Зерттеулер н?тижесінде ерекше тіршілік иелері- вирустарды? бар екендігі аны?талып, микробиология ?ылымы одан ?рі дамып, та?ы бір ?ылым саласы – вирусология ?алыптасты.
Д?ниеж?зілік микробиология тарихынан орыс ?алымы Д.И.Ивановский алатын орны ерекше. Ол ХІХ ?асырды? со?ында темекі те?білі ауруын зерттеп, ол ауруды? ?оздыр?ыштарыны? бактериялардан да ?са? тіршілік иесі екенін тап?ан. Д.И.Ивановский ауру?а шалды??ан жапыра?ты жуып, ол жуындыны бактерияларды с?зетін с?згіден ?ткізгенде одан да ?тіп кеткен. 1935 жылы Америкалы? ?алым У.Стенли б?л кристалдарды? темекі те?білі вирустарыны? шо?ырлан?ан жиынты?ы екенін тапты.
ХІХ ?асырды? со?ында Д.И.Ивоновский аш?ан ?те ?са? тіршілік иесіні? вирустарыны? екендігі д?лелдеді.
Вирус (латынша «virus» - у)- тірі организмдерді? ішіндегі жасушасыз тіршілік иесі. Олар рибонуклеин ?ыш?ылынан немесе дезосирибонуклеин ?ыш?ылынан ??рал?ан нуклеотидтерден, сондай-а? ферментті н?руызбен ?аптал?ан ?ыш?ылдан- капсидтерден т?рады. Б?л ?абы?ша вирусты? ??рамында?ы нуклеин ?ыш?ылыны? сырт?ы ортаны? ?олайсыз жа?дайлардан ?ор?айды. Кейбір вирустарды? ??рамында нуклеин ?ыш?ылдарыны? бас?а к?мірсулар, май т?різді заттар, биотин (Н витамині) ж?не мыс молекулалары кездеседі. Вирустар тек тірі жасушада ?ніп-?сіп к?беюге бейімделген.
У.Стенлиді? д?лелдеуі бойынша, темекі жапыра?ында вирус б?лшектері алты ?ырлы кристалл пішінді шо?ыр т?зеді.
Бактерияларды за?ымдап, ерітіп (лизис) жіберетін вирустарды бактериофагтар деп атайды.
Т?мауды? на?ыз ?оздыр?ышы 1923 жылы табылды. Б?л ауру ертеден белгілі. Т?мау індет адам баласына шешек пен обадан кем тимеген. 1918-1920 жылдары т?маумен 500 млн.адам ауырып, оны? 20млн.?айтыс болды.
Полиомиелит – тез таралатын індет. Полиомиелит вирусы т?мау вирусымен салыстыр?анда ?те кішкентай болады. 1916 жылы Нью-Йоркте полиомиелиттен 2 мы?дай адам ?айтыс болып, 7 мы?дай адам сал ауруына шалды??ан.
І? саба?ты ?орыту
Микроорганизмдерді? зерттелуі
?алымдар
Зерттеген жылдар
Ашыл?ан жа?алы?тар
Д.И.Ивановский
Ф.Туорт
У.Стенли
? о?ушыларды ба?алау
?І ?йге тапсырма о?у, реферат
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Тіршілікті? жасушалы? емес формалары – вирустар, фагтар. »
Сабақтың тақырыбы: Тіршіліктің жасушалық емес формалары – вирустар, фагтар.
Сабақтың мақсаттары:
Білімділік: Тірі организмдердің жасушасыз түрі- вирустармен және олардың түрлерімен таныстыру;
Дамытушылық: құрылысындағы ерекшелігі, тигізетін зияны туралы білімдерін одан әрі дамыту;
Тәрбиелік: өзін-өзі ұстауға, еркіндікке, сыйластыққа, достыққа, сүйіспеншілікке тәрбиелеу.
Сабақ түрі: аралас сабақ
Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, сұрақ-жауап.
І Ұйымдастыру кезеңі
Амандасу, түгендеу
ІІ Үй жұмысын тексеру (ауызша)
ІІІ жаңа тақырыпты түсіндіру
Негізгі бөлім
Тақырыптың түйіні:
Вирустардың зерттелуі, олардың ерекшелігі.
Вирустармен зақымдалу процесі.
Вирустар арқылы таралатын ауру түрлері.
Зерттеулер нәтижесінде ерекше тіршілік иелері- вирустардың бар екендігі анықталып, микробиология ғылымы одан әрі дамып, тағы бір ғылым саласы – вирусология қалыптасты.
Дүниежүзілік микробиология тарихынан орыс ғалымы Д.И.Ивановский алатын орны ерекше. Ол ХІХ ғасырдың соңында темекі теңбілі ауруын зерттеп, ол аурудың қоздырғыштарының бактериялардан да ұсақ тіршілік иесі екенін тапқан. Д.И.Ивановский ауруға шалдыққан жапырақты жуып, ол жуындыны бактерияларды сүзетін сүзгіден өткізгенде одан да өтіп кеткен. 1935 жылы Америкалық ғалым У.Стенли бұл кристалдардың темекі теңбілі вирустарының шоғырланған жиынтығы екенін тапты.
ХІХ ғасырдың соңында Д.И.Ивоновский ашқан өте ұсақ тіршілік иесінің вирустарының екендігі дәлелдеді.
Вирус (латынша «virus» - у)- тірі организмдердің ішіндегі жасушасыз тіршілік иесі. Олар рибонуклеин қышқылынан немесе дезосирибонуклеин қышқылынан құралған нуклеотидтерден, сондай-ақ ферментті нәруызбен қапталған қышқылдан- капсидтерден тұрады. Бұл қабықша вирустың құрамындағы нуклеин қышқылының сыртқы ортаның қолайсыз жағдайлардан қорғайды. Кейбір вирустардың құрамында нуклеин қышқылдарының басқа көмірсулар, май тәрізді заттар, биотин (Н витамині) және мыс молекулалары кездеседі. Вирустар тек тірі жасушада өніп-өсіп көбеюге бейімделген.
У.Стенлидің дәлелдеуі бойынша, темекі жапырағында вирус бөлшектері алты қырлы кристалл пішінді шоғыр түзеді.
Бактерияларды зақымдап, ерітіп (лизис) жіберетін вирустарды бактериофагтар деп атайды.
Вирустар арқылы таралатын аурулар: тұмау, полимиолит, шешек, аусыл, құтыру және т.б.
Тұмаудың нағыз қоздырғышы 1923 жылы табылды. Бұл ауру ертеден белгілі. Тұмау індет адам баласына шешек пен обадан кем тимеген. 1918-1920 жылдары тұмаумен 500 млн.адам ауырып, оның 20млн.қайтыс болды.
Полиомиелит – тез таралатын індет. Полиомиелит вирусы тұмау вирусымен салыстырғанда өте кішкентай болады. 1916 жылы Нью-Йоркте полиомиелиттен 2 мыңдай адам қайтыс болып, 7 мыңдай адам сал ауруына шалдыққан.
