Әрекеттесуші заттардың біреуі артық алынғандағы химиялық реакциялар теңдеулері бойынша есептеулер

Таным деңгейлері: оқыту, тәрбие, дамыту мақсаттары

Мұғалімнің іс-әрекеті

   Сабақтың   мазмұны

Оқушының

іс-әрекеті

Ұйымдастыру кезеңі.

сәлемдесу;

- келмеген оқушыларды анықтау;

-оқушылардың сабаққа назарын аударуды ұйымдастыру.

Оқушылардың назарын сабаққа аудару. Ой толғандыру.

Мұғаліммен амандасады. Оқушылар бүгінгі сабаққа қажетті құрал – жабдықтарын алады.

Өткен сабақты қайталау

Өткен сабақты қайталау тапсырмаларын беру.

Көрсетілген иондарды тұнбаға  түсіретін катиондарды анықтаңдар:

S2-, SO42-, Cl-, PO43-, CO32-, Br-, I-

Иондарды Ba2+, Pb2+, Ca2+, Cu2+, Ag+ тұнбаға түсіретін аниондарды анықтаңдар:

Өтілген тақырып бойынша алған білімдерін сұраққа жауап беру арқылы көрсетеді.

Жаңа сабақ.                        Танысу, білдіру, бағдар

Мәтінмен жұмыс

1-мысал: Құрамында 16 г мыс(ІІ) сульфаты бар ерітіндіге 12 г темір үгіндісі қосылды. Осы кезде неше грамм мыс бөлінгенін және қай зат артық қалғанын табыңдар.

Шешуі:

1. Есептің шартында берілген мыс (ІІ) сульфаты мен темірдің зат мөлшерінен

ν = m/M формула арқылы табымыз:

ν (СuSO4)=16г / 160г/моль=0,1 моль; ν (Ғе)=12г / 56г/моль=0,21 моль;

0,1 моль 0,21 моль

2. Реакция теңдеуін құрамыз: СuSO4 + Ғе = ҒеSO4 + Сu

1 моль 1 моль 1 моль

Теңдеуден байқағанымыз мыс (ІІ) сульфаты мен темір әрекеттескенде мольдік қатынастары 1:1 болады. Есептің берілу шартына сай есептелген мыс сульфаты мен темірдің мөлшерін салыстырсақ, ν (СuSO4)<ν (Fe) болғандықтан темір артық алынғанын білеміз. Әрі қарай есептеулер СuSO4 бойынша жүргізіледі:

Түзілген мыстың массасын табамыз:

М(СuSO4)=64 г/моль; ν (СuSO4)= ν(Ғе)=0,1 моль;

m(Сu)=64 г/моль*0,1 моль =64 г

Темірдің массасын табамыз:

ν(СuSO4)=ν(Ғе)=0,1 моль;

Реакцияға темірдің 0,1 молі қатысады. Жұмсалған темірдің массасын табамыз: m(Ғе)=56 г/моль*0,1 моль = 5,6 г. Артық қалған темірді есептесек: m(Ғе)=12 г - 5,6 г = 6,4 г.

Жауабы: 6,4 г мыс алынды, 6,4 г темір артылып қалды.

Электролиттік диссоциация ұғымымен танысады.

Жаңа сабақты бекіту. Сәйкестендіру/ салыстыру:

Түсінік қалыптастыру, елестету, тақырып құндылықтарын тану

Түсіндірілген жаңа сабақ бойынша тапсырмалар. Өз бетінше жұмыс жасауға бағыт-бағдар беру.

А деңгейі

Массасы  3,2 г  мыстың зат мөлшерін, атом санын анықтаңыздар.

Массасы  3,2 г  мыстың зат мөлшері.

Массасы  96 г оттегінің зат мөлшерін (қ.ж.), көлемін, молекула санын анықтаңыздар.

Зат мөлшері  0,25 моль көміртегі (ІV) оксидінің массасын, қалыпты жағдайда алатын көлемін және молекула санын анықтаңыздар. 

Берілген тапсырмалар арқылы оқушы өзін-өзі бағалайды.

Зерттеу, қолдану, реттеу, көзқарас

Тапсырманы орындауға нұсқау береді

В деңгейі

1) Массасы  29,2 г  тұз қышқылы мен массасы  44 г натрий гидроксиді бар ерітінділерді араластырғанда түзліген ас тұзының массасын есептеңіздер.

Жауабы:  46,8 г.

2) Массасы  47 г  калий оксидіне массасы  40 г  азот қышқылының ерітіндісімен әсер етті. Реакция нәтижесінде түзілген  калий нитратының массасын есептеңіздер.

Жауабы:  64,12 г.

3) Массасы  40 г  мыс (II)  оксидіне массасы  49 г  сусыз күкірт қышқылымен әсер етті. Түзілген тұздың массасын есептеңіздер.

Жауабы:  80 г.

4) Массасы  36 г алюминийге массасы  64 г  күкіртпен әсер еткенде, түзілген алюминий сульфидінің массасын есептеңіздер.

Жауабы: 100 г.

5) Массасы  10 г  алюминий карбиді  (Al4C3)  массасы  10 г  сумен әрекеттескенде түзілен метанның  (қ.ж.)  көлемін есептеңіздер.

Оқушылар өз бетімен жұмыс жасайды.

Сабақтың шығармашылық кезеңі. Жалпылау/қорытындылау

Жаңа тақырыпты нақтылау.

С деңгейі

6) Массалары  34 г  күміс нитраты бар және  34 г  натрий хлориді бар ерітінділерді араластырды. Реакция нәтижесінде түзілген күміс хлоридінің массасы мен реакцияға түспеген натрий хлоридінің массасын есептеңіздер.

Жауабы: 28,7 г және 22,3 г.

7) Массасы 10 г  күкірт қышқылы мен массасы  9 г  натрий гидроксиді бар ерітінділерді араластырды. Түзілген натрий сульфатының массасын есептеңіздер.

Жауабы: 14,5 г.

8) Массасы  16,8 г  натрий гидрокарбонаты массасы  56 г  тұз қышқылымен әрекеттесті. Реакция нәтижесінде түзілген көміртегі (ІV) оксидінің көлемін (қ.ж.) және  ракцияға жұмсалмаған заттың массасын есептеңіздер.

Жауабы: 4,48 л және 47,45 г.

9) Массасы  20,8 г  барий хлориді  мен массасы  8,0 г  натрий сульфатының ерітінділерін араластырғанда түзілетін  тұнбаның массасын есептеңіздер.

Жауабы: 23,3 г.

10) Массасы  53 г  натрий карбонаты бар ерітіндіге массасы  49 г  күкірт қышқылының ерітіндісімен әсер етті.  Реакция нәтижесінде түзілген тұздың массасын есептеңіздер.

Жауабы: 71 г.

Берілген тапсырманы орындайды, логикалық қорытынды жасайды, өзін-өзі бағалайды.

Бағалау, үй тапсырмасы

Үй тапсырмасына нұсқау беру.

59 беттегі А, В, С деңгейінің есептерін шыару. Өз бетімен есеп құрастыру

Әр оқушы үй тапсырмаларын күнделіктеріне жазып алады.