Просмотр содержимого документа
«Бейметалдар. Оларды? таби?и ?осылыстары. Бейметалдарды? ма?ы»
Күні: 9 сынып химия
Сабқтың тақырыбы: Бейметалдар. Олардың табиғи қосылыстары. Бейметалдардың маңы
Сабақ мақсаттары:2) Бейметалдардың алу әдістері туралы білімдерін тереңдету.
3) Элемент, жай және күрделі заттар туралы білімдерін кеңейту.
Бейметалдардың периодтық жүйедегі орны
және олардың құрылысы.
Үйге тапсырма:
168 беттегі
4 жаттығу,
5 – 6 есеп.
S-Белок құрамына SH-атомымен байланысқан SH-тобы түрінде кіреді. Көптеген құрамында күкірті бар қосылыстар дәрі ретінде қолданылады. Күкірт S цианидпен уланғанда(CN) қолданылады. Күкірттің газтектес қосылыстары H2 S және SO2 – улылығы жоғары заттар. Күкіртсутек H 2S зиянды әсері тыныс алу тізбегіне электрондарда тасымалдауға жауапты цитохромоксидозаның ферментінің қызметін тежейді және
H 2S-тің организмге түсуі тыныс алу циклін бұзады.
Si- кремний қоспа элемент деп аталады. Оның адам организміндегі мөлшері өте аз 10-3 –тін құрайды. Кремнийдің бауырда, бүйректе, шашта және көздің қарашығында болатыны анықталған.
Бейметалдардың биологиялық ролі
С- көміртек тірі организмдер үшін ең басты органоген. Бірақ күйе түріндегі
көміртек және оның монооксиді СО адам үшін зиянды. Ұзақ уақыт күйемен
немесе көмір шаңымен жұмыс істегенде қатерлі тері ісігін тудырады.
Көміртек монооксиді СО өте улы. СО-ның уландырғыш әсері, ол қанның
гемоглобиніне жеңіл қосылып, оны оттекті өкпеден ұлпаларға тасымалдауға
қабілетсіз етеді. СО – мен уланғанда антидот ретінде карбоген деп аталатын
3-5%-ті СО2 мен О2 –нің қоспасы қолданылады
Адам организмі 18% көміртектен тұрады. Көмір алмас және қарандаштың өзегі көміртектен тұрады. Көміртек атомдары ұзын тізбектер құрайды. Олар адамның организміндегі күрделі молекулалардың арқауы болып табылады.
N – адам организмінде 3 % азот бар. Адам организмінде қанша азот болса , бір қап тыңайтқышта да дәл сондай азот бар. Азот біздің бұлшық еттеріміздің ең маңызды элементерінің бірі және ол ауаның басты компоненті.
Бейметалдардың және олардың қосылыстарының Қазақстанда шоғырланған аймақтары
Биологиялық маңызы
Р- адам организмдегі мөлшері бойынша(0,95%) макроэлементке жатады. Фосфор-органоген-элемент және зат алмасуда маңызды рол атқарады. Ол жануар қаңқасының құрамына-кальций ортофосфаты, гидроксилапатит, тіс құрамына- гидроксилапатит, фторапатит ретінде кіреді.
Д.И. МЕНДЕЛЕЕВТІҢ ХИМИЯЛЫҚ ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ ПЕРИОДТЫ ЖҮЙЕСІ
Йод-бұл адамдар мен жануарлардың дұрыс дамуына керекті микроэлемент.
Адам организмі йодты щығармайды,йодты тек сырттан алады
Тәуліктік қажеттілігі 100-200 мкг.
Йодтың биологиялық маңызы.
БАҒАЛАУПАРАҒы
Йодтың жеткіліксіздігінен балалардың ақыл-ой дамуының бөгелісін болдырмайтын жағдайдың басты себебі.
Йодтың жеткіліксіздігінің алдын-алудың ең жақсы бір түрі-йодталған ас тұзын пайдалану.
Йодтың адам организіміндегі қызметі қалқанша без гармонын құру
Йодты ең бірінші 1811 жылы француз кәсіпкері Куртуа ашты.
Жер қыртысында 0,0001% йод бар.
Йод қосылыстары теңіз суларында, мұнайлы аудандардың бұрғылау суларында ж/е т.б. аймақтарда кездеседі.
