"Парасатты арулар мен ержүрек азаматтар"

«Парасатты арулар мен ержүрек азаматтар»

атты сайыс байқауы

Сайыстың мақсаты.

Халқымыздың ертеден қалыптасқан дәстүрлерінің мәні мен ерекшелігін шәкірттердің өзін қатыстыра отырып ашу; олардың бойына ұлттық сананы қалыптастыру; ана тілі халық дәстүрін құрметтеуге үйрету.

1. Кітапхана: Тарихи кітаптар көрмесі жасалған.

2. Мұғалім: Қош келдіңіздер құрметті оқушылар, ұстаздар, қонақтар. Әр ұлттың өзіндік ерекшеліктері, салт- дәстүрлері, тілі болатыныны белгілі. Біздің тәрбиеміз де ананың ақ сүтінен, ана әлдиінен, атаның қаситетті сөздерінен бастау алады. Ата- бабмыздан бізге жеткен көптеген ұлағатты, ғибрат аларлық, тамаша тәлім- тәрбие берерлік өсиет сөздер бар. Оқырмандар арасында – халқымыздың әдеп- ғұрпын, дәстүрін, тарихын біліп, оны қастерлеп, бүгініміз бен келешегіміздің нәрлі қайнарына айналдыру әр азаматтың борышы. Ендеше «парасатты арулар мен ержүрек азаматтар» атты сайыс байқауын бастаймыз. Сайыс 5 кезеңнен тұрады.

Сайыс кезеңдері:

1. Жорға

2. Қонақ күте білеміз бе?

3. Сөздің көркі мақал.

4. Өнер сайысы

5. Білгенге маржан

Сайыс байқаумыздың міндеттерімен таныстырайық:

• Әр топ мүшелеріне кезекпен сұрақтар қойылады.

• Егер де сұрақ қойылған топ мүшесі жауап бере алмаса, онда қарсылас топтың жауап беруіне болады.

• Сұрақтардың жауаптары «5» ұпайлық белгімен бағаланады. Дұрыс жауап бере алмаған топтың жауаптары бір ұпай кеміп отырады. Ал, сайысқа қатысушы арулар мен азаматтар сайысымызды бастаймыз. Кім жылдам жауап береді, сол көп ұпай алады.

Мінеки, сондай жомарт менің халқың,

Ешқашан жоғалтпаған ата- салтын.

Жас ұрпақ, ойлан өзің, біл тарихтан,

Қазақ бол қал, қадірле қазақ халқын.

1. Жорға

Сұрақтар:

1. Қазақта топ атталар жарысын не деп атайды? /бәйге/

2. Бір топ аттылар тартыспағын қазақта қалай атайды? /Көкпар/

3. Қазақтан шыққан алғашқы космонавт кім?/Т.Әубәкіров/

4. Қазақ тарихында алғаш қыздар мектебін ашқан кім? /Ы.Алтынсарин/

5. Үш байлық не? /Денсаулық, ақ жаулық, он саусақ/

6. Үш арсыз не?/ Ұйқы, Күлкі, тамақ/

7. Үш жүзді ата/ Ұлы. Орта, Кіші/

8. Бес қатер не?/От,жау, борыш, ауру, сөз/

9. Жеті ата? /ата, әке, бла, немере, шөбере, шөпшек, немене/

10. Атақты үш би? /Төле, Әйтеке, Қазбек

Сендер өтер әлі де талай сын бар.

Тапсырма ал, ұялмай, қымсынбай кел,

Жауап берсеңдер сұраққа жарайсыңдар.

1. Қонақ күте білеміз бе?

Сұрақтар:

1. Малдың басы қандай қонаққа ұсынылады? /сыйлы қонаққа/

2. Қандай жілік қыз балаға берілмейді? /кәрі жілік/

3. Шешенің әкесі саған кім? /нағашы ата/

4. Абысын тату болса, ас көп деген сөз бар. Сонда абысын кім? /Ағайынды адамдардың әйелдері/

5. Қазақтарда үй иесінің атауы? /Отағасы/

6. Баланың тәрбиесін қадағалайтын мейірімді жан? /ана/

Мұғалім. Ата- дәстүр абырой көтергенге,

О, бұл сөздер сүйектен өтер демде!

Тоқталамыз енді біз, ал халайық,

Қанатты сөз мақал мен мәтелдерге.

3.Мақал мен мәтел

Қазақта «Сөздің көркі - мақал» деген ұғым бар.

Ал тағы сергіту сәтінде сөзжұмбақты шешуге қалайсыңдар, қол көтеріп, дұрыс жауабын беруге тырысыңдар. Ал бастаймыз:

Мұғалім: Бәрекелді, керемет, сайысымызды одан әрі жалғастырсақ.

Ал кімнің өнері бар қаншалықты,

Би билеп, ал біреуі ән салапты.

Бүгінгі сайыста бәйге алуға,

Азамат пен арулар, аянбай- ақ жан салыпты.

4. Өнер сайысы: Өлең айтуға, би билеуге болады.

Қалқам, мен Лермонтов та, Пушкин емен.

Есенинмін демедім ешкімге мен.

Қазақтың қара өлеңі- құдіретім,

Онда бір сұмдық сыр бар естілмеген, - деп

Мұқағали Мақатаев ағамыз жырлап еді. Қазақ халқы үшін бұл ақынның орны ерекше. Осы халқы Лермонтов, Пушкин, Есенин деп мақтанса, біз ұлы Абайды, Мұқағалиды айтып мақтана аламыз.

Сонымен бастаймыз.

1. Енді мен сендермен « Білгенге маржан.......» сұрақ- жауап ойынын бастаймын. Кім нақты және тез жауап береді екен.

Қазақтың түрлі- түрлі дәстүрі бар,

Оның сырын ашқанға жұрт қызығар.

Жауаптарын таба ма екен сайыкерлер,

Сол себептен қоятын сұрақтар бар.

• Қазақстан халқының саны қанша? /16 млн/

• Қазба жұмыстары арқылы заттай деректер беретін ғылым?/Археология/

• Шайдың отаны болып табылатын мемлекет /Үндістан/

• Дүниежүзі бойынша халқының саны ең көп мемлекет /Қытай/

• Тарих ғылымының халықтарды зерттейтін бір саласы / Этнография/

• Герадот деген кім? /Тарихтың атасы./

• Топонимика дегеніміз /Жер-су аттарын зерттейтін ғылым/

Мұғалім:

Жеңістер мен жеңілістен тұратын,

Өмір күрес, жеткізе ме мұратын.

Жеңбедім, жеңілдім деп ренжімегін,

Қатысуда бір жеңіс, жан болсаң сен ұғатын.

Әділқазылар алқасы жарыс қорытындысын айтып мақтау қағаздармен марапаттайды. Осымен сайыс байқауымыз аяқталды.

Бүгінгі сайысқа қатысушыларға көп- көп рахмет. Сау болыңыздар!