Закиров Рустам Анварович

Windows XP/7/8 operatsion tizimlarini o'rnatish.

REJA:

1. Operatsion sistema tushunchasi.

2.  WINDOWS operatsion sistemasi.

3. WINDOWS operatsion sistemasini o`rnatish.

Kompyuter ishga tushirilganda, odatda uning qurilmalari bilan bir qatorda maxsus dastur ishga tushadi. Mazkur dastur foydalanuvchi bilan kompyuter o'rtasidagi muloqatni ta`minlaydi va bu muloqat operatsion sistema deb yuritiladi.

Operatsion sistemani disk operatsion sistemasi yoki qisqacha DOS deb ham yuritiladi.

EHM operatsion sistemasi ishini zamonaviy uyda istiqomat qiluvchining ayrim harakatlari bilan qiyoslash mumkin. Masalan, elektr chirog'ini yoqmoqchi bo'lsangiz, ulagichdagi tugmani bosishingiz, suv tarmog'idan suv olmoqchi bo'lsangiz, jo'mrakni burashingiz etarli. Keng ko'lamdagi xizmat ko'rsatish qurilmalari va tarmoqlari majmuisiz, bu resurslar (misolimizda suv va elektr toki) ni olish uchun ko'pdan-ko'p ishlarni bajarish lozim bo'lar edi. Masalan, katta orolda yolg'iz qolgan kishi suv olishi uchun o'zi quduq qazishi; o'tin yoki qurilish uchun lozim bo'lgan yog'och olish uchun daraxtlarni kesishi, yo'nishi; oziq-ovqat uchun o'zi bug'doy ekishi va shu kabi ishlarni bajarishi kerak bo'ladi.

EHM yaratila boshlagan davrda unda biror arifmetik amalni bajarish uchun katta hajmdagi ishlar qilinar edi (amalda ishtirok etgan har bir ma`lumotni aniq bir adresda joylash; amal bajariladigan va natija yoziladigan barcha adreslarni bilish talab etilar edi, chunki ular dasturda ko'rsatilishi kerak edida). Bu ishlarni hozirgi kunda osongina hal qilish mumkin, chunki ko'p ishlarni engillashtirishga qaratilgan dasturlar (foydalanuvchiga yordamchi dasturlar) majmui ishlab chiqilgan va u amaliy masalalarni hal qilishda qo'l kelmoqda.

Bajaradigan vazifalaridan qat`iy nazar, operatsion sistema quyidagi sifatlarga ega bo'ladi:

1. Ishonchlilik. Sistema o'zi boshqarayotgan kompyuter qurilmalari kabi ishonchli bo'lishi kerak. Agar dasturda yoki qurilmada biror xato uchrasa, uni sistema topa olishi va bu holatni tuzatishga harakat qilishi, hech bo'lmaganda, shu xato tufayli foydalanuvchi dasturiga etkaziladigan zararning oldini olishi kerak.
           2. Himoyalash. Ixtiyoriy foydalanuvchi o'z ishiga boshqa foydalanuvchilarning ha-laqit qilishini xohlamaydi. Shu sababli sistema foydalanuvchilarni dastur va ma`lumotlarini o'zgalar xatolari ta`siridan hamda aralashuvidan himoya qilishi lozim.
            3. Samaradorlik. Odatda operatsion sistemaning o'zi EHMning katta resursini egallaydi. Bu resurslar foydalanuvchi ixtiyoriga berilmaydi. Demak, sistemaning o'zi ancha ix-cham bo'lishi va EHM resurslarini har tomonlama samarali boshqarishi lozim.

4. Qulaylik. Operatsion sistemada ko'p hollarda bir paytda ikki va undan ortiq foydalanuvchi ishlaydi. Ular operatsion sistema orqali turli maqsadli va turli algoritmli masalalarni hal qiladilar. Ravshanki, bunday holda har bir foydalanuvchiga keng qulayliklar yaratilishi talab etiladi. Shu bois mazkur xususiyat operatsion sistemaning muhim xususiyati hisoblanadi.

Windowsni o`rnatishdan oldin qattiq disk razdellari konfiguratsiyasi haqida jiddiy o`ylab ko`rish kerak. Agar kompyuterda bir necha hil OT mavjud bo`lsa bu masalaga jiddiyroq tus oladi.

