Урок на тему: "Оксидларнинг олиниши ва хоссалари"

7- sinf.

Mavzu: OKSIDLARNING OLINISHI VA XOSSALARI.

I. Darsning maqsadi:

Talimiy maqsadi: O’quvchi - yoshlarga ilg’or pedagogik texnologiyalar asosida bilim, ko’nikmalar berish.O’quvchilarga oksidlarning olinishi va xossalari haqida ilmiy tushunchalar berish.

F.K.1- Kimyoviy jarayon, hodisalarni kuzatish, tushunish va tushuntirish kompetensiyasini shakllantirish

F.K.2- Element va hodisalarni kimyoviy tilda ifodalay olish kompetensiyasini shakllantirish

F.K.3- Kimyoviy tajribalar o‘tkazish va amaliyotda qo‘llash kompetensiyasini shakllantirish

Tarbiyaviy maqsadi: O’quvchilarning ilmiy dunyo qarashini kengaytirish, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish tabiatga mehr muhabbat uyg’otish hamda ularga ekologik va iqtisodiy ta’lim tarbiya berish.

T.K.4-Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasini shakllantirish

Rivojlantiruvchi maqsad: Fanni amaliyot bilan qo’shib olib boorish .O’quvchilarda kasb – hinarga mehr uyg’atish, uni puxta bilishga undash . Yosh avlod ongiga milliy g’oyani singdirish.

T.K.1-Kommunikativ kompetensiyasini shakllantirish

T.K.3-O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasini shakllantirish

T.K.6-Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasini shakllantirish

Dars uslubi: Amaliy-ko’rsatmali.

Dars usluli: Yangi bilimlarni bayon qilish, Aqliy hujum, topqirlar, kimyoviy diktant, Blits so’rovi, laboratoriya ishi.

Dars shakli: suhbat – munozara, amaliy mashg’ulot, kichik guruh jamolarda ishlash.

Dars jihozi: Davriy jadval, darslik,laboratoriya tajribasi uchun zarur jixozlar oksidlardan namunalar, kislotalar, kadaskop, mavzuga oid slaydlar, faollashtiruvchi savol va topshiriqlar.

Dars bosqichlari: vaqti.

1. Tashkiliy qism ……………………………2 daqiqa .

2. Uy vazifasini tekshirish ……………………7 daqiqa .

3. Yangi mavzu bayoni……………………..10 daqiqa .

4. Mavzuni mustahkamlash………………….20 daqiqa .

5. Baholash……………………………………4 daqiqa .

6. Darsni yakunlash, yuga vazifa berish……...2 daqiqa .

Darsdan kutayotgan maqsadimiz: 1. faollik 2. yangilik 3. ijodkorlik 4.hamkorlik

O’quvchilar: Bizlar yosh kimyogarlar,

Bo’lajak Beruniy-u Sinolar.

Izlanib topdik zo’r shior,

Fanimiz naqadar maftunkor!

Salomdan boshlanadi hurmat, ehtirom,

Salomdir dunyoda eng shirin kamol.

Ey aziz mehmonlar, dono ustozlar,

Avvalo , sizlarga salom- assalom!

I. Darsning borishi:

Tashkiliy qism:

a) Salomlashish, davomatni aniqlash.dars mavzusi va o`quvchilarni darsga hozirlab, jonli muhit yaratish;

II. Uyga berilgan “Oksidlarning tarkibi, tuzilishi, nomlanishi. Oksidlarning toifalanishi” mavzusiga oid bilimlarni tekshirish.

“Kimyoviy diktant”

1.Biri kislorod bo’lgan, ikki elementdan tashkil topgan murakkab moddalarga _________________ aytiladi.

2. Oksidlarning umumiy formulasi_________________.

3.Tuz hosil qilmaydigan oksidlar______________________.

Aqliy hujum.

