1. Білімділік: О?ушылар элементтері, индекстерін к?рсете білуі, жиым элементтерін реттеу программаларын жаза білуі ?ажет.
2. Дамытушылы?: Ойлау ?абілетін дамыту компьютерлік сауаттылы?ын ашу О?ушыларды білім мен біліктілікке т?рбиелеу. О?ушылар техникалы? ?ауіпсіздік ережесін са?тай отырып е?бекке баулу.
3. Т?рбиелік: О?ушылар информатика саба?ында техникалы? ?ауіпсіздігін са?тай отырып е?бекке баулу ж?не отан с?йгіштікке т?рбиелеу
??рал – жабды?тар, к?рнекті ??ралдар:
Компьютерлер. Информатика мен есептеуіш техника негіздері ?дістемелік н?с?ау ба?дарламалары. О?улы?тар. Ж?мыс д?птері.
Модель дегеніміз – на?ты обьектіні, процесті немесе ??былысты ы?шам ?рі ша?ын т?рде бейнелеп к?рсету.
Модельдеу – объектілерді, процестерді немесе ??былыстарды зерттеу ма?сатында оларды? модельдерін (макеттерін)??ру
?рбір адамны? к?нделікті іс-?рекетті? белгілі бір м?селені шешу немесе кез келген ж?мыс орындалмас б?рын оны? сана-сезімінде алдын ала орындалу моделі жасалады. Мысалы, жолдан ?ту немесе д?кенге бару, саба? о?у, т.с.с. ?рекеттерді орындау алдында ?з ойымызша жолдан ?алай ?ту, ?андай жолмен бару, ?ай саба?тан бастап дайындалу сия?ты іс-?рекеттер тізбегіні? моделі жасалады.
Модель к?рнекі т?рде жазбаша жоспар, сызба ретінде жасалуы м?мкін. М?ндай модель барлы? уа?ытта бізді? ойымызда бейнеленетін прототип пайда бол?ан?а дейін жасалады.
Бір объект (процесс, ??былыс) ?шін ?р т?рлі модельдер жасалуы м?мкін. Модельді? жасалуы зерттеу ма?сатына ж?не прототип ж?нінде жина?тал?ан м?ліметтерді? к?леміне т?уелді болады.
Мысалы, жуы? арада бас?а ?ала?а ?ыдырып баратын Боды? делік. Ол ?ала туралы ?зіміз білетін м?ліметтерді жина?тап, ойымызды ?орытып, ?иялымызды сол ?аланы? моделін жасай бастаймыз. М?нда?ы жалпы ма?сатымыз – бас?а ?аламен танысу. ?аланы аралап келгеннен со? толы? м?лімет ал?анды?тан, ойымызда?ы модель ?згеруі м?мкін. Ал сол ?аланы? с?улетші жаса?ан модельі м?лде ?згеше болады, ?йткені оны? ма?саты ?йлер, мекемелерді? ?йлесімді орналасуы, ??рылысы ж?не оларды к?ркейтіп ?айта жасау болып табылады.
А?паратты? модель дегеніміз – объектіні?, процесті?, ??былысты? ?асиеттері мен к?йін сипаттайтын а?параттар жина?ы ж?не сырт?ы ?леммен ?зара байланыс болып табылады. А?паратты? модельді ?олмен ?стап, к?збен к?ре алмаймыз. Себебі, олар тек а?парт?а ?ана ??рылады. М?ндай модель ?орша?ан ортаны а?партты? жа?ынан зерттеуге м?мкіндік береді. А?паратты? модель вербальды? ж?не та?балы? болып б?лінеді.
Вербальды? модель дегеніміз – ойша немесе ??гіме т?рінде жасал?ан а?паратты? модель.
Та?балы? модель дегеніміз арнайы та?балармен, я?ни кез келген жасанды тіл ??ралымен к?рсетілген а?паратты? модель.
Тарату т?сіліне ?арай модельдер компьютерлік ж?не компьютерлік емес болып б?лінеді.
