?ыш?ылдарды? химиялы? ?асиеттері

Қышқылдардың химиялық қасиеттері

Химия пәні мұғалімі: Алимова Г. Е

Сабақтың мақсаты:

1. Қышқылдардың құрамын физикалық және химиялық қасиеттерін сипаттайтын химиялық реакция теңдеулерін жаза білуге баулу ;

2. Сабақтың мазмұны бойынша оқушылардың зейінін, танымдық белсенділігін, өзіндік пікірін қалыптастыру, тұлғалық қасиеттерін дамыту. Теориялық білімдерін практикамен ұштастыра білу;

3.Оқушыларды алғырттыққа, өз бетінше ізденуге , бірлесіп жұмыс жасауға, өзгенің пікірімен санасуға тәрбиелеу.

Сабақтың барысы:

I кезең “Ой шақыру

II кезең “Ұғыну”

III кезең “Мағынаны тану”

IV кезең “Білімді тиянақтау”

V кезең “Түйсіну”

I кезең “Ой шақыру”

1. Лездік сұрақтар

• Қышқылдардың құрамы неден тұрады?
• Басқа күрделі заттармен салыстырғанда қандай айырмашылық бар?
• Қышқылдардың атауы мен формуласын қалай жазамыз?
• Қышқылдар дегеніміз не?
• Қышқылдар қандай химиялық элементтен басталады?
• Қышқылдар құрамында ортақ қандай ұқсастық бар?
• Қышқылдар туралы білім бізге не үшін қажет ?

2. Төмендегі кестеге сәйкес келетін қышқылдардан мысалдар келтіріп, толтырыңдар.

Оттекті

Оттексіз

Бірнегізді

Екінегізді

Үшнегізді

3. Қышқылдардың алынуы

Тұздарды қышқылдармен әрекеттестіру

Қышқылдық оксидтерді сумен әрекеттестіру

Сутекті металл еместермен әрекеттестіргенде оттексіз қышқыл түзеді

II кезең “Ұғыну”

Қышқылдық

оксидтердің

формуласы

Қышқылдық

оксидтердің

атауы

SiO 2

Сәйкес келетін

қышқыл

формуласы

Қышқылдардың

атаулары

Күкірт (ІV) оксиді

SO 3

Фосфор( V ) оксиді

Н 2 СО 3

Хлорсутек

Күкірт қышқылы

Бор қышқылы

Азот қышқылы

Үш сынауыққа тұз қышқылын құйып, біреуіне мырыш, екіншісіне мыс сым, үшіншісіне темір шеге салынады.

III кезең “Мағынаны тану”

ТЕХНИКА ҚАУІПСІЗДІК ЕРЕЖЕСІ

Егер қышқыл ерітіндісі қолыңызға тамып кетсе, дереу қатты ағынды суға жуып, сосын жарақаттанған жерді 2%-ік ас сода ерітіндісімен сүртіңіз.

Күйдіргіш зат! Теріні және ағаштан, былғарыдан жасалған заттарды күйдіреді .

Қышқылдардың химиялық қасиеттері

Қышқылдармен әрекеттесетін заттардың атаулары

Мысалдары

Индикаторлардың түсін өзгертеді

Металдармен әрекеттеседі.

Негіздік оксидтермен әрекеттесіп, нәтижесінде тұз бен су түзіледі.

Негіздермен әрекеттесіп, нәтижесінде тұз бен су түзіледі.

Тұздармен әрекеттеседі.

Кейбір қышқылдарды қыздырғанда айырылып, нәтижесінде су мен қышқылдық оксид түзіледі.

Сүттің ашуынан сүт қышқылы пайда болады .

Күнделікті өмірде қолданып жүрген азық түліктердің көбінің қышқыл дәмі болады. Оларға қышқыл дәм беретін заттар қышқылдар деп аталады . Мысалы: лимонға қышқыл дәмді – лимон қышқылы , ал алмаға – алма қышқылы береді.

Аскорбин қышқылы жануарлар мен өсімдіктердің барлық ұлпалары мен органдарында тотыққан немесе аскорбиноген түрінде кездеседі.

Құмырсқа қышқылы. Ол құмырсқа денесінде, қалақай өсімдігінің құрамында кездеседі. Құмырсқа қышқылы заттарды синтездеуде тотықсыздандырғыш ретінде, металдарды бояғанда, былғарыны илеуде, залалсыздандыруда қолданылады.

Қышқылдық жауындардың пайда болуы

Қышқылдардың қолданылуы  

Қышқылдар

Қолданылуы

Күкірт қышқылы

Металлургияда, машина жасауда, мұнай өңдеу өнеркәсібінде, органикалық заттар-полимерлер, бояулар, дәрілік препараттар және т.б өндірісінде көп қолданылады.

Азот қышқылы

Азот тыңайтқыштарын өндіруге, қопарғыш заттар алуға, органикалық бояулар, лак, кинопленка, асыл металдарды өндеуге қолданылады.

Фосфор қышқылы

Дәрі-дәрмек жасайтын өнеркәсіпте, минералды тыңайтқыш алуға пайдаланады.

IV кезең “Білімді тиянақтау”

Топтық тапсырма

1 топ. Берілген реакция типтеріне сәйкес қышқылдарды байланыстырып, реакция теңдеулерін мысалға келтіріп жазыңдар.

Реакциялар

Айырылу Орынбасу

Алмасу

Қосылу

• топ. Берілген заттардың қайсысы тұз қышқылымен әрекетеседі: а) СuO; ә) Cu; б) Cu(OH) 2 ; в) Ag; г) Al(OH) 3 .

3 топ. 25%-дық 400 г күкірт қышқылы 68 г магний металымен әрекеттескенде қанша көлем сутегі газы бөлінетінін есептеңдер.

V кезең “ Түйсіну ”

Ауызша журнал.

Қышқылдар туралы кішігірім хабарлама.

1. Тамақ қорытудағы тұз қышқылының рөлі

2. Табиғатта қышқыл-қару ретінде.

3 . Қышқылдардың маңызы.

Үйге тапсырма: § 47 № 5-8 есеп. Бір қышқылға тірек - конспекті немесе электрондық презентация жасау.