Научная статья на тему : " Роль спорта в современной жизни"

Shaxsning shakllanishida jismoniy tarbiya va sportning ijtimoiy ahamiyati.

Роль спорта в современной жизни

Гафуров Сардор Ибодуллаевич

Преподователь физической культуры,

Бухарский педагогический колледж

Роль спорта в жизни человека очень велика и является очень важным атрибутом для людей которые хотят сохранить свою красоту, здоровье и тело на весьма долгие годы. Ведь занимаясь спором вы не только накачаете мышцы но и конечно же укрепите свое здоровье.

Для многих людей спорт-это смысл жизни. Это известные на весь мир спортсмены. Они сами добились своего звания, они устанавливают свои новые рекорды, и заявляют о себе на весь мир. А чем же ты хуже? Именно этот спорт называют профессиональным.

Qadim-qadimdan ajdodlarimizning ko‘pchiligi muayyan maxsus bilimga ega bo‘lmasdan turib jismonan va ma’nan sog‘lom hayot kechirganlar. Chunki, ular tarixdan tarkib topgan hayotiy tajribalarga, ota-bobolaridan olgan saboqlariga jumladan, turli jismoniy harakatlardan iborat bo‘lgan turli mashqlar va o‘yinlarga katta e’tibor bilan yondashib kelishgan. Ana shular asosida u yoki bu qoidalar vujudga kelgan va ular asrlar davomida oilalarda an’ana sifatida mustaxkamlanib kelingan. Masalan, o‘zbek xalq ijodida biron-bir asar yo‘q-ki, unda bola va uning ma’naviy hamda jismoniy tarbiyasi haqida fikr bildirilmagan bo‘lsa. Ayniqsa, xalqimiz o‘rtasida keng tarqalgan va oilada farzandalarimizning sevimli kitoblariga aylangan «Quyosh yerining pahlavoni», «Rustam», Alpomish», «Go‘ro‘g‘li», «Farhod va Shirin» kabi juda ko‘p dostonlar ma’naviyat bilan bevosita jismoniy yetuklikni ham kuylaydi. Darhaqiqat, jismoniy yetuklik shaxs ma’naviy va ruhiy kamolatga erishishida katta ahamiyatga ega. Prezidentimizning rux, aql va jism uyg‘unligi haqidagi qarashlari ham fikrimiz isboti bo‘la oladi: “Aqliy zakovat va ruhiy-ma’naviy salohiyat ma’rifatli insonning ikki qanotidir”. Oilada tashkil etiladigan o‘zbek xalq o‘yinlari har bir faslga mosligi bilan, hayotiyligi bilan ham ajralib turadi. O‘yinlarning mazmunida yoshlarni jismoniy sifatlari bilan bir qatorda metin iroda, o‘z kuchiga ishonish kabi malakalar bilan mustahkamlash masalasi ham o‘z ifodasini topgan. Milliy o‘yinlardan, ayniqsa jangchilarni tayyorlashda, ularning doimiy jangovarlikni taminlashda keng foydalanilgan. Masalan, bunday o‘yinlar jumlasiga “Quvlamachoq”, “Bekinmachoq”, “Yetti tosh”, “Besh tosh, “Podachi”, “Soqqa”, “Chavandoz”, “Chaqqonlar va merganlar”, “Ko‘k terak”, “Chillak” va boshqa shunga o‘xshash o‘yinlarni kiritish mumkin.Xalq o‘yinlarining har qanday turi ham ma’lum ma’noda bolalarda ko‘plab insoniy sifat va xususiyatlarni shakllantirish imkonini beradi. Har qaysi o‘yin ma’lum ma’noda xalqning mehnat faoliyatini aks ettiradi. Eng muhimi, xalq o‘yinlari xalqning yashash ehtiyojlaridan kelib chiqqanligi sababli bolalarni kelajakda aynan shu milliy-ijtimoiy muhitda muvaffaqiyatli turmush kechirishini ta’minlashga qaratilganligidir. Kishi salomatligida bolalalikdan mustahkamlangan jismoniy mashqlar bilan birgalikda gigiyenik ozodalikka berilgan e’tibor xam kelajak avlodning sog‘lom bo‘lib o‘sishida kam e’tiborga molik emas. Jismoniy mashqlar va turli o‘yinlar majburiy ravishda gigiyenik ozodalik bilan bir nazorat qilinib borilgan. Xulosa qilib aytganda, hozirgi zamonda har bir fuqaro o‘zi va kelajagini himoya qila olish uchun ruhiy va jismoniy tarbiya bilan muntazam shug‘ullanishi lozimdir.