Компьютерлік модель деп программалы? орта к?мегімен іске асатын модельдерді айтады.
Бекіту: Жа?а саба??а байланысты с?ра? жауап беру ар?ылы жа?а саба?ты ?ортындылау.
?й тапсырмасын беру Модельдер, модельдеу т?сінігі. Модельді аны?тау о?ып келу. ?р о?ушы ойында?ы моделді жасап келу.
Ба?алау: О?ушыларды? біліміне с?йкес ба?алау.
Модельдерді к?рсетілу ?дісіне ?арай топтау.
Модель к?рсетілу ?дісіне ?арай материалды?ь ж?не а?паратты? болып ?лкен 2 топ?а жіктеледі.
Материалды? модельді бас?а с?збен затты? немесе физикалы? деп айту?а болады. Олар т?пн?с?аны? геометриялы? ж?не физикалы? ?асиеттерін к?рсетеді. Материалды? модельдерді? ?арапайым мысалдарына балалар ойыншы?тарын алу?а болады. Ойыншы?тар к?мегімен кішкене кезінен бала ?орша?ан орта ж?нінде т?сінік ала бастайды. Мысалы, кішкене ж?мса? жолбарыс ойыншы?ымен ойна?ан бала, зоопаркте оны бірден танйды. Сондай-а?, материалды? модельге биология кабинетіндегі ??старо с?лбасы, тарих ж?не география п?ндеріндегі пайдаланатын карталар, к?н ж?иесіндегі планеталарды? схемалары, жер серігіні? макеттері т/б мысал болады. Мектептегі о?у ??ралдарымен бірге физикалы? ж?не химиялы? т?жірибелерде материалды? модель болады. Б?л т?жірибелер процестерді модельдейді. Сутегі мен оттегіні? арасында?ы реакцияны к?рсету т?жірибесі ар?ылы процесті ба?ылай аламыз. Материалды? модель объектіні, процесті, ??былысты материалды? жа?ынан зерттеуге м?мкіндік береді.
А?паратты? модельді ?олмен ?стап, к?збен к?ре алмаймыз. Себебі, олар тек а?параттар?а ?ана ??рылады. М?ндай модельдер ?орша?ан ортаны а?паратты? жа?ынан зерттеуге м?мкіндік береді.
А?паратты? модель дегеніміз- объектіні?, процесті?, ??былысты? ?асиеттері мен к?иін сипаттайтын а?парат жиынты?ы ж?не сырт?ы ?леммен ?зара байланыс болып табылады.
Та?балы? ж?не вербальдік а?паратты? модельдер.
Объектіні немесе процесті сипаттайтын а?паратты? ?р т?рлі к?лемде, к?рсету т?сілі т?рліше ж?не ?р т?рлі ??ралдармен берілуі м?мкін. ?р адамны? м?мкіндігі мен ?иялы ?р ?илы бол?анды?тан алуан т?рлілікке ?ойылар шек жо?.
А?паратты? модельге вербальдік ( а?ылшын тілінен аудар?анда ауызша ) модель жатады. Б?л модель ойлау мен оны? ?орытындысы н?тижесінде алынады. Вербальдік модель ойда ?алуы немесе с?збен жеткізілуі м?мкін. М?ндай модельге жолдан ?ту кезіндегі бізді? т?ртібімізді жат?ызу?а болады. Адам жолда?ы жа?дай?а талджау жасайды, ба?даршам?а ?арап немесе к?лікті? ?андай жылдамды?пен келк жаи?анды?ын ба?дарлап жолдан ?туді алдын ала ойша жоспарлайды. Егер осы жоспар, я?ни модель д?рыс ??рылса, жолдан с?тті ?теді, ал д?рыс ??рылмаса, о?ыс жа?дай болуы м?мкін. Сондай-а? осындай модельге а?ынны? ойында?ы ?лен жолдарын, сазгерді? ?уенін т.б мысал ретінде келтіруге болады.
