MS Exsel да математик амаллар ва фунцияларни куллаш

Uchqo`rg`on tuman 39 - umumta’lim maktabi informatika fani o’qituvchisi Rahimova Muazzam 9- sinfida ochiq dars

Mavzu:

Standart funksiyalar va

algebraik ifodalar mavzusini

takrorlash

Darsning maqsadi:

Tarbi -

yaviy

Rivojla n-

tiruvchi

Ta’limiy

O’quvchilarni yangi

bilimlar egallshga va

qattiyatli bo’lishga

yo’naltirish

O’quvchilarning

kompyuterdan

foydalanish haqidagi

bilim va tasavvurlarini

kengaytirish, mustaqil

fikrlash qobiliyatlarini

rivojlantirish

O’quvchilarga matematik

funksiyalar va

o’zgaruvchilar turini

o’zgartiruvchi funksiyalar

haqida tushunchalar

berish

Dars rejasi

• Tashkiliy qism
• O’tilgan mavzular takrori
• Yangi mavzu bayoni
• Yangi mavzuni mustahkamlash
• Baholash
• Uyga vazifa

Darsning borishi

Tashkiliy qism. Salomlashish, Davomatni aniqlash, xonani darsga tayyorgarligini tekshirish

O’tilgan mavzu takrori. O’tilgan mavzular yuzasidan savol javob o’tkazamiz.

SAVOL LAR:

• Paskal dasturlash tili nechanchi yil yaratilgan va kim tomonidan?
• Paskal tilidagi dasturlarning umumiy tuzilishi
• Jadval ko’rinishidagi miqdorlar qanday ifodalanadi?
• Standart funksiyalar deb nimaga aytiladi?

Yangi mavzu bayoni

Paskalda funksiyalardan foydalanish qulay bo’lishi uchun ba’zi funksiyalar dastur translyatori ta’minotiga kiritilgan. Dastur translyatori ta’minotiga kiritilgan funksiyalar STANDART FUNKSIYALAR deyiladi.

Paskalda bir amallarni bajarishga mo’ljallangan standart protseduralar ham ishlatiladi.

Ba’zi standart funksiyalarning algebraik va paskalda ifodalanishi

Paskalda ifodalanishi

Algebraik ko’rinishi

Abs(x)

x

Sin(x)

Sinx

Cos(x)

Cosx

Arctan(x)

Arctgx

Sqrt(x)

x ning kvadrat ildizi

Sqr(x)

x ning kvadrat- x 2

0) Frac(x) x ning kasr qismi- {x} Int(x) x ning butun qismi –[x] Random [0,1) oraliqdagi tasodifiy son Random(x) [0,x) oraliqdagi tasodifiy son Paskalda ifodalanishi Algebraik ko’rinishi" width="640"

Exp(x)

e x (e=2.718282…)

Ln(x)

x ning natural logarifmi(x0)

Frac(x)

x ning kasr qismi- {x}

Int(x)

x ning butun qismi –[x]

Random

[0,1) oraliqdagi tasodifiy son

Random(x)

[0,x) oraliqdagi tasodifiy son

Paskalda ifodalanishi

Algebraik ko’rinishi

O’zgaruvchilar turini o’zgartiruvchi funksiyalar

Trunc(x)

X ning butun qismi

Round(x)

X ni yaxlitlaydi

Odd(x)

X toq son bo’lsa “rost” qiymat oladi

Chr(x)

X ning o’nlik ASCII kodiga mos belgi

Ord(n)

“ n” belgining o’nlik ASCII kodi

0) bu ifoda Paskalda exp(b*Ln(a)) ko’rinishda yoziladi. Masalan: x 5 -y 3 ifoda paskalda quyidagicha yoziladi. exp(5*ln(x))-exp(3*ln(y))" width="640"

Bundan tashqari a b (a0) bu ifoda Paskalda

exp(b*Ln(a))

ko’rinishda yoziladi.

Masalan: x 5 -y 3 ifoda paskalda quyidagicha yoziladi.

exp(5*ln(x))-exp(3*ln(y))

Mavzuni mustahkamlash:

1-mashq: Quyidagi ifodalarni Paskal dasturlash tilida yozing:

a)

(x-y)/(sqr(x)-sqr(y)*y)

Paskalda yozilganni oddiy ko’rinishga o’tkazing:

a*(sqr(x)+1)

Sqrt(a+b+c)

(x-y)/(sqr(x)-sqr(y)*y)

Dars yakuni

Baholash

Uyga vazifa: 51 bet 3-mashq