Спирттік ішімдіктің адам өміріне кері әсерін айта отырып жаман әдеттен сақтандыру.

Сабақтың тақырыбы:

СПИРТТЕРДІҢ ХИМИЯЛЫҚ

ҚАСИЕТТЕРІ ЖӘНЕ

ҚОЛДАНЫЛУЫ

Мақсаты

Білімділік: Спирттердің қайда, қандай мақсатқа қолданылатынын түсіндіру.

Дамытушылық: Сын тұрғысынан ойлау, ой шақыра білу, жеке,жұптасып, шағын топта жұмыс істеуге дағдыландыру.

Тәрбиелік: Салауатты өмір салтын насихаттау.

Спирттік ішімдіктің адам өміріне кері әсерін айта

отырып жаман әдеттен сақтандыру. Денсаулығын сақтай білуге, ел келешегін бүгіннен ойлауға жетелеу.

Сабақ әдісі:

Сабақ түрі:

Дағды мен шеберлікті қалыптастыру сабағы.

Сұрақ – жауап, баяндау ассоцияция әдісі.

Керекті құралдар:

Көрнекіліктер:

Спирт, натрий металы, күкірт қышқылы.

Интерактивті тақта оқушының жұмыс дәптері.

Пәнаралық байланыстар:

Биология, валеология

САБАҚТЫҢ БАРЫСЫ:

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Жаңа сабақ.

Өткен сабақпен байланыстыру.

Химиялық қасиеттері

Қолданылуы

а) Ой қозғау кезеңі

б) Ой шақыру кезеңі

в) Мағынасын түсіндіру

г) Мағынасын талдау кезеңі

ІІІ. Тұжырымдау кезеңі. (Бекіту.)

ІУ. Үй тапсырмасын тесттік тапсырма арқылы бағалау.

Химиялық

қасиеттері

2R- OH + 2Na 2R – ONa + H 2

Гидроксил тобындағы сутек арқылы жүретін реакциялар

2C 2 H 5 OH+2Na 2C 2 H 5 ONa +H 2

Натрий этилаты

Металл туындыларын алкоголяттар

деп атайды.

C 2 H 5 ONa + H – OH C 2 H 5 ОН + NaОH

Алкоголяттар қатты заттар, гидролизге оңай ұшырайды:

Күрделі эфирлер түзілуі

C 2 H 5 OH – HООС – СН 3 C 2 H 5 О – ОС – СН 3 + H 2 О

зтил сірке сірке қышқылының

спирті қышқылы этил эфирі (этилацетат)

Спирттер галогенсутектермен әрекеттеседі.

H 2 SO 4

R – OH + HBr R – Br + H 2 O

Дегидратация реакциялары

H 2 SO 4

C 2 H 5 – ОH + HО – C 2 H 5 C 2 H 5 - О - C 2 H 5 + H 2 О

диэтил эфирі

Тотығу реакциялары

[О]

СН 3 СН 2 ОН СН 3 – С = О

этил спирті

Н

сірке альдегиді

Мыс (ІІ) оксидімен тотығып, альдегид түзуі.

t O

СН 3 - СН 2 ОН + СuО СН 3 – С + Н 2 О + Сu

H

Спирттер жанғанда энергия бөлінеді.

С 2 Н 5 ОН + 3О 2 2СО 2 + 3Н 2 О +Q

Ой қозғау кезеңі.

Қызығушылықты ояту

9

«Шараптың шығуы жайында хикаят»

Ертеде бір патшаның есігінің алдына лашын құсы дән тастап кетеді. Оны уәзірлеріне беріп ескертеді. Ол өсімдік болып жайқалып өседі. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Үш – төрт жылдан кейін жеміс береді, таң қалады, күтеді. Күзге таман әдемі мөлдір жемісті жеп көруге жүрексінеді. Сонан соң патшаның әмірі бойынша шыны ыдысқа салып қойып, біраз күнен кейін көріп, одан да мөлдір сұйық пайда болғанын көрген уәзірлер патшаға көрсетеді. Паиша тұтқында жатқан бір сорлыны әкеліп, соған ішкізеді. Бір кесе ішеді, екіншісін береді. Үшіншісін сұрап ішеді. Соңында ән салады. Бейжай күйге түседі. Ең соңында патшаның тағын сұрайды. Шаршап қалжырап ұйықтап кетеді.

