Атмосфералы? циркуляция

Саба?№ 12                        Сыныбы 10  география                           

Та?ырыбы:   Атмосфералы? циркуляция.

Ма?саты:

Білімділік: О?ушылар?а ауа массалары, басым желдер, жауын-шашынны? таралуы, за?дылы?тары ж?нінде т?сіндіру.

Дамыту: ?з бетінше ізденіспен шы?армашылы? т?р?ыда ж?мыс істеуге да?дыландыру. ?з ойларын еркін де сауатты, на?ты жеткізу ?абілеттерін арттыру.

Т?рбиелік: Жан-жа?тылы??а, ізденімпазды??а баулу, ты?дай ж?не с?йлей білу м?дениетін арттыру.

Болжамдап отыр?ан н?тиже:  Ауа массалары, басым желдер, жауын-шашынны? таралуымен таныс?ан т?л?а.

Саба?ты? типі:  Жа?а білім беру саба?ы

Саба?ты? т?рі:  Аралас саба?

Саба?ты? ?дісі: 1. С?ра?-жауап.             4. Кестемен ж?мыс.              

                              2. ??гіме-д?ріс.              5. Б.?.?. кестесі.

                              3. Топтастыру.             6. Тірек-сызбамен ж?мыс.  

Саба?ты? к?рнекілігі:  презентация, о?улы?, кескін карта, сызба, кесте, карта, глобус

Саба?ты? барысы:

І.  ?йымдастыру кезе?і.

         О?ушыларды т?гендеу, о?у ??ралдарын дайындатып, зейіндерін саба??а аударту.

     О?ушылар 2 топ?а б?лінеді:

          1 топ-Саяхатшылар                        2 топ-?алымдар

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.

1. Географиялы?  диктант жаз?ызады:

1. Ішкі к?штерге литосфералы? та?талар ?оз?алысы, жанартау ат?ылауы, жер сілкіну жатады. (и?)

2. Сырт?ы к?штер ?рекеттеріне м?зды?тарды?, а?ын суды?, литосфералы? та?таларды? ?оз?алысы жатады. (жо?)

3. ?гілу екіге б?лінеді: физикалы? ж?не минералды?. (жо?)

4.  Атмосфераны? ??рамы: азот – 78%, оттек – 21%, инертті газдар – 1%, к?мір?ыш?ыл газы – 0,03%. (и?)

5. Атмосфераны? е? т?менгі ?абаты – стратосфера. (жо?)

6. Жер бетіні? К?н с?улесін кері ша?ылдыруы к?н радиациясы деп аталады. (жо?)

7. Ауаны? абсолюттік ал?алдылы?ын 1 м3 ауада?ы болатын су буыны? м?лшерін айтады.  (и?)

8. Ауа температурасыны? атмосферада таралуы мен оны? ?здіксіз ?згерістері атмосфераны? жылу режимі деп аталады. (и?)

?орытындылау.

ІІІ. Жа?а саба?.

1. ??гіме-д?ріс.                                                                 Презентация

Атмосфералы?  ?ысым дегеніміз не?                                             

  Атмосфералы? ?ысым-Жер шарын ?оршап т?р?ан атмосфера ?зіні? салма? к?ші ар?ылы  жер бетіне ?ысым т?сіреді.                                          Слайд 2

 ?азіргі кезде ?ысым- ауаны? жер бетіне т?сірілген салма?ы деп айтып, оны? ?лшем бірлігі гектопаскаль (гПа) немесе мм с.б. ?алыпты атмосфералы? ?ысы 760 мм с.б. немесе 1013 гПа.  Атмосфералы? ?ысым биіктікке ?арай ?згереді.

      ?ысымы т?мен айма?тарды ?ысымды? минимум немесе циклон, ал ?ысымы жо?ары болатын т?йы? изобаралар ж?йесін ?ысымды? максимум немесе антициклон деп аталады.

1. Іздену жумыс

Топтарда ж?мыс

О?ушылар топпен аны?тамасы мен оны? негізгі т?рлерін ?з беттерінше о?ып, тапсырмалар?а жауаптарды іздеп, материалды т?сіндіреді

          1 топ-Саяхатшылар                                           2 топ-?алымдар

Ауа массалары ж?не атмосфералы? фронттар               Жел ж?не оны? т?рлері

            43-44 бетті о?улы?                                                      44-46 беті о?улы?

1 топ-Саяхатшылар                                          

 Келесі кезекте ауа массалар – температурасы, ыл?алдану д?режесі, ?алыптасу ауданы бойынша ерекшеленетін ?лкен к?лемдегі ауа а?ыны. Оларды? т?рт типі ажыратылады: экваторлы?, тропиктік, ?о?ыржай ж?не арктикалы?. Экваторлы? ауа массасынан бас?а барлы? ауа массалар те?іздік ж?не континенттік болып б?лінеді.

    ?асиеттері ?р т?рлі ауа массалар шектеске айма?тарда (ені 500-900 км, ?зынды?ы 2000-3000 км) ?тпелі зоналар - атмосфералы? фронттар ?алыптасады. Олар жылы ж?не суы? болып б?лінеді. (арктикалы?, полярлы? ж?не тропиктік фронттар).

Тірек-сызба ар?ылы ауа массаларын т?сіндіру.

2 топ-?алымдар

                           Кесте ар?ылы желдерді? т?рлерін т?сіндіреді

Жергілікті желдер

Бриздер, тау-а??арлы? желдер, фендер, боралар, сирокко, самум т.б.

Атмосфераны? жалпы циркуляциясына енетін желдер

Пассаттар, батыс желдер, муссондар, шы?ыс желдер.

Жо?ары ж?не т?мен ?ысымды орталы?тардан со?атын желдер

Циклонды?, антициклонды? желдер.

1. Ат?арыл?ан  ж?мысты? орындау топтар т?сіндіреді (презентация, сызба, карта, глобус)      

IV. Жа?а саба?ты бекіту.

1. Б.?.?. кестесі.

Білгенім

?йренгенім

?йренгім келеді

V. ?орытындылау, ба?алау.

VІ. ?йге тапсырма беру.

         ?йге:  параграф 9-  Атмосфералы? циркуляция.