеріммен са? жеріне жоры??а шы?тым», деген с?здерді? авторы? (1 Дарий)
20- Са?тарды «киімі мен ?мір с?ру да?дысы скифтерге ??сас» деп жаз?ан кім? (Геродот)
30- Рим тарихшысы Помпей Трог: «?йел болса да,жауды? шап?ыншылы?ынан ?оры??ан жо?»- деп кім туралы айтып т?р? (Томирис)
40- «Мен сендерді адастырдым, ?ыр?ын?а ?шыраттым, елімді аман алып ?алдым,мен дегеніме жеттім, Енді ?олдары?нан келгенді істей бері?дер» деп елі ?шін ?зін ??рбан еткен са? жауынгері? (Шыра?)
50- «Са? ?йелдері ерж?рек келеді, со?ыс ?аупі т?нгенде ерлеріне к?мек к?рсетеді, ?рыс?а араласады»- деп айт?ан кім? (Грек тарихшысы Ктесий)
Жылдар:
10- Кир баста?ан парсы ?скері са? жеріне ?ашан басып кірді? (б.з.б. 530 ж)
20- Есік ?аласында?ы Алтын киімді адам ?ай жылы табылды? (1969 ж)
30- Парсы патшасы 1 Дарий ?ай жылы са?тар?а шабуыл жасады? (б.з.б. 519 ж)
40- Са? патшайымы Томирис ?ай жылдары ?мір с?рді? (б.з.б. 570-520 жж)
50- ?ызылордадан 300 ша?ырым жерден табыл?ан са? ескерткіші Шірік-Рабат ?ай ?асыр?а т?н? (б.з.б. 4-2 ?)
Терминдер:
10- «Азиялы? скифтер» деген кімдер? (Еж. Грек авторлары са?тарды солай ата?ан)
20- Оба деген не? (адам жерленген орындар)
30- Тиграхауда деген ?андай ма?ына береді? (Шоша? б?рік киген са?тар)
40- Саркофаг деген не? (?айтыс бол?ан адамды салып жерлейтін астау)
50-«А? стилі» дегенді ?алай т?сінесі?? (са?тарды? б?йымдарына а?ны? бейнесін бейнелеуі)
«Кім тап?ыр»
1 топ:
- ?адам бас ал?а с?рінбей
Болаша? кілті – білімде.
?андай ма?ына береді,
«Са?» с?зі парсы тілінде?(??діретті еркектер) - Таихты жаттап кешегі,
Саналы ?рпа? ?седі
Аргипейлер ?ай жерде,
Мекен ?ылды кешегі? (Аралды? солт?стік шы?ысы) - Білімді алтын?а те?едік,
Достар?а ашы?, ке? едік.
?йгілі сусын жасаушы,
Са?тарды кімдер деп едік. (Хаомаварга)
2 топ:
- Басынан кешкен ша?тарды
Тарихшы тізіп а?тарды
Кімдер деп та?ы атады.
Грек Геродот са?тарды? (Массагеттер) - . К?генге ??лын байлады,
Бес ?аруды да сайлады.
Айтыпберші, ?айса?тар,
Арал мен Сырдыжайлады? (Парадарайа) - . Арайлып та?ы атады,
Маужырап к?ні батады.
Т?йе с?тін балмен те?,
Са?тар ?алай атады? (Ш?бат)
3 топ:
- Бел – белестенасады,
?рса?тарды? жаса?ы.
Тиграхаудаса?тары,
?айжердімекенжасады?(Жетісуды) - Ке?болыпт?здет?леппін,
Шарапаты мен ізгітілекті?,
К?шпелілер?алайаталды,
Деректеріндегректі?? (Дайлар) - Е?селі ел к?пкетанылды,
Ізгіниеттілердеа?ылды.
Егіншіса?тармекені,
?ай?алама?ынантабылды? (Алматы)
«Ойлы болса? озып к?р»
1 топ тапсырмасы:Са? тайпаларыны? ?оныстануы
2 топ тапсырмасы: Са? ?о?амында?ы ?леуметтік топтар
3 топ тапсырмасы: Са? тайпаларыны? атауы
«Бас ?атыр?ыш»
1 топ: «Са?тар д?шпан?а –?атал, дос?а-адал»
2 топ: «Са?тар жа?сы шабандоздар бол?ан» Страбон.
3 топ: «Са?тар ат ?стінде, жаяу да со?ыса береді» Геродот
?орытынды
