Шахмат фигуларының жүрістері

Тақырыбы:Шахмат фигуларының жүрістері

Сынып- 4

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: оқушыларға шахмат ойынының мақсатын, ережелері мен фигуралардың жүрістерін, атауларын және шахмат тақтасы туралы мағлумат беру.

Тәрбиелік мақсаты: оқушыларды жинақылыққа, ұқыптылыққа, тез шешім қабылдауға, тапқырлыққа үйрету.

Дамытушылық мақсаты: оқушылардың шахмат ойынына деген қызығушылықтарын арттыру. Логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.

Түрі: сайыс сабақ

Әдісі: жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, шахмат тақтасы, шахмат фигуралары, дорба, алтын теңге, презентация, видеоролик.

Пәнаралық байланыс: ана тілі, математика

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың назарларын сабаққа аудару. Жұмбақ жасыру арқылы оқушыларды 2 топқа бөлемін.

Жұмбақ: 1. Ешкім де жемейді,

Сарғайып кетеді,

Тәтті екен демейді.

Үзіліп түседі /жапырақ/

2. Қорықпайды күшті аңнан,

Қорқады тек тышқаннан. /піл/

I.топ- « Шах» тобы /ақ түс фигуралар/

II.топ- «Мат»тобы /қара түс фигуралар/

Психологиялық дайындық кезені.

-Балалар, биыл ұлы ақын Абай атамызға 171 жыл толуда. Оны өздерің де білесіңдер. Бұл мерекелік датаны бүкіл Қазақстан халқы тойлауда. Олай болса, Абай атамыздың қандай өлеңдерің білесіңдер? Абай туралы мағлұматтар.

-Абай Құнанбайұлы 1845 жылы қазіргі Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданында тұған. Ол-ұлы ақын, философ, ағартушы, композитор, қазақтың жазба әдебиетінің негізін салушы. Өлеңдерін жатқа айту.

II.Үй тапсырмасын сұрау.

• Балалар , біз өткен сабақта қандай тақырыпты өттік? Үй тапсырмасын сұрауда «Кім жүйрік?» ойыны ойнатылып, әр топқа 10 сұрақтан беріледі. Төрт бұрыштың ішіндегі сандарды басу арқылы сұрақтарға жауап береді.

1. Шахмат ойыны қай мемлекетте және қай ғасырда пайда болған? /5 ғасырда, Индия/

2. «Шах және мат» сөзі грек тілінен аударғанда қандай мағына береді? /«Шах» билеуші, «мат» жеңілді, ұтылды/

3. Шахмат фигуралары /король, ферзь,піл, ат, тура, пешка/

4. Шахмат фигураларының түстері қандай? /ақ және қара/

5. Шахмат тақтасында қанша шаршы бар?/64/

6. Шахмат тақтасында қандай әріптер мен сандар бар?//12345678-ABCDEFHG/

7. Ең әлсіз фигура қандай /пешка/

8. Шахмат ойынының мақсаты қандай /корольге мат қойып, ойынды аяқтау/

9. Шахмат ойынынан басқа қандай ойындарды білесің?/ тоғызқұмалақ, дойбы, және т.б/

10. Шахмат фигураларының саны /111116,16,32/

II I. Үй тапсырмасын бекіту. «Кім жылдам?» тест тапсырмалары арқылы бекітіледі.

IV. Жаңа сабақ. Ой қозғау.

• Балалар, біздің бүгің өтетін сайыс сабағымыздың тақырыбы шахмат фигураларының жүрістері болмақ. Олай болса, бүгінгі күннің ретін дәптерімізге жазып алайық.

Шахмат ойыны- жоғары интеллектуалдық спорт түрі. Шахмат- адамның ақыл- ойының дамуына ықпал етеді. Шахмат ойыны балаларға тек қуаныш сыйлайтын ойын ғана емес, ойлауды дамытудың тиімді құралы. Сонымен қатар, ол кеңістікті бағдарлай алу қабілетін дамытуға, ойлаудың аналитикалық және синтетикалық жолдарын, ой тұжырымдарын жасау, есте сақтау, қорытынды жасай алу қабіілетін, алдына мақсат, қорытынды жасай алу қабілетін, алдына мақсат қоя білу қабілетін дамытуға көмектеседі.

1966жылдан бастап 20 шілде- « Халықаралық шахмат күні» ретінде тойланып келеді. Бұл мереке 1924 жылы құрылған Әлемдіе шахмат федерациясы шешімімен бекітілген.

Дәптермен жұмыс.

• Жаңа сабақа қатысты термин сөздермен таныса отырып, оны дәптерімізге жазып алайық.

• -Партия- ойыншылардың ойнаған әрбір ойыны.

• Стратегия-ойынның жоспары

• Тактика- айла-тәсіл

• Дебют- ойынның басталуы, яғни, алғашқы 10-15 жүріс.

• Миттельшпиль-ойынның ортасы, шахматтың ең бір қызық кезеңі.

• Эндшпиль- ойынның аяғы, шахматтың соңғы кезеңі.

Шахмат тақтасында фигуралар 3 түрлі жолмен жүре алады. Олар- вертикаль жолдар, горизонталь жолдар және диагональ жолдар.

Фигуралардың атауы:

1. Король- ең маңызды фигура

2. Ферзь- корольдің оң қолы, ең күшті фигура

3. Ладья- Ферзьден кейінгі күшті фигура

4. Ат-басқа фигураларды аттап өте алатын бірден-бір фигура

5. Піл-Атпен күшті бірдей фигура

6. Пешка- ең әлсіз ойыншы

Фигуралар екіге бөлінеді.

1. Ауыр фигуралар: Ферзь,Ладья

2. Жеңіл фигуралар: Ат пен Піл

3. Шахмат фигураларының жүрістері туралы мағлұматтар беріу: Шахмат фигураларының жүрістері- Патша жүріс.Тура жүрістер, Пір Жүрістер, Уәзір жүрістер, Ат жүрістер, Пешка жүрістері.

Сергіту сәті: «Жасырып ертегінің атын тап» ойыны

14+6с 27+13т 45+25ы 53+30ж

65+20п 83+14л 20+7а 40+25қ

50+30н 56+43қ

Топпен жұмыс «Ойлы болсаң озып көр» Әр топ шахмат фигураларының қиындыларын құрастыруы қажет.

V. Шығармашылық жұмыс. Шахмат фигураларына өлең шығару.

V I.Сайыс сабақты бекіту. «Жылдам, бірақ шатаспа» сұрақтар қою арқылы бекітіледі.

1. Шахмат ойынының соңғы кезеңі қалай аталады? /эндшпиль/

2. Ойынның басталуы, яғни, алғашқы 10-15 жүріс қалай аталады /дебют/

3.Ойынның ортасы, шахматтың ең бір қызық кезеңі қалай аталады? /Миттельшпиль/

1. Фигуралар нешеге бөлінеді? /2-ге: ауыр және жеңіл/

2. Жеңіл фигуралар?/ат,піл/

V I I. Үйге тапсырма

V I I I. Бағалау. Алтын теңге көп жинаған топ ойыншылары марапатталады.

IX. Қорытынды. Қай топтың қоржынында алтын теңге көп болса, сол топ жеңімпаз атанады.