Mustaqillikka erishgan O‘zbekiston ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning shunday yo‘liga qadam bosdiki, bu yo‘lda katta muvaffaqiyatlarga erishish jamiyatning barcha a’zolaridan bor imkoniyatlarini ishga solishni talab etadi. Yosh avlodni tarbiyalashda milliy qadriyatlar va an’analar yangi ma’no kasb eta boshladi. Barkamol, har jihatdan uyg‘un rivojlangan shaxsni shakllantirish barcha zamonlarda ham xalqimizning eng ezgu orzusi bo‘lgan. Jismonan sog‘lom, turli ilmlarni yuksak darajada egallagan xalq o‘zi uchun munosib kelajakni qura oladi. Jismoniy tarbiya va sport insonni jismonan rivojlantirish, uning salomatligini mustahkamlash va saqlash vositasi, kishilarning o‘zaro muloqoti hamda ijtimoiy faolligini namoyon etuvchi soha bo‘libgina qolmay, ularning jamiyatdagi mavqei, hurmat-e’tibori, mehnat faoliyati, aqliy va ma’naviy xususiyatlari tizimi, go‘zallik tuyg‘usi, qadriyatlarga munosabati kabi jihatlarga chuqur ta’sir ko‘rsatuvchi omildir. Jismoniy tarbiya va sport jamiyatning har bir a’zosi uchun rivojlanish, hayotda munosib o‘rin egallash va o‘z “men”ini namoyon etishning yangi kengliklarini ochib beradi, g‘alabalardan quvonishga, mag‘lubiyatni munosib qarshi olib, rang-barang hissiyotlarni boshdan kechirishga majbur etadi, insonning imkoniyatlari naqadar cheksiz ekanligidan faxrlanishga undaydi. Mamlakatimizda mazkur tushunchalar ma’naviy boylik, axloqiy soflik va jismoniy barkamollikni o‘zida mutanosib ravishda mujassam etgan insonni tarbiyalashning eng muhim vositalaridan biri sifatida qabul qilinadi. Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanar ekan, odam o‘z tanasini sog‘lomlashtiradi, uni barkamollikka yo‘naltiradi, o‘z harakat faoliyatlarini boshqarish qobiliyatini o‘stiradi. Ayniqsa, sport mashg‘ulotlari, musobaqalar jarayonida uning irodasi, fe’l-atvori chiniqadi, o‘z hissiyotlarini jilovlashga, turli murakkab vaziyatlarda tez va to‘g‘ri qaror chiqarishga, oqilona tavakkal qilishga o‘rgat adi. Sport tufayli kishilarning atrofdagilar bilan muomala qilish shakllari kengayib, boyib boradi.Sport tadbirlari turli millat vakillarining o‘zaro yaqinlashuviga, do‘stlik, o‘rtoqlik munosabatlarining mustahkamlanishiga yordam beradi. Shu tariqa milliy madaniyatlar yaqinlashib, har bir xalqning ma’naviy-axloqiy rivoji jadallashadi. Sportchilarning o‘zaro hamkorligi, birdamligi millatlararo turli salbiy kayfiyatlarning yuzaga kelishiga to‘sqinlik qiladi. Jismoniy tarbiya va sport yoshlarning bo‘sh vaqtlarini oqilona tashkil etish, ularning ijtimoiy faolligini oshirish uchun sharoit yaratib, mehnat faoliyatining samarali, unumdor bo‘lishiga imkon beradi, aqliy qobiliyatlarni o‘stiradi. Yildan-yilga sport murakkabroq, aqlliroq, jozibaliroq bo‘lib, tobora ko‘proq kishilarning unga bo‘lgan qiziqishlari ortib boryapti. Demak, jismoniy tarbiya va sportning inson shaxsini shakllantirishga qo‘shayotgan hissasi borgan sari kuchaymoqda.