Амир Темур ва Темурийлар давлати

SAMARQAND VILOYAT PEDAGOG KADRLARNI QAYTA TAYYORLASH VA MALAKASINI OSHIRISH INSTITUTI  

IJTIMOIY FANLAR VA MA’NAVIYAT ASOSLARI KAFEDRASI TARIX FANI

TINGLOVCHISI

DARS   ISHLANMA TAQDIMOTI

MAVZU: Amir Temur markazlashgan davlat asoschisi.

BAJARDI:SOLIYEVA.D 

  Rahbar: Xaitova D.

  Samarqand 2013

Darsning texnologik xaritasi

Mavzu

Amir Temur markazlashgan davlat asoschisi.

Maqsad va vazifalar

1. Ta’limiy maqsad : 7 -sinfda O’quvchilar bu darsda Amir Temurning yurt obodonchiligida qilgan sayi harakatlari, hunarmandchilik, ichki va tashqi savdo haqida o’quvchilar tushunchaga ega buladilar

2. Tarbiyaviy maqsad : O’quvchilarni buyuk davlat qurishga, initilib yashashga, yurtni obod qilishga, uning ravnaqiga hissa qo’shish ruhida tarbiyalash.

3. Rivojlantiruvchi maqsad : O’quvchilarni mavzuga doir qiziqishi va ko’nikmalarni shakllantirish.

O’quv jarayoninig mazmuni

O’quvchilarda darslik va o’quv qurollaridan foydalanishlari qanchalik shakllanganliklarini aniqlash.

Oquv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi

Dars metodi: an’anaviy, yangi bilim beruvchi.

Dars turi: ko’rgazmalilik, suhbat, aralash

Dars jihozi: ko’rgazmalar, texnika vositalari, didaktik materiallar, xarita,testlar, rasmlar, topshiriqli materiallar.

O‘tgan mavzuni so‘rash

O‘tgan mavzuni mustahkamlash

O‘tilgan mavzu yuzasidan savol-javob qilish. Tarqatma varaqalar, ko’rgazma qurollar orqali o’tilgan mavzuni so’rab, uyga vazifani so’rash.

Yangi mavzu bayoni

1. O‘tilgan mavzuni rejasi asosida xulosa qilib, eng muhim ma’lumotlarga o‘quvchilarning diqqati jalb qilinadi.

2.Savollar berish orqali bilimlar mustahkamlanadi.

3.Mustaqil ishlashlari uchun vazifa beriladi.

Yangi mavzuni guruhlarga savollar asosida tushuntirish.

1-guruh: Markazlashgan davlat deganda nimani tushinasiz?

2--guruh: Davlat obod bo’lishi uchun nima qilish kerak?

3-guruh: Vatan deganda nimani tushunasiz?

1-guruh: A.Temur markazlashgan davlatni tuzishi?

2-guruh: Oilamiz, uyimiz, obod bo’lishi uchun nima qilishimiz lozim?

3-guruh: Temuriylar davri madaniyati?

Yangi mavzuni mustahkamlash

Dars yakuni.

Temuriylar davlatining markazlashuvi haqidagi bilimlarini taqqoslash mavzusi mustahkamlash. Ko‘rgazmali rasmlar orqali savol-javob o‘tkazish

Baholash va uyga vazifa berish

Darsning borishi :

I.Tashkiliy qism:(3 daqiqa

Sinf bilan tanishish.

Sana haqida ma’lumotlar.

Mustaqllik bayrami haqida suhbatlashish

Tashkiliy qism: Darsimiz salomlashishdan boshlanadi. Sinf tozaligini tekshirish, sanani aniqlash, davomatni aniqlash, o’quvchilarning darsga tayyorgarligini aniqlash.

Darsning shiori:

Amir Temur merosini o’rganish

Dars jihozi:

1. Darslik kitob

2. Dunyo siyosiy xaritasi.

3. O’zbekiston xaritasi

4. Amir Temurning rasmi

5. Me’moriy obidalarning rasmi

6. Tarqatma materiallar

7. Doska, bo’r.

Oltin qoida:

1. Intizom

2. O’zaro hurmat

3. Faollik

4. Vaqtga rioya qilish

5. O’ng qo’l ko’tarish qoidasi

6. To’g’ri javob uchun rag’bat.

O‘qituvchi : -Qani bo‘lmasa sizlarni sinab ko‘raman.

