?а??а

Сабақтың тақырыбы: Тірек қимыл жүйесінің маңызы.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Тірек–қимыл жүйесінің құрылысы мен қызмететрі туралы жаңа анатомиялық-физиологиялық, түсініктерді қалыптастыру, қаңқаның құрылыс мен қызметтері туралы білімдерін арттыру. Адамның тік жүруіне және еңбек етуіне байланысты қаңқасында пайда болған ерекшеліктерді анықтауға үйрету.

Дамытушылық: Білім алушылардың талдау, синтез, салыстыру, қорытындылау және ойлау қабілеттерін дамыту

Тәрбиелік: Білім алушыларды өз денсаулығына жауапкершілікпен және мұқият қарауды тәрбиелеу, адам өміріндегі және іс- әрекетіндегі денсаулығының рөлін түсіндіру

Сабақтың типі: Жаңа сабақты игеру

Сабақтың көрнекілігі:слайд, плакаттар, оқулық,алма,мақта, пияз,кестелер, үлестірмелі қағаздар.

І. Ұйымдастыру кезеңі: - оқушылармен амандасу

- сыныптың тазалығын тексеру

- сыныптың кезекшілігін анықтау

- оқушыларды түгендеу

- сабаққа дайындықтарын тексеру

Сынып оқушыларын сану арқылы «тапқырлар» және « білгірлер» деп екі топқа бөліп бағалау парақшаларын бердім.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

Сипап сезу,иіс сезу,дәм сезу, мүшелелер

1- тапсырма

Бой сергіту.(сұраққа - жауап)

1. Анализаторлар терминін ұсынған ғалым .

2. Анализаторлар қандай бөліктерден тұрады?

3. Көздің сыртқы қабықшасы.

4. Көру мүшесі.

5. Есту мүшесі.

6. Көз алмасын қимылдататын бөлік.

7. Құлақ құрылысы неше бөліктен тұрады?

8. Көз гигиенасын қалай сақтау керек

9. Нұрлы қабықшаның дәл ортасындағы тесік.

10. Дәм сезу мүшесі.

11. Сипап сезу мүшесі.

12. Көздің ортаңғы қабықшасы

13. Тепе теңдікті сақтау мүшесі қайда орналасқан?

14. Дәм сезу рецепторлары

15. Дыбыстарды қабылдауға бейімделген

16. Арақашықтықты сезу мүшесі

17.Тамақ қабылдауға қандай сезім мүшелері қатысады?

18.Есту түтігі дегеніміз не?

2 –тапсырма. Суретті баянда

Иіс сезу мүшесі Көздің құрылысы

Есту мүшесі Дәм сезу мүшесі

3-тапсырма

Адамның асқан сұлулығы оның сезгіштігінде В.А.Сухомлинский айтқандай екі топтан екі оқушы шығарып олардың көзін байлап әр түрлі заттарды ұстау арқылы, иіскету арқылы және музика тыңдату арқылы байқау

4 –тапсырма тест тапсырмасы

1. Тері, жүйке ұштарында болатын рецепторлар

2. а) ішкі рецептор ә)сыртқы рецептор

3. Көз алмасы неше қабаттан тұрады?

4. а) 1 ә) 2 б) 3 в) 4

5. 3 дыбыс сүйекшелері (балғашық, төс, үзеңгі) қай құлаққа жатады?

а) сыртқы құлақ ә) ішкі құлақ б)ортаңғы құлақ

4. Ішкі құлақта қуыстар мен иірім өзекшелерден тұратын күрделі жүйе.

а) лабиринт(шытырман) ә) анализатор б) дабыл жарғағы

5. Көздің жас безі қандай без тобына жатады?

а) ішкі секреция ә) аралас секреция б)сыртқы секреция

6.Тілдің ұшымен сезінетін дәм а)тұздалған орамжапырақ дәмі ә)ащы бұрыштың дәмі б)шоколадтың дәмі

7.Дабыл жарғағына бекиді

а) балғашық ә) үзеңгі б) төстік

8.Иіс сезу анализаторы қалай тітіркенеді? а)жарық тітіркендіргіш арқылы ә)химиялық тітіркендіргіш арқылы б)жылу тітіркендіргіші арқылы

9. Құлақ қалқаны, есту жолы қай құлаққа кіреді? а) ішкі ә) сыртқы б) ортаңғы

10. Адам сыртқы ортадан негізгі ақпаратты қандай мүшелер арқылы қабылдайды?