Bu holatda har bir OT uchun alohida o`z razdeli bo`lishi kerak. Agar kompyuterda faqat Windows XP dan foydalanish ko`zda tutilsa u holda qattiq diskni 2 ta bo`limga bo`lish taklif etiladi. Birinchi razdel OT va unda ishlaydigan amaliy va xizmatchi dasturlar uchun foydalaniladi va u asosiy (primary) va aktiv (activ) razdel hisoblanadi. Ikkinchi razdel mantiqiy (logical) razdel hisoblanib, unda foydalanuvchi uchun zarur bo`lgan fayllar, o`rnatiluvchi dasturlar saqlanadi. Bu taklif etilgan konfiguratsiya malumotlaringizni tasodifiy buzilishlardan, viruslar bilan zararlanishdan, OT buzilishlaridan himoyalaydi.

Windowsni o`rnatishda birinchi navbatda shuni aniqlash lozimki, Windowsni o`rnatish va uni ishlatish uchun kompyuter resurslari yetarlimi. Buni aniqlashda 2 ta xujjat yordam beradi: minimal aparat konfiguratsiyasi va mo`tanosib qurilmalar ro`yxati (Hardware Compatibility List, HCL).

Windows XP ni o`rnatishdan oldin kompyuterning quyidagi minimal talablarga mosligini tekshirib ko`ring:

Protsessor Pentum 233 MHz yoki undan kuchliroq

Tafsiya etiladigan operativ xotiar xajmi 128 Mbayt, minimal 64 Mbayt, maksimal 4 Gbayt

Vinchesterda kamida 1,5 Gbayt bo`sh joy

VGA monitor

Klaviatura, sichqoncha

CD yoki DVD diskovod

Tarmoqdan o`rnatish uchun tarmoq kartasi va kabel.

Windows XP ni o`rnatish masteri mavjud qurilamalrni avtomatik tarzda tekshiradi va mumkin konfliktlar xaqida habar beradi.

Windowsa XP ni yuklovchi kompakt-disklar orqali o`rnatishda kompyuter BIOS i CD/DVD-ROM orqali yuklashga ruhsat bergan bo`lishi kerak. Buni BIOS orqali sozlash mumkin. Zamonvaiy kompyuterlarda CD/DVD-ROM orqali yuklash sozlangan bo`ladi.

Keling, Windows XP Professional ni CD/DVD-ROM orqali o`rnatishni ko`rib chiqamiz:

Yuklovchi CD/DVD diskni CD/DVD-ROM ga qo`yamiz va kompyuterni qayta yuklaymiz. Agar BIOS da CD/DVD-ROM orqali yuklashga ruhsat berilgan bo`lsa kompyuter CD/DVD diskdagi sistema orqali yuklanadi. Bunda foydalanuvchiga WIndowsni o`rnatuvchi master dan tashqari turli hil utilitalar, ya`ni qattiq disk bilan, BIOS bilan, parollar bilan ishlovchi utilitalar, antiviruslar, arxivatorlar, navigatorlar ni ishlatish mumkin.

Taxminan quyidagi rasmda berilgan holatdagidek:

1. .

2-Windowsni o`rnatuvchi masterni yuklaymiz. Bunda kompyuterda dinamik yuklanish jarayoni sodir bo`ladi:

3- Shundan so`ng o`rnatishnign ilk bosqichlari boshlanadi. Bunda litsenziya kelishivi ekranda chiqadi, F8 bosildi. Bazi disklarda litsenziya kelishuv qismi olib tashlangan bo`lishi ham mumikin.

3.

Operatsion sistemalarning rivojlanishi foydalanu-vchining turli talablari asosida xotirada kam joy egallaydigan, kompyuter ichki resurslarini optimal boshqaradigan va bir vaqtda bir necha xil dasturlarning ishlashini ta`minlay oladigan sistemalarning yaratilishiga olib keldi. Natijada 1990 yilda WINDOWS 3.0 dasturlar tizimi yaratildi. Uning asosiy afzalligi bir vaqtda bir nechta dasturlar bilan ishlash imkoniyatidir. WINDOWS 3.0 to'la jadval rejimda ishlashi foydalanuvchining kompyuter bilan muloqatini engillashtirdi. Lekin u MS-DOS operatsion sistemasi boshqaruvida ishga tushirilishi sababli mustaqil operatsion sistema emas, balki grafik muxit sifatida tan olindi.

