А?мола облысы
Целиноргад ауданы
Семеновка ауылы
№11 негізгі мектебі
«Бейорганикалы? ?осылыстарды? негізгі кластары бойынша ?айталау»
Ашы? саба?
8 сынып
?ткізген: ?оянбаева Ш.?
Та?ырыбы : Бейорганикалы? ?осылыстар кластары бойынша ?айталау.
Ма?саты: Бейорганикалы? ?осылыстар туралы білімді пысы?тау, бір- бірімен генетикалы? байланысын к?рсететін реакция те?деулерін жаза білу, формулаларды ажыратып,
заттарды атай білу, тарау бойынша білімдерін бекіту.
жауапкершілікке, ?йымшылды??а т?рбиелеу, ой-?рісін дамыту.
Саба?ты? типі: ?айталау.
Саба?ты? т?рі: саяхат.
Саба?ты? к?рнекілігі: интерактивті та?та, карточка, слайд.
Саба?ты? барысы: М??алім о?ушылар?а б?гінгі саба?та бейор-
ганикалы? кластар туралы білімді тияна?тау ?шін еліміздегі
?лкен т?рт елге саяхат жасаймыз. ОКСИД, НЕГІЗ,Т?З, ?ЫШ?ЫЛ.
Саяхат?а кемемен шы?амыз. Мен капитан,штурман, о?ушылар —
матростар.Кемені? аты “Генетикалы?”
Кеме саяхат?а дайын.Кеме бірінші елге ба?ыт алды. Кеме ж?зе берсін.
Біз сіздермен дайынды? жатты?уын жасайы?.
Берілген заттарды кластар?а жіктеп,аттарын ата?дар.
— СаО, Р2О5, Fе2О3, СО2, НСl, NаОН, КОН, Н3РО4, НNО3, Н2СО3,
Са(ОН)2, Ва(ОН)2, Сu(ОН)2, Fе(ОН)3, NаNO3, СuSО4, ZnСl2, СаS.
ОКСИД. Кеме ?ызы?ты ОКСИД еліні? жа?алауына келді.
Б?л елді? географиялы? орналасуы ы??айлы.Екі м?хит?а
шы?ады.Батысында ?нді м?хитымен,шы?ыста Атлант
м?хитымен шектеседі. Сонды?тан сауда байланысы
ау?ымды.Б?л елде кімдер т?рады?
С?ра?. А)Оксид дегеніміз не?
Ел ?ш айма??а б?лінген.Солт?стігі ?ыш?ылды?, о?т?стігі
негіздік,батысы Екідайлы.
?).Неліктен ел ?ш айма??а б?лінген?
Ойын. “ Оксидтерді жинап ал “
Na2O, AI2O3,BaO, AI(OH)3, CaCI 2,MgO, H2SO4 ZnO, BeO,
H2S, CrSO4, SO2, PbO, Fe(OH)2, NO2,
Елді? сауда байланысы ау?ымды дегенбіз.К?рейік кімдермен
сауда байланысына т?седі.
Мен химиялы? ?асиеті туралы айтамын. ?здірі? реакция
те?деуін жазып ая?та?дар.
СuО + Н2SО4 ® СuSО4 + Н2О
Li2О + Н2О ® 2LiOН
СО2 + Са(ОН)2 ® СаСО3¯+ Н2О
Р2О5 + Н2О ® 2Н3РО4
СаО + СО2 ® СаСО3
СаСО3 + SiО2 ® CаSiOз + СО2
AI2O3+ 6HCI® 2 AICI3 +3 H2O
AI2 O3+6 NaOH ® 2 Na3AIO3 +3 H2O.
НЕГІЗДЕР АРАЛЫ.Б?л ?лемдегі таби?аты ?ажайып,?ызы?ты
ел.Б?л жерге демалу?а жа?а ?аза?тар келеді.
Ерекше с?лу таби?ат,?зен,к?лдер,жылы ауа райы,
демалу?а жа?дай жасал?ан.
С?ра?.Мына схеманы д?рыс толтыру ар?ылы негіздерді
жіктелуін сипатта?дар.
Б?л елді? к?рші ?ыш?ыл елімен жа?сы бейтарап ?арым-?атынаста.
О?ушылар сіздерге с?ра?. ?андай реакция туралыайтып т?рмыз бейтарап ?арым –?атынас туралы айт?анда?
О?ушы. Бейтараптану реакциясы.
Бейтараптану реакциясы дегеніміз не?
Берілгендерді? ?айсысы бейтараптану реакциясына жатады.
К2 СО 3 + Н 2 SО4 à
Н3РО 4 + КОН à
Аl 2О 3 + НСl à
Fе(ОН) 3 + НNО 3 à
CuCI2 + NaOH à
NaCI + AgNO3 à
Химиялы? т?жірибе: О?ушылар жасайды.?ыш?ыл+сілті+фенол –фталин ертінді т?ссізденеді.
