Просмотр содержимого документа
«Электронный тест для 9 класса»
Türkmen haly sungaty
Pessejikdepede (b.e.öň VI müňýyllyk-Gökdepe) üsti açylan diwar nagyşlarynyň (ak suwagyň ýüzüne çekilen pişmepisint gyzyl we gara reňkli şekiller) pişmepisint şekilleri “guşlygöl” teke gölüniň ortasyndaky gönüburçlugyň pişmepisint bölegine gabat gelýär. Günorta Türkmenistanyň eneolit (b.e.öň V müňýyllygyň ahyry-b.e.öň III müňýyllygyň başlary) eýýamyna degişli ýadygärliklerinden tapylan keramika önümlerinde haly nagyşlaryna meňzeş şekiller duş gelýär.
Türkmen halysynyň gadymylygyny subut edýän iň uly delil 1949-njy ýylda rus arheology Rudenko tarapyndan Daglyk Altaýyň doňaklyklarynda çarwa taýpalarynyň (skifleriň-hunlaryň) guburyndan (Pazyryk kurgany) tapylan “Pazyryk halysydyr”.
Häzir bu ajaýyp eser Sankt-Peterburgyň “ Ermitaž Muzeýinde ” saklanylýar.
Häzirki zaman türkmen halylary
Teke halylary– merkezi bölegine “ guşly göl ”, “ garly göl ”, “salyr göl” nagyşlary salnan halylardyr. (Ahal we Maryda dokalýar)
Pendi halylary– merkezi bölegine “garçyn göl”, “pendi göl” (aýna göl), “çakmak göl”, “gyýma göl” nagyşlary salnan halylardyr. (esasan Tagtabazar we Sarahs etraplarynda dokalýar)
Ýomut halylary–merkezi bölegine“gabsa göl”, “dyrnak göl”, “japarbaýgöl”,“pyşbaga”nagyşlary salnan halylardyr.(Balkan we Daşoguz welaýatlaryndadokalýar)
Ärsary halylary– merkezi bölegine “gülli göl”, “derweze göl”, “küňreli göl”, “bäş aý beşir”, “harran beşir”, “ýylan beşir” nagyşlary salnan halylardyr. (Lebap welaýatynda dokalýar)
Daşoguz halylary– merkezi bölegine “gülli göl”, “guşly göl”, “wazzyk göl”, “dyrnak göl”, “towuk göl” nagyşlary salnan halylardyr. (Daşoguz welaýatynda dokalýar)
Türkmen halysy Ginnesiň rekordlar kitabynda
Ginnesiň rekordlar Kitabyna “ Altyn asyr ” äpet halynyň girizilendigini bellemeli. 2003-nji ýylda türkmen halyçywlarynyň elinden çykan bu äpet haly dünýäde iň uly el işi hökmünde hasaba alyndy.
Baharlynyň çeper haly önümler fabriginde dokalan bu halynyň umumy meýdany 301 inedördül metre barabar bolup onuň 14×20 metrlik ölçegleri bardyr. Halynyň her bir inedördül metrinde 304 müňe çenli çitim ýerleşdirilipdir. Onuň agramy 1,5 tonna barabar. Haly Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 10 ýyllygy mynasybetli 40 halyçynyň gatnaşmagynda sekiz aýyň dowamynda ýerine ýetirildi. Halyda umumy 120 million çitim bar.