1995 yilning sentyabr oyida IBM PC kompyuterlari uchun ishlab chiqilgan WINDOWS-95 birinchi grafik operatsion sistema bo'ldi.

             "WINDOW" inglizcha so'z bo'lib, o'zbekchada "oyna", "lavha" deb, WINDOWS so'zi esa "oynalar", "lavhalar" deb tarjima qilinadi. Mazkur sistemaning boshqalardan farqli tomoni shundaki, uning yordamida bir vaqtda ham matnli, ham grafikli, ham hisob-kitobli, ham turli boshqaruv dasturlarini ishlatish imkoniyati mavjud. Shu bois uni gohida integrallashgan sistema, deb ham ataydilar. Foydalanuvchi uchun barcha qulayliklarga ega bo'lgan bunday operatsion sistemaning yaratilishi jadallik bilan texnik qurilmalarni rivojlanishiga va shaxsiy kompyuterlarni keng omma tomonidan qo'llanilishiga olib keldi. WINDOWS dasturining o'zi qisqa vaqt ichida bir necha variantda yaratildi. 1998-yilning yozida yaratilgan WINDOWS-98 yuqori darajadagi ishonchliligi, bezagining yaxshilanganligi, o'z-o'zini "tuzatish" va rivojlantirish uchun maxsus vositalari mavjudligi bilan ajralib turadi. Kompyuterlarning jadallik bilan rivojlanishi va operatsion sistemalarga qo'yilayotgan talabning ortib borishi 1999 yil oxiriga kelib WINDOWS-2000 operatsion sistemasining yaratilishiga olib keldi. U kompyuter resurslaridan yanada to'laroq foydalanish imkonini berdi.

            Foydalanuvchining ixtiyoriga ko'ra WINDOWS sistemasi tarkibiga boshqa dasturlarni ham kiritish mumkin. Xozirda WINDOWS sistemasi tarkibida ishlashga mo'ljallangan juda ko'p maxsus dasturlar majmuasi yaratilgan va yaratilmoqda. Masalan Microsoft Office dasturlar tizimi ixtiyoriy korxona ish yuritishida foydalananadigan hujjatlarni tayyorlash, turli xisob-kitob ishlarini va boshqa o'nlab amallarni bajarish imkonini beruvchi dasturlarni o'z ichiga oladi. WINDOWS sistemasining afzalliklaridan yana biri shundaki, u bir muxitda ishlaydigan dasturlar o'rtasida ma`lumot almashinishi va uning sifatli bo'lishini ta`minlaydi. 

Windows нинг ишлаш шартлари

Windows икки хил ишлаш режимига эга:

-стандарт;

-386 га кенгайтирилган.

Режимни танланиши курилма турига боглик. Windows стандарт режимда процессорнинг химояланган режимида ишлайди. 386 га кенгайтирилган режимида ишлаши учун 80386 процессор ва 8 Мбайт лператив хотира зарур.

Windowsдан фойдаланиш учун куйидаги курилмалар булиши талаб килинади:

-Камида 486 DX микропроцессорли компьютер;

-8 Мбайтдан кам булмаган техкор хотира (16 Мбайт булса яхши);

-70-90 Мб буш жойли каттик диск (Windows нинг узи 6-10 Мбайт жойни эгаллайди) ва дискетни укиш учун курилма (яхшиси CD ROM);

Монитор (яхшиси SVGA);

Принтер;

-«Сичконча»

«Сичконча»нинг ишлатиш

Foydalanilgan adabiyotlar:

Asosiy adabiyotlar

1. “Kompyuter grafikasi ” Razzoqov “Ilm ziyo” 2012 y

2. “Informatika” Boqiyev R.R 2012 y.

3. “Shaxsiy kompyuterga texnik xizmat ko`rsatish 1 ” o`quv qo`llanmasi.Fаn va Technologiya 2005y.

4. “Shaxsiy kompyuterga texnik xizmat ko`rsatish 2” o`quv qo`llanmasi.Fаn va Technologiya 2005y

5. Sh.a.Nazarov “ Kompyuter va ofis qurilmalar ” ,2007 y