Ертеңіне әлгіні шақырып сұрағанда, рахатқа батқандығын айтады. Сона патша ішіп, ең алғаш «Патша шарабы» шыққан екен деседі. Оқушылар ол сұйықтың не екенін, оның ағзаға әсерін айтып өтеді.

б) ОЙ ШАҚЫРУ

Этанолдан алынатын өнімдер және олардың қолданылуы

в) Мағынасын түсіндіру.

ДӘРІ ДӘРМЕК АДАМДЫ

ЖАСАУ АЗДЫРАДЫ

+

-

ТАБЫС КӨЗІ ТҮРЛІ ҚЫЛМЫСҚА

ИТЕРМЕЛЕЙДІ

Зияны

Этил спирті наркотик. Ол ерігіш болғандықтан қанға тез сініп ағзаға күшті әсер етеді. Спирттің әсерінен адамның ықыласы кеміп, қиыл үйлесімділігі бұзылып, мінез – құлқында әдепсіздік жұртқа жек көрінішті етеді.

Маскүнемнен туған балалардың 38% кемтарлыққа душар болады. Ұрлықтың 55%, тонаудың 75% адамның мас кезінде жасалады.

Пайдасы

Өндірісте этил сапиртің әртүрлі жолмен алады. Ал химиктер тапқан қантты ашыту және ағаш сүрегінен алған. Негізгі тәсіл - синтетикалық жолмен алу. Ол үшін эиленді фосфор қышқылымен қатыстыра отырып, сумен әрекеттестіріп этил спиртін алады. Этанолды дәрі – дәрмек жасауға , залалсыздандырғыш зат етінде медицинада пайдаланады.Этил спирті химия өндірісінде сірке қышқылын бояу, синтиздік каучук , ди этил эфирін алуға қолданылады. Ең арзан еріткіштердің бірі. Әтір, иіссу, сусындар жасауға пайдаланамыз. Этил спиртінің де маңызы орасан зор.

Ел Призедентінің «Қазақстан 2030» жолдауында «Қоғамдық сана мен алкогоьге қарсы болу керек. Кеңес үкіметі кезінде арақ біздің тұрмысымызға, әдетімізге дәстүрімізге терең енді. Ол адам өмірінің ажырамас бөлігі болып алды», - деп бүгінгі күннің ащы шындығын айтты. Осы шындықты мойындай отырып, жаман әдеттерден арылтуға ат салыса отырып, теледиабеттен үзінді көрейік.

г) Мағынасын талдау кезеңі.

«Дебат» сайысынан көрініс көрсетуге екі оқушыдан төрт оқушы шығып, ой жарыстырады.

ІІІ. Ой тұжырымдау кезеңі.

Қорытындылап өз ойымды оқушы ойымен ұштастырамын

ІУ. Үй тапсырмасын бес минуттық тест тапсырмасыен бағалаймын.

Перфокаттармен тексеремін.

Тест сұрақтары

1, Этонол әрекеттесетін металды көрсетіңіз?

А) қорғасын ә) кальций

Б) мыс в) никель

2. Этил спирті тотыққанда мынадай альдигед түзіледі

А) құмырсқа ә) сірке

Б) пропион в) май

3. С 2 Н 5 – О – С 4 Н 9

Формуласы мен берліген жай эфир.

А) диэтил ә) этилпропил

Б) этил бутил в) пропилбутил

4. Массалық үлесі 10 200 г пропоиол – 1 ерітіндісі, массасы неше грамм натрииймен әрекеттеседі.

А) 23,2 г ә) 46,4 г

Б) 92,8 в) 94,5

5. 2,24 л сутегі алу үшін меаталл натриймен әрекеттесетін этил спиртінің массасы (г)

А) 2,3 ә) 5,6 б) 9,2 в) 9,9

6. 15 г 1 – прапанол 9,2 г металл натриймен әрекеттескенде, натрий пропинаттының мынадай массасы түзіледі (г)

А) 11,5 ә) 20,5 б) 23,4 в) 25,5

У. Үйге тапсырма .

Жұмыс дәптері – 8 жаттығу.

Оқулықтан – 16 жаттығу.

Назар

аударғандарыңызға

рахмет