1. Oksidlar deb nimaga aytiladi?

2. Oksidlar necha hil bo’ladi?

3. Na₂O, Al₂O_3, SO₃ lar oksidlarning qaysi toifasiga mansub?

4. Barcha tirik mavjudotlar oladi undan nafas

Toki o’rmon bor ekan havoda hech tugamas (kislorod)

5. Oksidlanmas havoda yer tagida zanglamas

Oksid hosil qilmasligin balki ko’plar anglamas (oltin)

6. Billur buyumlar yasash

Oksidlarigadir xos.

Shakari bor zaharli,

Iste’molga emas xos . (qo’rg’oshin)

“Topqirlar” Oksidlarning nomini yozing?

1.Li₂O 4.CuO 7.CaO

2.Al₂O₃ 5.NO₂ 8.SO₃

3.BaO 6.MgO 9.CO

“Blits so’rovi”

Oksidlar nomi	Asosli oksid	Kislotali oksid	Amfoter oksid	Befarq oksid
CaO
Al2O3
Na2O
Cr2O3
NO
SO3

III. Yangi mavzu bayoni

R Reja:

1.Oksidlarning olinishi.

2. Oksidlarning kimyoviy xossalari.

Mavzuni bayon etishda mavzuga oid slayd namoyish qilinadi oksidlarning olinishiga oid reaksiya tenglamalari doskaga yoziladi

1. Oddiy moddalarning kislorod bilan ta’sirlashishi ( yonishi) natijasida

4 Al + 3O₂ = 2 Al₂O₃

C+ O₂ = CO₂

1. Murakkab moddalarning kislorod bilan o’zaro ta’sirlashishi ( yonishi) natijasida

CH₄ + 2O₂ = CO₂ +2 H₂O

2H₂S + 3O₂ = 2SO₂ +2 H₂O

1. Murakkab moddalarning parchalanishi natijasida

a) tuzlarning CaCO₃ = CaO + CO₂

b) kislotalarning H₂SiO₃ = H₂O + SiO₂

v) asoslarning Cu(OH)₂ = CuO + H₂O

4. Bazi boshqa reaksiyalar natijasida

K₂CO₃ + SiO₂ = K₂ SiO₃ + CO₂

SiO₂ + 2Mg = 2 MgO + Si

Kimyoviy xossalari:

1.Ishqoriy va ishqoriy -yer metallarning oksidlari suv bilan ta’sirlashib suvda eriydigan asoslar ( ishqorlar) hosil qiladi.

Na₂O + H₂O = 2NaOH

CaO + H₂O = Ca(OH)₂

2 Ba’zi metalmaslarning oksidlari suv bilan ta’sirlashib kislotalar hosil qiladi.

SO₂ + H₂O = H₂SO₃ P₂O₅ + H₂O = H₃PO₄

3. Metallarning oksidlari kislotalar bilan ta’sirlashib tuz va suv hosil qiladi.

ZnO + HCl = ZnCl₂ + H₂O

BaO + 2 HNO₃ = Ba(NO₃)₂ + H₂O

4. Metalmaslarning oksidlari asoslar bilan ta’sirlashib tuz va suv hosil qiladi.

SO₃ + 2NaOH = Na₂SO₃ + H₂O

P₂O₅ + 3 Ca(OH)₂ = Ca₂(PO₄)₃ + 3 H₂O

5. Metallarning oksidlari metalmaslarning oksidlari bilan ta’sirlashib tuz hosil

qiladi.

CaO + SO₂ = CaSO₃ BaO + CO₂ = BaCO₃

IV.Mavzuni mustahkamlash: 2 ta o’quvchi aytadi.

Mustaqil O’zbekiston ,

Turli boyliklarga kon.

Oltin topgan Uchquduq

Biz kimyogar bo’lamiz.

Yurtim boyliklarga kon

Dunyoda tengsiz makon

Vatanimga fido jon

Biz kimyogar bo’lamiz.

Bizlar yosh tolmas bilak

Ilm deb urar yurak

Hammamiz bir tilak

Biz kimyogar bo’lamiz.

Ko’cha kuylar charag’on

Sababi kimyodandir .

