Просмотр содержимого документа
«Энергияның сақталу және айналу заңы»
Мұнайлы ауданы
№ 1 орта мектеп
Энергия. Энергияның сақталу және бір түрден екінші түрге айналу заңы.
физика пәнінің мұғалімі:Джумаева Т.Ж.
25.11.2016ж.
Энергия. Энергияның сақталу және бір түрден екінші түрге айналу заңы.
Энергия
Кинетикалық- қозғалыстағы дененің энергиясы
Потенциалдық – денелердің немесе дене бөлшектерінің өзара орналасуына байланысты болады
Серпімді деформацияланған дененің потенциалдық энергиясы
Кез-келген жұмыс жасай алатын дененің энергиясы болады
Ой қозғау
І қатар:
Энергия дегеніміз не?
Дене күйі, механикалық күй дегеніміз не?
Механикалық энергия деп нені айтамыз?
Энергияның өлшем бірлігі дегеніміз не?
ІІ қатар:
1.Механикалық энергияның неше түрі бар?
2.Кинетикалық энергия дегеніміз не?
3.Потенциалдық энергия туралы не айта аласың?
4.Механикалық жұмыс дегеніміз не?
ІІІ қатар:
Бір мезгілде денеде екі энергияның түрі бола ала ма?
Энергияның сақталу заңының тұжырымдамасы.
Энергияның түрлеріне мысалдар келтір
Толық механикалық энергия дегеніміз не?
Формулалар сөйлейді
Етол = Ek + Eп = (𝑚𝑉^2)/2 + 𝑚𝑔ℎ
A=Δ𝐸_п= - (𝐸_(п2 )- Е_п1) = - (mgℎ_(2 )−mgℎ_1)
3
Терминология
Қазақша
Русский
энергия
English
Энергия
Механикалық энергия
Кинетикалық энергия
energy
Механическая энергия
Кинетическая энергия
Потенциалдық энергия
mechanical energy
Тұйық жүйе
kinetic energy
Потенциальная энергия
Замкнутая система
Механикалық жұмыс
potential energy
closed system
Механическая работа
Механикалық энергияның сақталу заңы
mechanical work
Закон сохранения механической энергии
Денелердің өзара әсерлесуі
The law of conservation of mechanical energy
Взаимодействие тел
The interaction of bodies
Табиғаттағы сақталу заңдары
Энергияның сақталу заңы
Импульстің сақталу заңы
Импульс моментінің сақталу заңы
Массаның сақталу заңы
Зарядтың сақталу заңы
Механикалық энергия дегеніміз дененің механикалық жұмыс жасай алу қабілеті
Денелердің кинетикалық энергиясы сол денелердің массалары мен жылдамдықтарына тәуелді өзгереді.
Мысалы, ұшқан құстың, атылған оқтың, соққан желдің кинетикалық энергиясы болады
Бөгетке жиналған судың, керілген садақтың, сығылған немесе созылған серіппенің, ішінде сығылған ауасы бар резеңке баллонның потенциалдық энергиясы болады.
Потенциалдық энергия мынадай қасиеттермен сипатталады:
1. Ол дененің орналасу күйіне және басқа денелермен әрекеттесу күштеріне тәуелді өзгереді;
2. Әрекеттесу күшінің жұмысы потенциалдық энергияның кемуі есебінен өндіріледі:
A=Δ= - (- ) = - (mg)
«-» таңбасы ауырлық күшінің оң жұмысы кезінде, яғни дене төмен құлағанда, бұл энергияның кемитінін білдіреді.
Бір-бірімен өзара әрекеттесетін денелердің кинетикалық, әрі потенциалдық энергиясы болады. Кез келген денені белгілі бір биіктіктен лақтыратын болсақ, потенциалдық энергияның кинетикалық энергияға түрленуін бақылауға болады.
Өзара әрекеттесетін денелер жүйесінің потенциалдық және кинетикалық энергияларының қосындысы жүйенің толық энергиясын береді.
Е тол = E k + E п = +
Егер дененің потенциалдық энергиясы артса, онда оның кинетикалық энергиясы кемиді және керісінше, егер потенциалдық энергиясы кемісе, онда кинетикалық энергиясы артады. Осы формуланы мына түрде жазуға болады
Тұйықталған немесе оқшауланған жүйе деп сыртқы күштер әрекет етпейтін және үйкеліс күші жоқ денелер жүйесі
Энергияның сақталу заңынан мынадай тұжырым жасауға болады
Табиғаттағы энергия жоғалып кетпейді және жоқтан пайда болмайды, ол тек бір түрден екінші түрге айналады
Энергияның түрленуінің мысалдарына маятник түрлерінің қозғалысын қарастыруға болады
Математикалық маятник
Серіппелі маятник
Максвелл маятнигі және Ньютон шарлары
3-есеп.
Қатаңдығы 1000 Н/м, сығылған серіппе өзіне бекітілген денеге 400 Н күшпен әсер етеді.
Серіппенің потенциалдық энергиясын тап.
1- есеп.
Тік жоғары 30 м/с жылдамдықпен атылған массасы 50 г садақ жебесінің
кинетикалық энергиясы қандай?
2-есеп.
Массасы 2000кг тікұшақтың қандай биіктікте потенциалдық