O’qituvchi: - Amir Temur markazlashgan davlatga asos qchon solishi ?

Bolalar:1370 yilda

O’qituvchi: - Qani bolalar tarix kitobi nimani o’rgatadi ?

Bolalar: - O’zbekiston tarix Jaxon tarixini o’rganadi

Tashkiliy qism 2

O’tilgan dars mavzusini takrorlash 8

Yangi darsni tushuntirish 12

Guruhlarda ishlash 10

Tarixiy atamalar bilan ishlash 3

Zukkolar o’yini 5

Darsni yakunlash 3

Uyga vazifa 2

1. Amir Temur saltanatining davlat boshqaruvi qanday idoralardan tashkil topgan va boshqarilgan?

Javob: Dargox va Vazirlik devonidan tashkil topgan bo’lib Dargox Amir Temur tomonidan Vazirlik devoni esa bosh vazir yani devonbegi tomonidan boshqarilgan

2. Amir Temurni buyuk g’alaba bilan kimlar tabriklab muboraknomalar yubordilar?

Javob: Fransiya qiroli Karl VI Angiliya qiroli Genrix IV Kastiliya va Lion qiroli Genrix III unga muboraknomalar yubordilar.

3. Amir Temur mamlakatni necha yil boshqarib qanday hududlarni egalladi?

Javob: Amir Temur 35 yil davomida mamlaatni boshqardi. U Hindiston va Orol dengizidan Fors qo’ltig’iga qadar bo’lgan g’oyat katta hududni qamrab olgan ulkan saltanatni vujudga keltirdi.

Savollar

1. Loy jangi qachon bo’ladi?

Javob: 1365 – yil Chinoz bilan Toshkent o’rtasida chirchiq daryosi yaqinida ro’y beradi.

2. Amir Temur necha yoshida Tag’liq Temur xizmatiga kirdi?

Javob: 24 yoshida viloyatning dorug’asi etib tayinlandi.

3. Amir Temurning Piri kim?

Javob: Jayyid Baraka

4. Amir Temurning yurishlarini tarixchilar necha bosqichga bo’lganlar.

Javob: Uch yillik, Besh yillik, Yetti yillikga

5. Amir Temurning besh yillik urushi qaysi davlatlarga bo’lgan?

Javob: G’arbiy Eron, Iroq, Ajam.

6. Xalqning arz dodini eshituvchi shaxs.

Javob: Dodxox

Yangi mavzu bayoni

Amir Temur o’z davlatining shon-shuhrati uchun uning markaziy qismi bo’lgan Movuraunnahrning ayniqsa Samarqandning obodonligiga alohida e’tibor berdi. Uning har bir zafarli yurishi natijasida muxtasham me’morchilik obidasini barpo etish bilan nishonlashni odat qilgan. Shu maqsadda Hindistondan olib kelingan yuzlarcha mohir g’isht tervchilar, Sheroz, Isfaxon, Damashqning mashhur ustalari qatorida mahalliy ustalar mamlakatda go’zal

imorat, inshoatlar bino qildilar. Amir Temur Tabrizda masjid, Sherozda Saroy, Bog’dodda madrasa, Turkistonda mashhur Ahmad Yassaviy qabristoniga maqbara bino qildilar.

O’zining ona yurti Shaxrisabzda otasi va o’g’li Jaxongirning qabri ustiga maqbara qurdirdi. Shaxrisabzda dunyoda dong’i ketgan mashhur Oqsaroy qad ko’tardi. Oqsaroyning xoshinkor, guldor naqshlari orasiga

«  

SONLI TOPISHMOQLAR BERILADI

1. 1334 – yil

Javob: Sarbadorlar davlati tashkiltopdi.

2. 1365 – yil

Javob: Loy jangi

3. 1399 – 1404 – yil

Javob: Amir Temur Hindistonga hujm qildi.