?ЫШ?ЫЛ елі патшалы?ына келдік.Б?л ел ?те тамаша.Саяхаттау?а ?олайлы. Химиялы? элементтер мен ?осылыстары ?те тату т?рады.
Патшалы??а ?шбасты айдаhар шабуыл жасапты.Тапсырманы орындау ар?ылы оны же?еміз.
1.тапсырма.Жолды ?ыш?ыл ?алды?ынан тазала.
Нитрат, сульфат, фосфат,карбонат,хлорид,нитрид, сульфид, сульфит,силикат.
SO3, S, NO3,PO4,CO2,SiO3,CI,SO2,NO2.
2.тапсырма.”?шінші арты?”ойыны
1 SO3 K2O Mg(NO3)2
2 H3PO4 Zn3 (PO4)2 H2 SiO3
3 FeCI3 K2SO4 HF
4 Ag2O AI(OH)3 Ba(OH)2
5 Ag2CO3 H2S HNO3
Арты? затты сызып, атын ата.
3.тапсырма.7,3г т?з ?ыш?ылымен кальций оксидіні? ?анша молі
реакция?а т?седі ж?не ?анша масса т?з т?зіледі?
Берілгені: Шешуі:
m(НСI) = 7,3 гр.
m(т?з) — ?
n(СаО) — ?
СаО + 2НСI à СаСI 2 + Н 2О
M(HCl) = 36,5 (г/моль)
n (CaO) = 0,5 n (HCl) = 0,1 моль
n (CaCl2) = 0,5 n (HCl) = 0,1 моль
m = n M
M (CaCl2) = 111 г/моль
m (CaCl2) = 0,1 ? 111 = 11,1 г.
Жауабы: n (CaO) = 0,1 моль, m (CaCl2) = 11,1 г.
4.тапсырма. ?ыш?ылдар м?зды?ы ерігенше ?тіп ?лгері?дер.
СО2, Са(NO3)2, НСI, СаО, Nа2 SО 4, Н 2СО3, Н 2S О4,
P2О5, К 3РО4, НNO 3, ZnСI2, Nа2О, Fе(ОН)3, Н3РО4.
Кеме келгенше музыкалы? ?зіліс.
Кеме со??ы Т?ЗДАР еліне жа?ындады.Б?л ел ?те тегіс.Бір шетінен екінші шетіне жету ?шін химиялы? формуладан к?пір т?р?ызу керек.
“Химиялы? домино”ойыны. Т?з формуласын ??растыру.
Н2
S О4
СО 3
Ва
Си СI2
(NO3)2 Са
Mg S i O 3
S Zn
Nа2 SO3
Б?л елді? адамдары бір-бірімен ерекше тілде с?йлеседі.Оларды т?сіну ?шін химиялы? тілді есімізге т?сірейік. Химиялы? диктант.
1. Мыс сульфаты — СиS О4
2. Алюминий нитраты – Аl(NO3)3
3. Мырыш сульфиді — Zn S
4. Магний хлориді -Mg СI2
5. Натрий фосфаты -, Nа3РО4
6. Барий карбонаты — ВаСО3
Т?рт елді арт?а тастап ?айтар жолда алдымызда ауыр тапсырма бар.Кеме маршрут бойышша ж?ру керек. Жолды жауып таста?ан. Химияны жа?сы білетін жолаушы к?мектеседі.
?згерістерді ж?зеге асыратын реакция те?деулерін жазы?дар.
AICI3 à AI(OH)3 à AI2 O3àAI2 (SO4)3 à AI(OH)3 àAI(OH)2 CI
AICI3+3NaOH à AI(OH)3 +3NaCI
AI(OH)3à AI2 O3 + H2 O
AI2 O3 + 3H2 SO4 à AI2 (SO4)3+ 3H2 O
AI2 (SO4)3 + 6KOH à 2AI(OH)3 +3 K2 SO4
AI(OH)3 + HCI à AI(OH)2 CI + H2 O
Бейорганикалы? ?осылыстар кластары арасында ?андай байланыс бар?
Клас?а тапсырма.
Екі а?айынны? арасында?ы байланыс ?зіліп ?ал?ан.Сол байланысты реакция те?деуін жазу ар?ылы жал?ау керек. Екеуі ?лкен ?йде кездеседі.
Ме à МеО à Ме(ОН)2
Ме RO3
R à R О2 à Н 2 R O 3
2Ва + О2 à 2ВаО
ВаО + Н 2О à Ва(ОН) 2
С + О2 à СО2
СО2 + Н 2О à Н 2СО3
Ва(ОН)2 + Н 2СО3 à ВаСО3 + 2Н 2О
Т?менде келтірілген формулалардан ата-тегін к?рсететін туысты?
(генетикалы?) ?атар ??ры?дар.
K, H2SO4,K2O, S, MgO, SO3, Mg, C, H2CO3, KOH, K2CO3,K2SO4.
Саба?ты ?ортындылау.о?ушыларды ба?алау.
?йге: Ба?ылау ж?мысына дайынды?.