Вербальдік модель дегеніміз- ойша немесе ??гіме т?рінде жасал?ан а?паратты? модель.
Та?балы? модель деп арнайы та?балармен, я?ни кез келген жасанды тіл ??ралдарымен к?рсетілген а?паратты? модельді айтамыз.
Та?балы? модельдерге сурет, м?тін, график, схемалар мысал бола алады. Вербальдік х?не та?балы? модельдер бір-бірімен ты?ыз байланысты. Адамны? ойында?ы вербальдік модель ?р т?рлі та?ба ар?ылы к?рсетілуі м?мкін. Керісінше, та?балы? модель ар?ылы шын м?ніндегі модельді жина?тап, ойша оны? д?рыс модельін ??ру?а болады.
Мысалы, ?зіміз білетін а?ызда Ньютонны? басына ??лап т?скен алма о?ан Жерді? тар тылыс к?ші ж?нінде ой салды. Осы ой за?ды та?балар ар?ылы ?орытып жазу?а м?мкіндік берді.
Физикалы? ??былысты? болу за?дылы?ын т?сіндіретін м?тінді о?ы?ан со?, адамда ойша оны? бейнесі жина?талады. Осылайша бейне на?ты ??былысты тану?а ?серін тигізеді.
Просмотр содержимого документа
«план "Компьютерлік модельдеу"»
Күні:08.02.16ж 9-сынып
Cабақтың тақырыбы: Компьютерлік модельдеу.
Мақсаты: Оқушыларды «модель» ұғымымен таныстыру, модельдеудің қажеттілігін, оның пайдасын түсіндіру.
1. Білімділік: Оқушылар элементтері, индекстерін көрсете білуі, жиым элементтерін реттеу программаларын жаза білуі қажет.
2. Дамытушылық: Ойлау қабілетін дамыту компьютерлік сауаттылығын ашу Оқушыларды білім мен біліктілікке тәрбиелеу. Оқушылар техникалық қауіпсіздік ережесін сақтай отырып еңбекке баулу.
3. Тәрбиелік: Оқушылар информатика сабағында техникалық қауіпсіздігін сақтай отырып еңбекке баулу және отан сүйгіштікке тәрбиелеу
Құрал – жабдықтар, көрнекті құралдар:
Компьютерлер. Информатика мен есептеуіш техника негіздері әдістемелік нұсқау бағдарламалары. Оқулықтар. Жұмыс дәптері.
6)Сызықты алгоритм дегеніміз не? (Егер командалар бірінен соң бірі ретімен орындалса, алгоритм сызықты деп аталады.)
7) Шамалар түрлері. (Айнымалы, тұрақты)
8)Var, writeln, readln операторларының қызметі. (айнымалаларды сипаттау, шығару , енгізу операторы) 9) Шамалар типтері. (Бүтін- integer,нақты- real)
ІІ Жаңа сабақ
Модель дегеніміз – нақты обьектіні, процесті немесе құбылысты ықшам әрі шағын түрде бейнелеп көрсету.
Модельдеу – объектілерді, процестерді немесе құбылыстарды зерттеу мақсатында олардың модельдерін (макеттерін)құру
Әрбір адамның күнделікті іс-әрекеттің белгілі бір мәселені шешу немесе кез келген жұмыс орындалмас бұрын оның сана-сезімінде алдын ала орындалу моделі жасалады. Мысалы, жолдан өту немесе дүкенге бару, сабақ оқу, т.с.с. әрекеттерді орындау алдында өз ойымызша жолдан қалай өту, қандай жолмен бару, қай сабақтан бастап дайындалу сияқты іс-әрекеттер тізбегінің моделі жасалады.
Модель көрнекі түрде жазбаша жоспар, сызба ретінде жасалуы мүмкін. Мұндай модель барлық уақытта біздің ойымызда бейнеленетін прототип пайда болғанға дейін жасалады.
Бір объект (процесс, құбылыс) үшін әр түрлі модельдер жасалуы мүмкін. Модельдің жасалуы зерттеу мақсатына және прототип жөнінде жинақталған мәліметтердің көлеміне тәуелді болады.
