Газ алмасу. Gas exchange.

Пән: Биология

Subject: Biology

Мектеп: №22

School: №22

Мұғалімнің аты-жөні: Тенькебаева Ж.К.

Teacher s name: Тенькебаева Ж.К

Қатысқандар саны: 30

Қатыспағандар саны: 0

Күні: 14.12.18

Date: 14.12.18

Сынып: 8

Grade: 8

Сабақ тақырыбы

Topic:

Газ алмасу. ^{Gas exchange.}

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

8.1.4.1 өкпедегі газ алмасу және ұлпалық тыныс алудың механизмдерін сипаттау

Сабақ мақсаттары

Lesson objectives

Оқушылар орындай алады:

Тыныс алу жүйесін оқуды жалғастыру, өкпенің құрылысы мен қызметін оқу, өкпедегі және ұлпалардағы газ алмасудың маңызын көрсету, қанайналым ж,йесі мен тыныс алу жүйесіндегі байланысты көрсету

Сабақ түрі

Жаңа тақырыпты меңгеру

Тілдік мақсат

Language objective

Оқушылар орынбасу және алмасу реакцияларын ажырата алады.

Негізгі сөздер мен тіркестер:

Газ алмасу. Тыныс алу.

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер:

Талқылауға арналған тармақтар:

Өкпеден қалай газ алмасады

Жазылым бойынша ұсыныстар:

Алмасу және орынбасу реакияларының анықтамасымен мыалдарын дәптерге жазу

Бағалау

критерийлері

• Өкпедегі және ұлпадағы газ алмасудың маңызы, өкпенің тіршілік сиымдылығы жөнінде түсінік алу; 

• Олардың белгілі бір дүниеге жататындығын түсіндіре алады

• Тыныс алу қозғалысының механизмін Дондерс моделі арқылы ұғыну; 

Құндылықтарды дарыту

Оқушылар бір – бірінің ойын тыңдайды, өзара сыйластықты қалыптастырады. Жұпта, топта, топпен жұмыс істей білу. Оқушылар белсене қозғала отырып, сымбаттылықтарын сақтауға жаттығу жасайды.

Пәнаралық байланыстар

Дене шынықтыру сабақта іс-қимылдарды омыртқалы жануарлардың сипаттауда пайдалану

АКТ қолдану дағдылары

Оқу үрдісін активтендіру үшін интерактивті тақталарды пайдалану;

Бастапқы білім

Жүрек, қан тамырлары

Сабақ барысы. Lesson procedure.

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

10 мин

Ұйымдастыру кезеңі (Organization moment)

T: Good morning boys and girls! How are you?

P: Good morning teacher! We are fine, and you?

T: I am well thank you. Sit down please.

Әр түрлі суреттер арқылы топқа бөлінеді

Оқушылар 5 топқа бөлінеді. Әр топтың топ басшылары болады.

Топ басшылары бағалайды.

Үй тапсырмасын « Сәйкестендіру кестесін толтыр»

Answers : 1 Д 2 В 3H 4 Е 5 А

6 G 7 F 8 P 9 S 10С

Үй жұмысын сұрау

. Қосыша сұрақтар қою.

А

1. Неліктен тыныс алуды – тіршіліктің негізі дейді ?

2. Көмекейдің құрылысы мен қызметін түсіндіріңдер. Ерлердің дауысы жуан, әйелдердікі жіңішке болу себебі неде ?

3. Кеңірдек қайда орналасқан ?

В

1. Тынысалу мүшелер жүйесіне жататын мүшелерді атаңдар , тыныс алу дегенді қалай түсінесіңдер ?

2. Мұрын қуысының құрылысы мен қызметін талдаңдар.

3. Дыбыс сіңірлері қай мүшеде орналасқан, оның қандай маңызы бар ?

С

1. Мұрын қуысында ауаның ылғалдануы, жылынуы қалай жүзеге асады ?

2. Көмекей қандай шеміршектерден құралған ?

3. Ауатамырлар мен өкпе көпіршіктерінің құрылысы қандай, олар қайда орналасқан ?

Маркер, плакат, кесте, кітап

Сабақтың ортасы

5мин

15 мин

Газ алмасуға видео көреді.

Одан кейін 25 параграфты өздері оқып шыңады.

Әр топқа әр түрлі тапсырмалар беріледі.

1 топ Кластер құрады

2 топ Постер құрады

3 топ Анықтамаларды аударады

4 топ Кестені толтырады

5 топ Жаңа өзі білмейтін сөздерді табады.

Өкпе – кеуде қуысының қабырғасына жанаса орналасқан серпімді, кеуекті мүше. Өкпеде қантамырлары көп болғандықтан, түсі қызғылт. Адамда 2 өкпе болады:

• Оң жақ өкпенің жүлгелері – үш бөлікке

• Сол жақ қкпені екі бөлікке бөледі.

Екі өкпенің біріне – бірі қараған ішкі бетінде өкпе қақпасы орналасқан. Ол арқылы өкпе артерия қантамырлары, ауатамырлары, жүйкелер өкпеге енеді, өкпе вена қантамырлары шығады. Екі өкпенің арасындағы кеңістікте жүрек сол жаққа таман орналасқандықтан, сол жақ өкпе сәл кішілеу болады. Әр өкпенің сыртын дәнекер ұлпасынан түзілген қабықша – өкпеқап қаптайды. Кеуде қуысының ішкі қабырғасы да астарлықпен астарланады. Астарлық қабаттарының арасында астарлық қуыс болады, онда ауа болмайды. Өкпе көпіршіктері серпімді болғандықтан, тыныс алғанда созылады. Өкпе көпіршіктері жүйке жүйесімен тығыз байланысты.