Turmushimiz farovon

Sababi kimyodandir.

Laboratoriya ishi:

C uO + HCl

Z nO + HCl

F e₂O₃ + HCl

1.Tarkibidagi kislorodning massa ulushini toping: (Mustaqil topshiriqlar beriladi, tez va to’g’ri bajarib kelish)

K₂O, Na₂O, MnO₂

2. Quyidagi sxema bo’yicha reaksiya tenglamasini yozing.

a). Oksid + oksid = tuz.

b). Asos = oksid + suv.

v). 3 valentli metall + kislorod = oksid

3. Kichik test

1. Asosli oksidni belgilang.

A. Al₂O₃ B. SO_3. D.Na₂O

2. O’rin olish reaksiya tenglamasini belgilang.

A. CaO + H₂ O= Ca(OH)₂ B. CaCO₃ = CaO + CO₂

D. CuCl₂ + Fe = FeCl₂ + Cu. E. 2K + 2H₂ O= 2KOH + H₂

3. Maktab laboratoriyasida kislorod qaysi moddalardan olinadi?

1. Havo 2. KMnO₄ 3. FeO 4.KClO₃ 5. N₂O 6. SO₃

A. 2 va 5 B. 1 va 3 D. 2 va 4 E. 5 va 6

4. Aqliy hujum

1-savol. Murakkab moddalar necha xil bo’ladi? Misol yozing.

2-savol. Oksidlar deb nemaga aytiladi? Misol yozing.

3-savol. Oksidlar necha xil bo’ladi? Misol yozing.

4-savol. Oksidlarning olinishi.Misol yozing.

5-savol.Oksidlarning kimyoviy xossalari. Misol yozing

6-savol. Qaysi metal ll va lll valentli oksid hosil qila oladi? Misol yozing.

7-savol. Suvda erib ishqor hosil qiladigan oksid? misol keltiring

8-savol. Qaysi metallar amfoter oksidlarni hosil qiladi? Misol yozing.

9-savol. SiO_2, Al₂O₃ oksidlarning tuzilish formulalarini kim yozib bera oladi?

V.Mavzuni yakunlash.O’quvchilarni baholash.

VI.Uyga vazifa berish. Oksidlarning olinishi va xossalari

mavzusini o’qib kelish, darslikdagi 2-va 4- masallarni bajarish.

O’quvchilar:

O’qib o’rganib kimyoni,

Bilib olamiz dunyoni.

Yo’qdir uning qiyosi,

Xazinadir ziyosi.

O’qib o’rganib kimyoni ,

Bilib olamiz dunyoni.

7-Sinf. O’quvchisi_________________________________.

“Kimyoviy diktant”

1.Biri kislorod bo’lgan, ikki elementdan tashkil topgan murakkab moddalarga _________________ aytiladi.

2. Oksidlarning umumiy formulasi_________________.

3.Tuz hosil qilmaydigan oksidlar______________________.

Aqliy hujum.

1. Oksidlar deb nimaga aytiladi?

2. Oksidlar necha xil bo’ladi?

3. Na₂O, Al₂O_3, SO₃ lar oksidlarning qaysi toifasiga mansub?

4. Barcha tirik mavjudotlar oladi undan nafas

Toki o’rmon bor ekan havoda hech tugamas

5. Oksidlanmas havoda yer tagida zanglamas

Oksid hosil qilmasligin balki ko’plar anglamas

6. Billur buyumlar yasash

Oksidlarigadir xos.

Shakari bor zaharli,

Iste’molga emas xos .

“Topqirlar” Oksidlarning nomini yozing?

1.Li₂O 4.CuO 7.CaO

2.Al₂O₃ 5.NO₂ 8.SO₃

3.BaO 6.MgO 9.CO

“Blits so’rovi”

Oksidlar nomi	Asosli oksid	Kislotali oksid	Amfoter oksid	Befarq oksid
CaO
Al2O3
Na2O
Cr2O3
NO
SO3