Мысалы, жуық арада басқа қалаға қыдырып баратын Бодық делік. Ол қала туралы өзіміз білетін мәліметтерді жинақтап, ойымызды қорытып, қиялымызды сол қаланың моделін жасай бастаймыз. Мұндағы жалпы мақсатымыз – басқа қаламен танысу. Қаланы аралап келгеннен соң толық мәлімет алғандықтан, ойымыздағы модель өзгеруі мүмкін. Ал сол қаланың сәулетші жасаған модельі мүлде өзгеше болады, өйткені оның мақсаты үйлер, мекемелердің үйлесімді орналасуы, құрылысы және оларды көркейтіп қайта жасау болып табылады.
Ақпараттық модельдер Мақсаты: оқушыларды ақпараттық модельдің түрлерімен таныстыру. Компьютерлік және компьютерлік емес модельдер жөнінде түсінік беру.
Ақпараттық модель дегеніміз – объектінің, процестің, құбылыстың қасиеттері мен күйін сипаттайтын ақпараттар жинағы және сыртқы әлеммен өзара байланыс болып табылады. Ақпараттық модельді қолмен ұстап, көзбен көре алмаймыз. Себебі, олар тек ақпартқа ғана құрылады. Мұндай модель қоршаған ортаны ақпарттық жағынан зерттеуге мүмкіндік береді. Ақпараттық модель вербальдық және таңбалық болып бөлінеді.
Вербальдық модель дегеніміз – ойша немесе әңгіме түрінде жасалған ақпараттық модель.
Таңбалық модель дегеніміз арнайы таңбалармен, яғни кез келген жасанды тіл құралымен көрсетілген ақпараттық модель.
Тарату тәсіліне қарай модельдер компьютерлік және компьютерлік емес болып бөлінеді.
Компьютерлік модель деп программалық орта көмегімен іске асатын модельдерді айтады.
Бекіту: Жаңа сабаққа байланысты сұрақ жауап беру арқылы жаңа сабақты қортындылау.
Үй тапсырмасын беру Модельдер, модельдеу түсінігі. Модельді анықтау оқып келу. Әр оқушы ойындағы моделді жасап келу.
Бағалау: Оқушылардың біліміне сәйкес бағалау.
Модельдерді көрсетілу әдісіне қарай топтау.
Модель көрсетілу әдісіне қарай материалдықь және ақпараттық болып үлкен 2 топқа жіктеледі.
Материалдық модельді басқа сөзбен заттық немесе физикалық деп айтуға болады. Олар түпнұсқаның геометриялық және физикалық қасиеттерін көрсетеді. Материалдық модельдердің қарапайым мысалдарына балалар ойыншықтарын алуға болады. Ойыншықтар көмегімен кішкене кезінен бала қоршаған орта жөнінде түсінік ала бастайды. Мысалы, кішкене жұмсақ жолбарыс ойыншығымен ойнаған бала, зоопаркте оны бірден танйды. Сондай-ақ, материалдық модельге биология кабинетіндегі құстаро сұлбасы, тарих және география пәндеріндегі пайдаланатын карталар, күн жүиесіндегі планеталардың схемалары, жер серігінің макеттері т/б мысал болады. Мектептегі оқу құралдарымен бірге физикалық және химиялық тәжірибелерде материалдық модель болады. Бұл тәжірибелер процестерді модельдейді. Сутегі мен оттегінің арасындағы реакцияны көрсету тәжірибесі арқылы процесті бақылай аламыз. Материалдық модель объектіні, процесті, құбылысты материалдық жағынан зерттеуге мүмкіндік береді.
Ақпараттық модельді қолмен ұстап, көзбен көре алмаймыз. Себебі, олар тек ақпараттарға ғана құрылады. Мұндай модельдер қоршаған ортаны ақпараттық жағынан зерттеуге мүмкіндік береді.
