Білімділігі – Африка материгіні? физикалы? - географиялы? орнын, жа?алауында?ы м?хиттар мен те?іздерін, зерттелу тарихын білу. ?р т?рлі білім к?здерімен о?ушыларды? білімдерін тере?дету;
Дамытушылы?ы - о?ушыны? тез ?абылдауына жол ашу, ой ?иялына ерік бере отырып, ?з пікірін айту?а, ?орытынды шы?ару?а т?селдіру, теориялы? білімін, зейінін дамыту;
Т?рбиелігі - логикалы? ойлау м?дениетін ?алыптастыру, даралы? ?абілетін дамыту
Саба?ты? типі: Жа?а саба?ты ме?геру.
Саба?ты? т?рі: Іздену саба?ы.
Саба?ты? ?дістері: дамыта о?ыту, с?ра? - жауап, ойын элементтері, шы?армашылы? ?діс, талдау.
П?н аралы? байланыс: тарих, биология, музыка.
Саба?ты? к?рнекілігі: Д?ниеж?зіні? физикалы? картасы, Африка материгіні? физикалы? картасы, глобус, о?улы?, атлас, кескін карта, интерактивті та?та, ?лестірмелі материалдар, ба?алау ?а?азы, бейнематериал.
Саба?ты? барысы:
I. ?йымдастыру б?лімі
II. ?йтапсырмасын с?рау
III. Жа?а саба?ты т?сіндіру кезе?і
IV. Жа?а білімді бекіту
V.Сергіту кезе?і
VI. Саба?ты ?орытындылау
VII. ?йге тапсырма
VIII. Ба?алау
I. ?йымдастыру кезе?і.
II. ?йтапсырмасын с?рау
1. Білімі?ді тексер / тест алу/
2. Таным -таразысы
1.О?т?стік Американы? елдері ?алай топал?ан?
2.Анд елдерін ата?
3.Б?л елді? Боливия аталуыны? себебі не?
4. Осы айма?та?ы е? ?зын ел
5.Шы?ыста?ы жазы? елдерін ата?
6.О?т?стік Америкада?ы е? ?лкен мемлекет./Бразилия/
7.Материкті? к?рікті ?алалары
8.Материк хал?ыны? саны ?анша?
9.Материкті? байыр?ы хал?ы кімдер?
10.Колумбияны? астанасы? Кито
III. Жа?а саба?ты т?сіндіру кезе?і:
1. Материкті? географиялы? орнын аны?тау.
2. Африка?а ?ласатын м?хиттар мен те?іздер.
3. Зерттелу тарихы.
4.Ішкі сулары
5.Хал?ы
III. Жа?а саба?.
Африка — к?лемі жа?ынан Евразиядан кейінгі екінші материк. Африка континенті солт?стік жарты шарда да, сондай-а? о?т?стік жарты шарда да бірдей дерлік ?лес алады, ?рі оны? к?п б?лігі тропиктік белдеуде жатыр. Африканы солт?стігінде Жерорта те?ізі, батысында Атлант М?хиты, шы?ысында ?нді м?хиты шайып жатыр. Африканы? жа?алау сызы?ьі нашар дамы?ан: е? ірі т?бегі — Африка М?йісі; те?із акваториясы материкке онша тере? с??ынба?ан континент-ті? к?птеген ішкі айма?тары Д?ние ж?зілік м?хиттан 1000-нан 1500 километрге дейін ?а-шы?та жатыр. Е? ?лкен аралы — Африка континентіне о?т?стік-шы?ыстан жанасып жат?ан Мадагаскар.
Не??рлым ірі ?зендері бесеу — Ніл, Конго, Нигер, Замбези ж?не Оранжевая; оларды? бассейндері Африканын, б?кіл территориясыны? ?штен бір б?лігінен астамын алады. Ірі к?лдері— Виктория, Танганьика, Ньяса ж?не бас?алары Орталы? ж?не Шы?ыс Африканы? аралы?ында?ы таби?и м?же болып табылады. ?ал?ан территориясында Чад пен Нгами к?лдері ?з к?лемдеріні? таяз сулы?ымен, де?гейлеріні? т?ра?сызды?ымен ерекшеленеді. Бір?атар Африка ?зендеріні? (Ніл, ішінара Нигер ж?не бас?алары) суы жер суландыру ?шін пайдаланылады. Кейбір ?зендер (м?селен, Ніл, Нигер, Конго, Гамбия ж?не бас?алары) ?здеріні? ед?уір ?зын жерлерінде транспорт жолдары ретінде ?ызмет етеді.
