Инновациялы? технологияларды ?олдану ар?ылы білім сапасын к?теру.
Басты байлы? – адам, ал адам байлы?ы – білім. Сонды?тан да, к?ллі
?лемдік жа?а идеология е? ?уелі білімні? те?дессіз к?шіне ар?а с?йейді.
ХХІ ?асыр - білекке емес - білімге, к?шке емес - епке то?та?ан заман. Негізгі ой – стандартталып ?ал?ан к?йден шы?ып, ке? к?лемде ж?не жа?аша ойлау. Себебі б?гінгі ?о?амны? басты м?селелеріні? бірі - білім беруді т?бегейлі ?згерту. ?лемде білім саласында?ы саясаткерлер ?шін де, жалпы мектептер ?шін де, м??алімдер ?шін де е? басты ма?ызды м?селе болып отыр?аны: «21 ?асырда нені о?ыту керек?» ж?не «М??алімдер о?ушыларды 21 ?асыр?а ?алай дайындайды?»
Т?уелсіздік ал?алы ?аза?стан білікті мамандар даярлау мен білім саласын ?лемдік стандарттар?а сай реформалау м?селесіне баса назар аударып, осы сала?а барынша назар аударуда.
«?аза?станны? адам капиталыны? сапалы? ?сіміні? басты кепілі - білім беру мен денсаулы? са?тау. Білім беру ж?йесін жа??ырту жолында біз келесідей шараларды ат?аруымыз керек: білім беру ?дерісіне заманауи технологиялар мен ?дістерді енгізу ?ажет», - деп Елбасымыз Н?рс?лтан ?біш?лы Назарбаев ?аза?станды? білім беру ж?йесін ?лемдік де?гейде жетілдіруге ы?пал жасауда. Со?ан байланысты ?аза?станда ?азіргі ?ызмет етіп ж?рген м??алімдерді? біліктілігін к?теру ж?йесі т?бірімен ?айта ?арастырылды. Осы ба?ытта ?лем елдеріні? білім беру т?жірибесіні? озы? ?лгілеріні? бірі Англияны? Кембридж университетіні? т?сілдеріне негізделген о?ытуды? «Кембридж т?сілі» елімізде "?рлеу" Біліктілікті арттыру ?лтты? орталы?ыны? м??алімдерге арнал?ан 3 айлы? курстары ар?ылы б?л м?селені шешуде.
Ба?дарламаны? негізгі ма?саты:
• ?аза?станды? м??алімдерді? ?лемдік білім ке?істігіне ену ?шін заман талабына сай ?здіксіз білімі мен к?сіби біліктілігін дамытуына к?мектесу. Себебі м??алім - ?ай кезде де е? алдымен к?сіби де?гейі жо?ары, интеллектуалды?, шы?армашылы? ?леуеті мол т?л?а болуы керек.
• Келесі бір ма?саты б?гінгі к?нні? талабы болып отыр?ан о?ытуды? инновациялы? технологияларыны? тиімді ?діс - т?сілдерін ме?герту
Инновация дегенімізді? ?зі жа?алы?ты енгізу, жа?алы? ?келу, жа?а ?дістеме мен жа?а технология.
?ытай даналы?ына с?йенсек: «Ауызша айтыл?анды ?мытамын. К?рсетсе?, м?мкін есімде са?тармын. ?атысушы болсам, мен т?сінемін» делінген. Осы с?здерден инновациялы? о?ытуды? м?ні ?з к?рінісін табады.
Жа?а инновациялы? ?дістерді пайдалануды? м?ні неде?
1) ?азіргі уа?ыт жа?алы? пен инновация уа?ыты. К?нделікті ?мірде жа?а білім мен жа?алы?тармен кездесеміз. Б??ан о?ыту ?рдісі де с?йкес болу керек.
2) жа?алы?ты пайдалану о?ушыны? ойлау ?абілетін жа?алы??а икемдеп, алдын ала болжам жасау?а ?йретеді.
3) инновациялы? ?дістер б?л белсенді о?ыту ?дістері. А?паратты белсенді т?рде сі?ірген о?ушы жадында ?здері айт?анны? 80% са?талса, ?здері істегенні? 90% ?алады
?азіргі о?ушы :
· Д?ниетаным ?абілеті жо?ары;
· Дарынды, ?нерпаз;
· Іздемпаз, талапты:
· ?з алдына ма?сат ?оя білу керек.