Ақпараттық модель дегеніміз- объектінің, процестің, құбылыстың қасиеттері мен күиін сипаттайтын ақпарат жиынтығы және сыртқы әлеммен өзара байланыс болып табылады.
Таңбалық және вербальдік ақпараттық модельдер.
Объектіні немесе процесті сипаттайтын ақпараттық әр түрлі көлемде, көрсету тәсілі түрліше және әр түрлі құралдармен берілуі мүмкін. Әр адамның мүмкіндігі мен қиялы әр қилы болғандықтан алуан түрлілікке қойылар шек жоқ.
Ақпараттық модельге вербальдік ( ағылшын тілінен аударғанда ауызша ) модель жатады. Бұл модель ойлау мен оның қорытындысы нәтижесінде алынады. Вербальдік модель ойда қалуы немесе сөзбен жеткізілуі мүмкін. Мұндай модельге жолдан өту кезіндегі біздің тәртібімізді жатқызуға болады. Адам жолдағы жағдайға талджау жасайды, бағдаршамға қарап немесе көліктің қандай жылдамдықпен келк жаиқандығын бағдарлап жолдан өтуді алдын ала ойша жоспарлайды. Егер осы жоспар, яғни модель дұрыс құрылса, жолдан сәтті өтеді, ал дұрыс құрылмаса, оқыс жағдай болуы мүмкін. Сондай-ақ осындай модельге ақынның ойындағы өлен жолдарын, сазгердің әуенін т.б мысал ретінде келтіруге болады.
Вербальдік модель дегеніміз- ойша немесе әңгіме түрінде жасалған ақпараттық модель.
Таңбалық модель деп арнайы таңбалармен, яғни кез келген жасанды тіл құралдарымен көрсетілген ақпараттық модельді айтамыз.
Таңбалық модельдерге сурет, мәтін, график, схемалар мысал бола алады. Вербальдік хәне таңбалық модельдер бір-бірімен тығыз байланысты. Адамның ойындағы вербальдік модель әр түрлі таңба арқылы көрсетілуі мүмкін. Керісінше, таңбалық модель арқылы шын мәніндегі модельді жинақтап, ойша оның дұрыс модельін құруға болады.
Мысалы, өзіміз білетін аңызда Ньютонның басына құлап түскен алма оған Жердің тар тылыс күші жөнінде ой салды. Осы ой заңды таңбалар арқылы қорытып жазуға мүмкіндік берді.
Физикалық құбылыстың болу заңдылығын түсіндіретін мәтінді оқыған соң, адамда ойша оның бейнесі жинақталады. Осылайша бейне нақты құбылысты тануға әсерін тигізеді.
Көрсету түріне қарай ақпараттық модельді мынандай топтарға жіктеуге болады;
Геометриялық модель- графикалық пішіндер мен көлемді конструкциялар. Ауызша модель- иллюстрацияны пайдаланып, ауызша және жазбаша сипаттаулар.
Математикалық модель- объект немсе процестің әр түрлі параметрлерінің байланысын көрсететін математикалық формулалар.
Құрылымдық модельдер- схема, графиктер мен кестелер т.б .
Логикалық модель- ой қорытындысы мен шарттарды талдау негізге алынған іс-әрекеттерді таңдаудың әр түрлі нұсқалары көрсетілген модельдер.
Арнайы модельдер- ноталар, химиялық формулалар.
ІІІ Сергіту сәті
Компьютерден 3 минутқа видиоролик көрсетіледі.
IV Тапсырма орындау
Берілген суреттерді компьютерге салып моделін жасау.
Бекіту: Жаңа сабаққа байланысты сұрақ жауап беру арқылы жаңа сабақты қортындылау.
Сабақты қорытындылау: Жаңа сабақты түсіндіріп, оқушылардың біліміне сәйкес бағалау. Жаңа сабаққа байланысты сұрақ жауап беру.
Үй тапсырмасын беру Модельдер, модельдеу түсінігі. Модельді анықтау оқып келу. Әр оқушы ойындағы моделді жасап келу.