Африка е? ысты? материк болып саналады, ?йткені оны? территориясыны? ?лкен б?лігі тропиктік ендіктерде жатыр ж?не орташа жылды? температурасы 25°С-тан асады. Солт?стік жарты шарда?ы тропиктік климат зонасыны? шегінде:
Африканы? ?сімдіктер д?ниесі бай ж?не ?р алуан. Африканы? жалпы жер келеміні? шамамен 16%-ін орман, 37%-ін ш?п жамыл?ылы дала алады; ш?л б?кіл территориясыны? 39%-ін ??райды.
Африканы? жер бедерінде ?зіндік ерекшеліктер бар. Материкті? экватордан солт?стік-батыс?а ?арай орналас?ан б?лігі аласа, о?т?стік-шы?ысы к?тері?кі болып келеді. Сонды?тан материкте абсолюттік биіктігі 200 ден 1000 м-ге дейін жететін жазы?тар, ?ыраттар, ?стірттер мен таулы ?стірттер басым болады.
Материкті? шы?ысында?ы ірі Мадагаскар аралы Африка платформасынан ертеректе ажыра?ан б?лігі болып табылады. Ойпаттар ?те аз, олар материкті? жа?алы? б?ліктеріне с?йкес келеді. Кайназой эрасында Африка-Арабия бірт?тас литосфералы? плитасыны? Еуразия плитасымен ы?ысуы н?тижесінде Арабия Африкадан ?ызыл те?із ар?ылы б?лінген. ?ызыл те?ізден бастал?ан тере? тектоникалы? жарылыстар ж?йесі ?лы Шы?ыс Африка жарылыстары немесе ?ыраты деп аталады. Ол Африканы? шы?ысын бойлай, Замбези ?зеніні? са?асына дейін 6500 км-ге созыл?ан. Жер бедеріні? келесі бір ерекшелігі материктегі ірі ш?лдерді? орналасуы. Олар?а Сахара, Намиб, Калахари, Ливия ш?лдері. Материкті? е? ау?ымды жерін алып жат?ан Сахара ш?лі. Материкті? солт?стігінен орталы? б?лігіне дейін созылып жат?ан ш?лдегі жылды? жауын-шашын м?лшері 100 мм-ден аз, ішкі б?ліктерінде кейде бірнеше жылдар бойы жа?быр жаумайды. Б?лт болмайтынды?тан к?н с?улесі жер бетін ?атты ?ыздырады. Тау жыныстары к?ндізгі ысты? пен т?нгі суы? ?серінен шатынап, сынып, ?иыршы? тас?а айналады. Сол себепті Сахарада тасты ш?лдер ке? тара?ан. Оларды жергілікті халы? Хамада деп ата?ан екен.
Жануарлар д?ниесіне келсек ш?л климатына бейімделген. К?птеген жануарлар су іздеп алыс?а бара алады, кей-біреулері ?за? уа?ыт бойы сусыз тіршілік етуге бейімделген. Сахарада бір ?ркешті жабайы т?йелер, б?кендер, ?ор?ау ?ас?ырлар мен шиб?рілер мекендейді.
?сімдіктерден тамыры к?шті дамы?ан, ыл?алды ?те тере?нен алатын ?сімдіктер кездеседі.
Африка пайдалы ?азбалар?а аса бай материк. Пайдалы ?азбаларды? к?пшілігіні? ?оры ж?нінен д?ние ж?зіндегі е? ірі кен орындарыны? ?атарына жатады. Оларды? пайда болуы ж?не орналасуы жер ?ыртысыны? ??рылымы мен даму тарихына байланысты. Фосфоритті? д?ние ж?зіндегі аса ірі кен орындары Атлас тауларында шо?ырлан?ан. О?т?стік Африкада к?мірді? мол ?оры бар.
Африканы? ?азба байлы?тарынан А?Ш пен Еуропаны? дамы?ан елдері ?за? уа?ыт бойы ?з ?ажеттеріне пайдаланды.