?азіргі м??алім
· Педагогикалы? ?рдісте ж?йелі ж?мыс ж?ргізе алатын;
· Педагогикалы? ?згерістерге тез т?селетін;
· Жа?аша ойлау ж?йесін ме?гере алатын;
· О?ушылармен орта? тіл табыса алатын;
· Білімді, іскер, шебер болу керек;
Жа?а технологиялы? ?діс-т?сілдерді пайдалану- білім сапасын арттыруды? бірден-бір жолы .Заманауи жо?ары технологияларды пайдалану ар?ылы ?ана,біз ?стаздар сапалы білім беруге ?ол жеткізе аламыз..?азіргі кезде мектепті? о?у ?рдісінде 50-ден астам педагогикалы? технологияларды? ?олданылып ж?ргені аны?. Б?л технологияларды? б?рін бір саба?та ?амту м?мкін емес. Сонды?тан, мектептегі ?рбір п?нді о?ыту технологиясын та?дап, іріктеу ж?не оны іс-?рекеттік т?р?ыда жетілдіру ар?ылы о?ушыны? білім жетістіктерін арттыру?а болады.
?азіргі кезде білім беру ?рдісінде к?птеген технологиялар ?олданылады. Соны? бірі «О?у мен жазу ар?ылы сын т?р?ысынан ойлауды дамыту» техногиясын басшылы??а аламын. «Сыни т?р?ыдан ойлау» жобасыны? стратегияларын пайдалану ?з саба?тарымда тиімділігі сол, о?ушылар б?дан ?здерін ба?ылап, талдау жасап ?йренеді. Білімді ?з е?бектері ар?ылы ой елегінен ?ткізе отырып,
алады.
Б?л техногияны пайдалануды? тиімді т?стары мыналар:
1. О?ушыны? п?нге деген жеке ?ызыушылы?ын оятады;
2. Танымды? ?абілеттілігін ?алыптастырады;
3. ?леуметтік м?дени т?рбие ?алыптастырады;
4. О?ушыны шы?армашылы? ж?мыс?а баулиды;
5. О?ытушыны? уа?ытын ?немдейді
6. ?осымша м?ліметтер береді.
7. О?ушылар?а сенімділік білдіріледі;
8. Талантты, ?абілетті балалар ?здеріні? ?абілеті мен икемділігін одан ?рі бекіте т?седі, ?лсіздер о?у?а ниет білдіріп, ?зіне деген сенімсіздіктен арылады.
9. Білім д?режесі бірдей о?у топтарында о?у же?ілдейді.
СТО технологиясын пайдалануды? м??алімге де берері мол:
1. Барлы? баланы о?ыту;
2. О?у т?рбие ?рдісін тиімді ?йымдастыру?а к?мектесу;
3. Білім беруді? формасын о?айландыру міндеттерін ат?ару;
4. О?ушыны? жеке ?абілетін ай?ындау, іздену;
5. О?ушы ?немі ?й тапсырмасын о?ып, орындау?а да?дыланады.
6. О?ушыда жылдам ойлап шешу ?рекетін ?алыптастырады.
7. С?ра?тар?а ?ыс?а, на?ты жауап беруге машы?танады.
8. Сынып о?ушыларыны? білім сапасын не??рлым тез ай?ындау?а м?мкіндік береді.
9. О?ушыны? ?ай та?ырыпты ме?гере алма?анын аны?тау?а болады.
Мысалы, 8 – сынып «Таби?ат зоналары»
1. ?ызы?ушылы?ын ояту:
Білім турнирі /с?ра? - жауап/
1. ?аза?станны? е? жа?сы игерілген таби?ат зонасы?/ орманды дала /
2. Дала зонасыны? топыра?ы?/ ?ара ж?не ?ызыл ?о?ыр/
3. Егін шаруашылы?ы ?шін шамалы пайдаланылатын таби?ат зонасы? /ш?лейт/
4. ?стірт, Бетпа?дала, Сырдария ?зендеріні? о?т?стік жа?алауында орналас?ан сазды зона?/ш?л/
2. «Кім тез» ойыны С?зж?мба? шешу.
3. А/ Географиялы? диктант
1. ?зендері т?гелдей дерлік......... суымен толы?ады...........,............,............. ?зендеріні? суы халы?ты? т?рмыс ?ажеті ?шін ?ана емес, ?нерк?сіп ма?саты ?шін де пайдаланылады.
2. ?аза?станда?ы............... дала топыра?ыны?............................. жазы?ында?ы............... дала топыра?ынан айырмасы -........................ сорта? болып келеді.
3. Дала зонасыны? ?зендеріні? де?гейі................ Зонаны..............,............,..............,...............,..................,................,..................,............... ж?не бірнеше ша?ын ?зендер кесіп ?теді.
4. Ш?лейтте......... ж?не............... шаруашылы?ы басым дамы?ан. Ойдым - ойдым суармалы жерлерде..................,.................... ?сіріледі.
?рбір саба?ты? ?алай ?ткенін м??алім кері байланыс ар?ылы білуге болады.