4. 1395 – yil

Javob: To’xtamishxon Terik daryosi bo’yida mag’lubiyatga uchradi.

5. 1386 – yilda

Javob: Hirot, Histon, Mozondaronni egalladi.

6. 1388 – yil

Javob: Amir Temur Xorazmni uzil – kesil bo’y sundirdi .

1 – savol XIV asrning 60 – yillarida Mavarounnaxrdagi siyosiy vaziyat qanday bo’lgan edi? Javob: Mavarounnaxrda parokandalik talangan inqirozga yuz tutgan edi. Mamalakatni birlashtrish zarur bo’lib qoldi. 2 – savol Amir Temur markazlashgan davlat tuzushda kimlarga tayandi? Javob: Ruhoniylar, harbiylar, savdogarlarga. 3 – savol: Amir Temur qachon Mavarounnaxr hukumdori deb e’lon qilindi? Javob: 1370 – yil aprelda. 4- savol: Amir Temur bilan Amir Husayin o’rtasidagi nizo qanday yakun topdi? Javob: 1370 – yilning 10 – aprelida Balx shahri Amir Temurga taslim bo’ldi Amir Husayin asr olinib qatl etiladi. 5 – savol: 1370 – yil 11 – aprelda o’tkazilgan qurultoyning tarixiy ahamiyati nimadan iborat? Javob: 1370 – yil 11 – aprelda Amir Temur qurultoyda Mavarounnaxr amiri deb e’lon qilindi. 6 – savol: Amir Temur Xorazimga necha marta yurush qildi?  

Amur .Temurning vorislariga berilgan erlari

Tabrizda masjid qurdirdi.

Bibixonim jome masjidi

Bo’ston saroy

Turkistonda Ahmad Yassaviy maqbarasini qurdirdi.

Sherozda saroy

Amir Temur obodonchilik

yo’lida

Bog’dodda madrasa

Ko’ksaroy qurdirdi

DARSNI YAKUNLASH

O ’ qituvchi o ’ quvchilarning ishtirokini e ’ tiborga olib ularning javoblarini izohlagan holda baholaydi va darsni xulosalaymiz .

Darsni nihoyasida g ’ olib guruhlarga maxsus tayorlangan rag ’ bat yorlig ’ i beriladi .

Uyga vazifa tariqasida o’quvchilarga o’tilgan mavzuni mustahkamlash hamda yangi mavzuni o’qib kelsa bugungi kunda bugungi kunda ro’y berayotgan yangiliklardan xabardor bo’lish topshiriladi.

8

1. I.A.Karimov “Amir Temur faxrimiz, g’ururimiz” Toshkent O’zbekiston 1998 y.

2. I.A.Karimov “Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch “ Toshkent Ma’naviyat 2008y.

3. I.A.Karimov.”Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q”T.”O’zbekiston”1998.

4. Shamsuddinov R, Karimov Sh, Ubaydullayev O’, “Vatantarixi”.Ikkinchi kitov T.2010.

5. B. Ahmedov. Tarixdan saboqlar. T. 2001. 

6. Hamdam Sodiqov O’zbekiston tarixi .1tom Toshkent Sharq 2011y.

7. O’zbekiston milliy ensiklopidiya 1tom Toshkent “Toshkent ilmiy nashriyoti”,2000y.

8. I.Mo’minov “Amir Temurning O’rta Osiyoda tutgan o’rni va roli”. Toshkent, 1993yil.

9. T.Fayziyev”Temuriylar shajarasi”. Toshkent, 1994 y.

10. T.Fayziyev. “Temuriylar shajarasi”. Toshkent.1997.

11. Temur va ulug’bek davri tarixi. Toshkent.1996

12. X.Ye. Bekmuxammadov “Tarix terminlarining izoxli lug’ati” Toshkent “O’qituvchi ” 1986

13. B. Axmedov “O’zbekiston tarixi manbalari ” Toshkent “O’qtivchi ” 2001

  14 Temur tuzuklari. T., 1991

15. Amir Temur va temuriylar davrida madaniyat va san`at T., 1996