Механикалық қозғалыс.

І. Сабақтың тақырыбы:   §11 Механикалық қозғалыс. Санақ денесі. Қозғалыстың салыстырмалылығы.

ІІ. Сабақтың мақсаты:

Білімділік: денелердің механикалық қозғалысы, санақ денесі, санақ жүйесі және қозғалыстың салыстырмалылығы туралы мағлұматтар беру.
Дамытушылық: оқушылардың ой-өрісін дамытуға, пікір таластыруға, өзбетімен ізденуге, өзіндік қор жасауға дағдыландыру.

Тәрбиелілік: жүйелі білім алуға, ізденімпаздыққа тәрбиелеу;

ІІІ. Көрнекіліктер: интерактивті тақта, слайдтар, суреттер, видео.

ІV. Сабақ түрі: жаңа білімді меңгерту.

V. Сабақ әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап.

Сабақтың өтілу барысы:

1. Ұйымдастыру:

2. Өткенді қайталау

3. Жаңа сабақты түсіндіру

4. Бекіту

5. Қорытындылау

6. Бағалау

7. Үй тапсырмасы

1. Ұйымдастыру:

а) Оқушылармен амандасу, түгендеу;

б) Оқушылардың оқу құралдарының түгелдігіне, сабаққа даярлықтарына

көңіл бөлу;

в) Назарларын сабаққа аудару.

2. Өткенді қайталау

Заттың құрлысы тарауы бойынша қайталау.

Сәйкестендіру тесті беріледі.

1 Ядро

2 Дене

3 Диффузия

4 Атом

5 Температура

6 Ең жеңіл элемент

7 Қатты дене қасиеті

8 Аққыштық

9 Ең ауыр элемент

10 Су буы

Ø  Дененің жылулық күйін сипаттаитын шама;

Ø  Сутегі;

Ø  Химиялық элементтің ең кіші бөлшегі;

Ø  Зат молекулаларының бір-біріне жайылуы, енуі;

Ø  Әртүрлі заттардан құралады;

Ø  Сұйыққа тән қасиет;

Ø  Атомның орталық бөлігі;

Ø  Уран;

Ø  Пішіні мен көлемін сақтайды;

Ø  Газ;

«Ой қозғау» (жаңа сабақты түсіндіру). (15 мин)
Қозғалып бара жатқан денелердің суреттерін топтамасын көрсету, «Бұл денелерге ортақ не тән?» деген сұрақ қою арқылы ой тастау. (оқушы жауабы: қозғалыс)

Біз өміріміздің алғашқы күндерінен бастап-ақ айналамыздағы болып жатқан алуан түрлі өзгерістерге, әсіресе дыбыс, қозғалыс сияқты физикалық құбылыстарға ерекше назар аударамыз.
Бізді қоршаған әлемнен әр түрлі қозғалыстарды жиі бақылауға болады. Мысалы, аспандағы қалықтаған бұлтты, ұшып бара жатқан ұшақты, жүріп келе жатқан машинаны, піскен алманың жерге құлап түскенін, үстел үстімен қозғалаған арбашаны, серіппеде тербеліп тұрған шарды және тағы басқаларды көреміз. Бұл жағдайлардың бәрінде де дене қозғалды дейміз. Зейін қойып қарасақ, осы келтірілген мысалдардың барлығына ортақ құбылыс-дененің басқа денелермен салыстырғанда бастапқы орнының өзгеруі болып табылады.

Бұл мысалдардан мынадай маңызды тұжырым жасауға болады: денелер уақыттың өтуіне қарай бір-бірімен салыстырғанда бастапқы орнын өзгерте алады.

Дене тұтасымен қозғала ма? әлде кейде оның бөліктері де қозғала ма екен?

Сергіту сәті–бәріміз орнымыздан тұрамыз қолымызды алға созып тігінен тұрамыз да 3 рет отырып тұрамыз.

Бұл тәжірибеден не байқадыңыздар?

Оқушылар жауабы: аяғымызбен бірге қолымызда қозғалды

Олай болса бұдан қандай қорытынды жасауға болады?

            Денелердің бөліктері де уақыттың өтуіне қарай бір-бірімен  салыстырғанда бұрынғы орнын өзгерте алады.

Физиканың механика деп аталатын бөлімі денелердің:жүретін, ұшатын,суда жүзетін көліктердің зымырандардың,планеталардың,аспан денелерінің қозғалысын зерттейді.Бұл денелердің қозғалысын м е х а н и к а л ы  қ қ о з ғ а л ы с деп атайды.

            Сонымен, дененің немесе дене бөліктерінің уақыт өтуіне қарай бір-бірімен салыстырғандағы орнының өзгеруін механикалық қозғалыс деп атайды.

Тақырыпқа қатысты видео тамашалау.

Санақ денесі-қозғалмайды деп есептелетін басқа дененің қозғалысы соған қарап салыстырып қарастырылатын дене.

Демек кзкелген механикалық қозғалыс салыстырмалы екен.Тек қозғалыс салыстырмалы емес тыныштықта салыстырмалы.Абсолют тыныштықта болатын дене жоқ.

Қозғалыс-барлық денелерге, табиғаттағы нәрселердің бәріне,бүкіл материялық дүнйеге тән қасиет.

Зерттеліп отырған қозғалысты сипаттау үшін, яғни дененің уақытқа байланысты орнын қалай өзгерткенін білу үшін санақ жүйесі ұғымын енгізу крек. Кординаттар жүйесі+санақ денесі+сағат үшеуі бірігіп санақ жүйесін құрайды.Қозғалысты сипаттау үшін әр түрлі санақ жүйесін таңдап алуға болады.Бірғана дененің қозғалысын бақылау үшін әр түрлі таңдап алынған жүйе әр түрлі көрніс береді.

   4. Бекіту

Қозғалыстағы көліктерде жасырылған сұрақтарға жауап беру.

·         Біздің айналамыздағы қозғалыстарға мысал келтір?

·         Қозғалыс кезінде дене орнын өзгертема?

·         Механикалық қозғалыс дегеніміз не?

·         Санақ денесі дегеніміз не?

5. Қорытындылау

Үлкен биік шыңға жететін қоян.

Мен не білемін?

Мен осы сабақта нені үйрендім?

Мен осы сабақта нені түсіндім?

6. Бағалау

7. Үй тапсырмасы: § 11. Механикалық қозғалыс. Санақ денесі. Қозғалыстың салыстырмалылығы.