а) иіс сезу ә) көру және есту б) дәм , сипап сезу

ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру кезеңі

Қаңқаның қандай ерекшеліктері адамды сүткоректі жануарлардан ажыратады?

Сүткоректі жануарлардың тірек – қимыл жүйесінің қандай маңызы бар?

Жануарлар қаңқасының негізгі бөлімдерін, сүйектерін, олардың құрамдас бөліктерін атаңдар.

«Қимыл - қозғалыс – бұл өмір», деп Вольтер айтып кеткен. Шынында да, адам о бастан қимылға бейімделген, бәлкім табиғат шешкен болар. Біз сондықтан жүреміз, жүгіреміз, секіреміз, жүземіз, күнде мыңдаған әртүрлі қимы жасап, еңкейіп, тік тұрамыз? Мұның барлығын сүйек – бұлшық ет жүйесі немесе тірек – қимыл аппараты қамтамасыз етеді.

Адамқаңқасы 200 – ден астам сүйектен тұрады.

Бас қаңқасы

Ми сауыты Бет бөлігінен

Маңдай Шүйде Самай Төбе сүйектері Қозғалмайтын үстіңгі

Қозғалмалыастыңғыжақ сүйектерісүйектері

Тұлға қаңқасы

Омыртқа жотасы Қабырғалар Төс сүйегі

Омытқа жотасы 33 – 34 омыртқалардан тұрады. Оны мойын (7), арқа (12), бел (5), сегізкөз, құйымшақ бөлімдері құрайды.

Кеуде қуысы

Арқа омыртқалары, қабырғалар мен төс кеуде қуысын түзеді. Адамда, әдетте, доға тәрізді иілген жалпақ 12 жұп қабырға болады. Олар артқы жағынан арқа омыртқалармен жалғасады, ал алдыңғыжағы төспен байланысады.

Иық белдеуі

Екі жауырын Екі бұғана

Жауырын – кеуде қуысының артқы жағында орналасқан үшбұрышты жалпақ сүйек. Бұғананың бір ұшы төстің жоғарғы ұшымен, екінші ұшы – жауырынмен қосылған .

Қолдың еркін қозғалатын қаңқасы

Тоқпан жілік Білек Қол басы сүйектері

Тоқпан жілік жауырынмен қозғалмалы байланысатын иық буыннын түзіп, қолмен әртүрлі қимыл жасауға мүмкіндік береді.

Білек кәрі жілік пен шынтақ сүйектерінен тұрады.

Қол басы сүйектерінің үш бөлімін ажыратады: білезік сүйектері, алақан сүйектері және майда сүйектерден тұратын саусақ сүйектері.

Аяқтың еркін қозғалатын

Ортан жілік Асықты жілік шыбық сүйегі толарсақ табан бақай сүйектері

Аяқ қаңқасы жамбас белдеуі омыртқа жотасының сегізкөз бөлімінен және екі жамбас сүйегінен тұрады.Жамбас сүйектері мен сегізкөз омыртқа бағанасынан , яғыни бүкіл дене сүйенетін тірек түзеді. Жамбас белдеуіне аяқтың еркін қозғалатын сүйектері мен бұлшық еттер жалғасады.

5- тапсырма. Қаңқа құрастыру ойыны.

Екі топ жазылған қаңқа сүйектерін ретімен орналастырады.

1-топ Бас ,аяқ қаңқалары.

2- топ Кеуде, қол қаңқаларын құрастыру.

ІV Қорытынды. Бекіту кезеңі.

6- тапсырма. Семантикалық карта

IV Үй тапсырмасын беру кезеңі: § 22 оқу,адамның қаңқа сүйектерін жаттау. 83 беттегі кестені толтыру.«Сымбаттылық – сұлулық» тақырыбына эссе жазу.

V Бағалау.Оқушыларды бағалау.