Бейметалдардың
жалпы сипаттамасы
Маңызды көздері:
Йодталған тұз,теңіз өнімдері, топырағында йодтың көлемі жеткілікті райондарда өсірілген жануар және өсімдіктер текті өнімдерде .
ЙОД
Жоба қорғау
БАҒАЛАУ12 ұ
қатты заттар S, P, C
сұйық Br2
ГаздарO2,N2, CL2 , H2, F2 He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn,
Бейметалдардың физикалық қасиеті
Талдау8 ұ
Мына айналымдарды жүзеге асыру
Кремний бауыркөздің қарашығындашашта
Si32.
1. Сабақтың мақсаты:
3. Оқушылардың ғылыми дүниетанымын қалыптастыру
2. Бейметалдардың алу әдістері туралы білімдерін тереңдету.
1. Бейметалдардың периодтық жүйедегі орны
және химиялық қасиеттері және олардың
қосылыстарының Қазақстанның аймақтарында таралуы
туралы білімдерін бекіту.
Сабақтың міндеті:
Йод OJ
БейметалдарN P S Si Cl
Дұрыс жауабыR2O5 Қышқыл
дық оксидтері Na3 RO4ТұздарыH3RO4
ҚышқылдарыRH3 ГидридтеріRAg3 RO4
Сапалық реакциясы Ca3R2 фосфиді
Бейметалдардың маңызды қосылыстары
ФосфорР
Бейметалдардың периодтық кестеде орналасуы
2. Массасы 3,68г алюминий мен мыстың құймасын тұз қышқылыныңартық мөлшерімен өңдегенде 1,77л (қ.ж)сутек алынады . Құймадағы металдың массалық үлесін есептеңдер.
10 ұУАДМЫЙАП
I-есеп
1.Массасы 1кг кремний алу үшін құрамында 10% бөгде қоспалары бар қанша кварц құм қажет? Реакцияның шығымы 80%
Күрделі есеп шығаруТ Ү С І Н У.
MnO2+4HCI MnCI2+CI2 +2H2O
Zn + S ZnS
С + O2 СO2
Zn + 2HCI ZnCI2+Н2
3Ca + 2P Са3Р2
3. MnO2 + HCI
2. Zn + S
1. С + O2
3. Zn + HCI
2. Ca + P
N2 + 3H2 2NH3
1. N2 + H2
4 ұ
II-топ
Бейметалдардың химиялық қасиеттері, алыну жолдары.
Д.И. Менделеевтің периодтық жүйесіндегі бейметалдардың саны.22
Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесіндегі элементтер саны109
Авогадро тұрақтысы6,02.10-23
Бейметалдардың жай заттардың тотығу дәрежесі 0
1 моль газдың алатын көлемі 22,4 литрға тең. 22,4
Ауаның ауаның орташа мольдік массасы29
ПАЙДАЛАНУ
6 ұ
Қызықты сандар
2ұпай-12 ұпай “3”
13-20ұпай “4”
21 ұпай-42 ұпай “5”
«5»«3»
Бағалау
12ұпай
Пайымдау
10ұпайБағалау жүйесіТалдау
8 ұпай«4»Пайдалану6ұпайТүсіну4ұпаБілімдік
2ұпайД) С) FБ) XeА) C Д)NaNO3С)NOБ)NO2А) HNO3 Д) SС) BrБ) CIА) Ar Д) 35С) 56Б) 22
А) 87Д) HС) CБ) PА) Si
2 ұ
5. Мына қосылыстардың арасынан қатты затты көрсетіңіз?
4. Мына қосылыстардың қайсысында азот + 4 тотығу дәрежесін көрсетеді?
3. Мына бейметалдардың арасындағы сұйық затты табыңыздар?
2. Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесінде қанша бейметалл орналасқан?
1. Мына элементтердің арасынан S-элементтерді көрсетіңіздер.
Білімділік Тест тапсырмалары
1)Бейметалдардың периодтық жүйедегі орны және электрондық құрылысы, физикалық қасиеттері, бейметалдар мен металдардың және олардың қосылыстарының Қазақстанның аймақтарында таралуы туралы білімдерін бекіту.
Элементтер-бейметалдар қалыпты жағдайда әр түрлі агрегаттық күйде болатын жай заттарды түзеді.