6. Кері байланыс
1. Мен б?гін істей алдым
2. Ма?ан ? и ы н болды
3. Мені та? ?алдырды
4. ?ызы?ты болды
5. Мен енді істей аламын
К?птеген сыныптарда та?ырыптар мазм?нына с?йкес білім бекіту ма?сатында мынадай кестені толтыру?а болады:
Не білеміз? Не білгім келеді? Не білдім?
Б?л ба?дарламаны? мені ?ызы?тыр?аны сол баланы? ?зі ізденіп, д?лелдеуі. Ол б?рын ты?даушы болса, енді ізденуші, ойлаушы, ?з ойын д?лелдеуші, ал м??алім осы ?рекетке ба?ыттаушы, ?йымдастырушы. Сын т?р?ысынан ойлау – ?з алдына с?ра?тар?а жауап іздеп, жан - жа?ты пікірлесу, талдау жасап отыру, я?ни о?ушы санасын сол та?ырып?а байланысты ояту, ой ша?ыру, ойын жеткізу оны д?лелдей алу. Сонымен ?атар ?асында?ы о?ушыны? пікірін ты?дау, сол пікірлерді салыстыру.[5]
Б?л технологияны? негізгі ?станымдар: ?лсін – ?лі ?айталау, міндетті кезе?дік ба?ылау, тіректерді пайдалану, келіспеушілікті? болмауы, о?ушыны? жетісіктеріні? жариялы?ы, ?ателерді т?зеуге м?мкіншілік жасау, барлы? балалар дарынды, табыс?а жетуге жа?дай жасау, о?ытумен т?рбиені? бірлігі. Сын т?р?ысынан ойлауды дамыту к?рделі процесс болып келеді. Сыни ойлау а?парат алудан басталып, ?аралатын м?селеге байланысты шешім ?абылдаудан ая?талады. Сыни ойлау кез – келген жас аралы?тарына т?н. Сыни ойлау к?рделі ?рдіс бол?анды?тан, о?ушы?а сыни ойлау ортасын жасау ?ажет. М?нда ?р о?ушыны? ойы шы?далып, ?з даму де?гейіне сай жетістіктерге жетуге болады. Сыни т?р?ысынан ойлау ?алыптас?ан ортада о?ушы: На?ты ма?сат ?ою?а да?дыланады. ?зіне деген сенімі артады. О?у процесіне белсенді ?атысады. Жолдастарыны? пікірін сыйлайды. ?зін тол?андыратын, проблемалы? с?ра?тар ?оя біледі. Сараптау?а, ба?алау?а да?дыланады. П?нге деген ?ызы?ушылы?ы артады.
Сын т?р?ысынан ойлау жобасы мынадай ?ш ??рылымнан т?рады.
?ызы?ушылы?ын ояту
Ма?ынаны тану
Ой тол?аныс
О?ушыны? дербес ойлауын дамыту ?шін география саба?ында?ы б?л технологияны? тиімділігі б?рын?ы білім мен жа?а ??ым ?штастырылады. Ал со??ы кезе?де о?ушы ?з шы?армашылы?ынан ?абілетін таныта алады. М?нда о?ушы?а ойланып тол?ану?а уа?ыт берілуі керек, ойын айту?а о?ушы шы?армашылы?ын ?алыптастыратынын атап ?ту керек. «?ызы?ушылы?ын ояту» кезе?інде алды??ы ?ткен та?ырыпты тексеру ма?сатында тест ж?мыстарын ?ткізу ар?ылы о?ушы білім де?гейін ?ада?алап, жа?а саба?ты бастар алдында «Топтастыру» стратегиясы ар?ылы о?ушылармен бірлесе ж?мыс жасау?а болады. Саба?ты? ?ай ??рылымында болмасын осындай стратегияларды ?олдан?анда «Мен не ?йретемін?», ж?не «О?ушы ?йреніп шы?ады? деген с?ра?тарды есінен шы?армауы керек. «Ма?ынаны тану» кезе?інде о?ушыларды топ?а б?лу ар?ылы с?ра?тар дайындап оны «Куббизм» стратегиясы ар?ылы ж?зеге асыру?а болады.
?азіргі жас ?рпа?ты? саналы да сапалы білім алуыны? бірден - бір шарты - о?у орындарында?ы білім беру процесіне жа?а технологияларды енгізу екендігі с?зсіз т?сінікті. Сонды?тан ?ылыми - техникалы? прогрестен ?алыспай, жа?а педагогикалы? инновацияларды дер кезінде ?абылдап, ??деп, н?тижелі пайдалана білу – ?рбір ?стазды? негізгі міндеті болып табылады. Бізді? ойымызша, о?у орындарында жа?аша бас?ару ж?йесін енгізіп, оны ж?зеге асыру міндет.