Тынысалу қозғалыстары – тынысалу және тынысшығару арқылы жүзеге асады. Демді ішке алғанда қабырғалар сәл көтеріліп, көкет тегістеледі. Кеуде қуысы кеңейеді. Көкет - диафрагма кеуде қуысын құрсақ қуысынан бөліп тұратын күмбез тәрізді бұлшықетті перде. Тыныс алғанда кеуде қуысының көлемі үлкейеді. Сыртқы қабырғааралық бұлшықеттердің жиырылуынан қабырғалар көтеріледі.Тынысалуға көкет пен қабырғааралық бұлшықеттерден басқа кеңірдек пен ауатамырлардың шеміршек арасындағы бұлшықеттер де қатысады.

Тыныс шығарғанда кеуде қуысы мен өкпенің көлемі кішірейеді. Көкет күмбезденіп, қайта қалпына келеді. Өкпе көпіршіктеріндегі қысым артып, ауа өкпеден ауа жолдары арқылы сыртқа шығарылады. Жиі тыныс шығарғанда ішкі қабырғааралық және құрсақтың бұлшықеттер қысылып жиырылады. Тынысалуға қабырғааралық еттер белсенді қатысса – «көкіректі» тынысалу типі ал көкет белсенді қатысса «құрсақты» тынысалу типі дейді.

Өкпедегі газ алмасу –тыныс алғанда атмосфералық ауаның құрамында 79 % - азот, 21% - оттек, 0,03 % - көмірқышқыл газы және т.б. болады. Тынысалу актысы кезінде өкпе көпіршіктерінен оттегі – қанға, көмірқышқыл газы өкпеге өтеді. Оттегін тасушы – гемоглобин.

Ұлпалардағы газ алмасу – ұлпа жасушаларындағы оттегінен артерия қанындағы оттегінің мөлшері көп болады. Оттегі қылтамырлардың қабырғаларынан жасушаларға өтеді де, оландың тіршілік әрекеттеріне жұмсалады. Ұлпаларда қан оттегін беріп, көмірқышқыл газына қанығады.

Өкпедегі және ұлпалардағы газ алмасу үш кезеңнен тұрады :

• сыртқы (өкпелік)

• газдардың қан арқылы тасымалдануы.

• ішкі (ұлпалық) газ алмасу деп аталады.

Жаңа сабақтын термині беріледі.

Сипаттау үшін критерий

• Ағзаның қай дүниеге тиесілі екендігін дұрыс анықтайды

• Ағзаны қандай белгісіне қарап анықтағанын түсіндіреді

• Ерекшелік белгілерін атады

Жұптар бірін-бірі бағалайды

кілт сөздер жазылған карточкалар (дидактикалық материалдар)

Ағзаларды жіктеу PowerPoint таныстырылымы,

мәтін

критерий

Сабақтың соңы

10 мин

Бекіту

1. Өкпе дененің қай жерінде орналасқан ?Сол жақ өкпе мен оң жақ өкпенің қанлай айырмашылықтары бар ?

2. Өкпеқап дегеніміз не ?

3. Тынысалу қозғалыстары дегеніміз не ?

4. Өкпедегі және ұлпалардағы газ алмасу қандай кезеңдерден тұрады ?

Оқушылар анаграмманы толтырады

Оқушы өз сабақ барысындағы іс әрекетіне төмендегі сөйлемдерді аяқтау арқылы рефлексия жасайды.

Смайликтер» арқылы сабаққа кері байланыс жасау

- өте жақсы түсіндім

- онша түсінбедім

- мүлдем түсінбедім

(Стикерге оз ойларын жазып плакаттағы суретке іледі.)…

Рефлексия парағы

Саралау –оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Барлық оқушылар: Дүниелерге бөліну себебін түсінеді.

Көпшілік оқушылар: Дүниелерге тән ерекшеліктерді анықтайды.

Кейбір оқушылар: Дүниелер арасындағы байланысты анықтап, түсіне алады.

- оқушыларға әр түрлі ағзалар муляждары мен ойыншықтарын беру арқылы ой қозғау жүргізу;

-өз бетімен іздену дағдыларын дамыту барысындағы іс- әрекеттерін бақылау;

-бағалау критерий бойынша оқушылар бір-бірін бағалайды;

-топпен жұмыс барысындағы іс әрекеттерін бақылау;

- таныстыру кезіндегі жұмыстың орындалуын бағалау.

топтық, жұмыс кезінде бір-бірінің ойын сыйлап, құрметпен қарауға тәрбиелеу. Іс-қозғалыс кезіңде денсаулықты сақтау.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу

мақсаттары дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1. Сабақта әртүрлі оқыту стратегиялары, түрлі әдістерді араластырып қолдану

2. Жеке, жұптық, топтық жұмыстар

Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1. Оқушылардың сабақ барысындағы жұмыстарына талдау жасау, тапсырмалардың орындалуын жақсарту үшін не істеу керектігіне мән беру