Білім беру саласында?ы о?ытуды? озы? технологияларын ме?гермейінше, сауатты, жан – жа?ты маман болу м?мкін емес.
Жа?а технологияны ме?геру м??алімні? зейін – зерделік, к?сіптік, адамгершілік, рухани ?асиеттеріні? ?алыптасуына игі ?серін тигізеді, ?зін – ?зі дамытып, о?у – т?рбие сапасын арттыру?а м?мкіндік береді.
. Сонымен ?атар ?асында?ы о?ушыны? пікірін ты?дау, сол пікірлерді салыстыру.[5]
Б?л технологияны? негізгі ?станымдар: ?лсін – ?лі ?айталау, міндетті кезе?дік ба?ылау, тіректерді пайдалану, келіспеушілікті? болмауы, о?ушыны? жетісіктеріні? жариялы?ы, ?ателерді т?зеуге м?мкіншілік жасау, барлы? балалар дарынды, табыс?а жетуге жа?дай жасау, о?ытумен т?рбиені? бірлігі. Сын т?р?ысынан ойлауды дамыту к?рделі процесс болып келеді. Сыни ойлау а?парат алудан басталып, ?аралатын м?селеге байланысты шешім ?абылдаудан ая?талады. Сыни ойлау кез – келген жас аралы?тарына т?н. Сыни ойлау к?рделі ?рдіс бол?анды?тан, о?ушы?а сыни ойлау ортасын жасау ?ажет. М?нда ?р о?ушыны? ойы шы?далып, ?з даму де?гейіне сай жетістіктерге жетуге болады. Сыни т?р?ысынан ойлау ?алыптас?ан ортада о?ушы: На?ты ма?сат ?ою?а да?дыланады. ?зіне деген сенімі артады. О?у процесіне белсенді ?атысады. Жолдастарыны? пікірін сыйлайды. ?зін тол?андыратын, проблемалы? с?ра?тар ?оя біледі. Сараптау?а, ба?алау?а да?дыланады. П?нге деген ?ызы?ушылы?ы артады.
Сын т?р?ысынан ойлау жобасы мынадай ?ш ??рылымнан т?рады.
?ызы?ушылы?ын ояту
Ма?ынаны тану
Ой тол?аныс
О?ушыны? дербес ойлауын дамыту ?шін география саба?ында?ы б?л технологияны? тиімділігі б?рын?ы білім мен жа?а ??ым ?штастырылады. Ал со??ы кезе?де о?ушы ?з шы?армашылы?ынан ?абілетін таныта алады. М?нда о?ушы?а ойланып тол?ану?а уа?ыт берілуі керек, ойын айту?а о?ушы шы?армашылы?ын ?алыптастыратынын атап ?ту керек. «?ызы?ушылы?ын ояту» кезе?інде алды??ы ?ткен та?ырыпты тексеру ма?сатында тест ж?мыстарын ?ткізу ар?ылы о?ушы білім де?гейін ?ада?алап, жа?а саба?ты бастар алдында «Топтастыру» стратегиясы ар?ылы о?ушылармен бірлесе ж?мыс жасау?а болады. Саба?ты? ?ай ??рылымында болмасын осындай стратегияларды ?олдан?анда «Мен не ?йретемін?», ж?не «О?ушы ?йреніп шы?ады? деген с?ра?тарды есінен шы?армауы керек. «Ма?ынаны тану» кезе?інде о?ушыларды топ?а б?лу ар?ылы с?ра?тар дайындап оны «Куббизм» стратегиясы ар?ылы ж?зеге асыру?а болады.
?азіргі жас ?рпа?ты? саналы да сапалы білім алуыны? бірден - бір шарты - о?у орындарында?ы білім беру процесіне жа?а технологияларды енгізу екендігі с?зсіз т?сінікті. Сонды?тан ?ылыми - техникалы? прогрестен ?алыспай, жа?а педагогикалы? инновацияларды дер кезінде ?абылдап, ??деп, н?тижелі пайдалана білу – ?рбір ?стазды? негізгі міндеті болып табылады. Бізді? ойымызша, о?у орындарында жа?аша бас?ару ж?йесін енгізіп, оны ж?зеге асыру міндет.
Білім беру саласында?ы о?ытуды? озы? технологияларын ме?гермейінше, сауатты, жан – жа?ты маман болу м?мкін емес.
Жа?а технологияны ме?геру м??алімні? зейін – зерделік, к?сіптік, адамгершілік, рухани ?асиеттеріні? ?алыптасуына игі ?серін тигізеді, ?зін – ?зі дамытып, о?у – т?рбие сапасын арттыру?а м?мкіндік береді.
