2. Тіршілікті? жалпы за?дылы?тары ж\е даму тарихы туралы д?ние танымын артыру.
3. О?ушыларды адамгершілікке т?рбиелеу.
Саба?ты? типі: Жа?а білім беру.
Саба?ты? т?рі: Лекция.
Саба?ты? п?наралы? байланысы: Тарих. ?дебиет.
Саба?ты? ?дісі: С?ра? жауап,баяндау,
Саба?ты? барысы: І. ?йымдастыру б?лімі.
ІІ. Жа?а саба?ты т?сіндіру.
ІІІ. Бекіту
ІV. ?йге тапсырма беру.
І. Амандасу,о?ушыларды т?гелдеу,саба? ма?сатымен танысу.
ІІ.Эволюциялык ілім — тіршіліктін жалпы зандылы0тары мен коз?аушы к?шіні? тарихи дамуын зерттейді, оны? негізін а?ылшын ?алымы Чарлз Дарвин сал?ан.
Дарвинге дейінгі тірі таби?атты? дамуы. ?айта ?ркендеу д?уіріндегі эволюциялы? идеялар. Тірі табигат туралы т?рлі ма?л?маттарды жинастырып, ж?йеге келтіру Ежелгі Грекияньщ ?лы галым-философ-тары Аристотель, Теофраст, Гиппократ есімдерімен ты?ыз байланысты.
Философ ?рі жаратылыстану зерттеушісі Аристотель "Жануарлардын; тарихы", "Жануарларды? б?ліктері туралы" деген ?ылыми е?бектерін жазып, жануартану ?ылымыны? негізін ?алады. ?р т?рлі жануарлардын морфологиясы мен анатомиясын, тіршілігі мен т?йсікті сезімін зерттеп, біршама жа?алыктар ашты. Акула мен жыландарды? тірі туатындарыны? болатынды?ын, аталы? араны? (трутень) ?рыктанба?ан ж?мырткадан дамитынды?ын аны?тады. К?ртышканны? к?зі, ?ара шегіртке мен балыкты? есту м?шелері рудиментті (калдык) м?шелерге жататынды?ын д?лелдеді. Жануарлардын ?ыс?ы ?й?ы?а кетуін, ж?ндіктерді? шала ж?не толык т?рленіп дамуын зерттеді. Аристотель 454 жануарды? сырт?ы ж?не ішкі к?рылысын, тіршілігін зерттеп туыстык жа?ына, сырткы белгілеріне ?арап ал?аш жіктеді. Аристотельді? ш?кірті Теофраст (б.з.д. 372—287 жж.) ?сімдіктер мен жануарларды? биологиясын зерттеді. ?сімдіктерді сипатта?анда оны? адам ?міріндегі ма?ызына, а?аш к?мірін, шайыр затын алу жолдарына к??іл б?лді. Д?рілік ?сімдіктерді? адам организміне ?серіне ерекше м?н беріп, тіршілік ортасы мен климат жа?дайын коса зерттеді. Грекия айма?ында?ы ?сімдіктерді? 5OO-ге жуык т?рін аныкта?ан. Тропикте ?сетін бамбук, банан, пальма, лимон, мимоза, макта, лотос, папирус, т.б. ?сімдіктерді? толык сипаттамасын жазып калдырды.
К?не д?уірде ?ытай, ?ндістан, Египетте тірі организмдер туралы на?ты м?ліметтерді пайдалануды? к?п пайдасы тиді. Жабайы жануарларды кол?а ?йрету, м?дени есімдіктерді? коптеген іріктемелерін алу ж?мыстары кол?а алына бастады. Сонымен орта ?асырды? озінде де тірі таби?ат туралы Аристотельді? жаз?ан енбектері ен ??нды болып есептелді.
?айта ?ркендеу (д?уірлеу кезе?і) кезе?індегі эволюциялы? идеялар. XV ?асырды? екінші жартысында жа?а елдер ашылып, тауар ?ндірістері мен сауда ж?мысы каркынды дамыды. М?ндай жетістіктер жануарлар мен ?сімдіктер туралы м?ліметтерді? к?беюіне жол ашып, кайта оркендеу д?уірі басталды. Жана ашыл?ан елдерден Еуропа?а б?рын белгісіз болып келген жануарлар мен осімдіктерді? т?рлері ?келінді. ?ндістан мен Америкадан — калампыр, картоп, ж?гері, темекі, кызанак, ас?абак, какао ?сімдіктері алынды. ?алымдар ?сімдіктер мен жануарларды? жа?а т?рлерін, оларды? пайдалы ж?не зиянды жактарын сипаттады. ?сімдіктер мен жануарларды тек сипаттап ?ою жеткіліксіз болды. Енді к?рылысы мен тіршілігі жа?ынан ??сас келетін ?сімдіктер мен жануарларды топтастырып, ж?йелеу жа?ына ке?іл аудару кажеттігі туындады.
ІV. ?йге §5
V. С?ра?тар?а жауап беру.
7. Тіршіліктін ?рпа? ?алдыру касиеті.
8. Тіршілікті? тірі организмдер мен ?орша?ан орта бірлестігінен т?ратынде?гейі.
9. Тіршілікті? нуклеин ?ыш?ылдарынан ж\е т.б. косылыстардан т?ратын денгейі.
10. Тірі организмдердія жыл маусымдарына с?йкес тіршілік ?рекеттеріні? ?згеру касиеті.
11. Тіршілікті? баска ?аламшарлардан таралуы туралы к?з?арас.
2. Тіршіліктің жалпы заңдылықтары ж\е даму тарихы туралы дүние танымын артыру.
3. Оқушыларды адамгершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Жаңа білім беру.
Сабақтың түрі: Лекция.
Сабақтың пәнаралық байланысы: Тарих. әдебиет.
Сабақтың әдісі: Сұрақ жауап,баяндау,
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі.
ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
ІІІ. Бекіту
ІV. Үйге тапсырма беру.
І. Амандасу,оқушыларды түгелдеу,сабақ мақсатымен танысу.
ІІ.Эволюциялык ілім — тіршіліктін жалпы зандылы0тары мен козғаушы күшінің тарихи дамуын зерттейді, оның негізін ағылшын ғалымы Чарлз Дарвин салған.
Дарвинге дейінгі тірі табиғаттың дамуы. Қайта өркендеу дәуіріндегі эволюциялық идеялар. Тірі табигат туралы түрлі мағлүматтарды жинастырып, жүйеге келтіру Ежелгі Грекияньщ үлы галым-философ-тары Аристотель, Теофраст, Гиппократ есімдерімен тығыз байланысты.
Философ әрі жаратылыстану зерттеушісі Аристотель "Жануарлардын; тарихы", "Жануарлардың бөліктері туралы" деген ғылыми еңбектерін жазып, жануартану ғылымының негізін қалады. Әр түрлі жануарлардын морфологиясы мен анатомиясын, тіршілігі мен түйсікті сезімін зерттеп, біршама жаңалыктар ашты. Акула мен жыландардың тірі туатындарының болатындығын, аталық араның (трутень) ұрыктанбаған жұмырткадан дамитындығын анықтады. Көртышканның көзі, қара шегіртке мен балыктың есту мүшелері рудиментті (калдык) мүшелерге жататындығын дәлелдеді. Жануарлардын қысқы ұйқыға кетуін, жәндіктердің шала және толык түрленіп дамуын зерттеді. Аристотель 454 жануардың сыртқы және ішкі кұрылысын, тіршілігін зерттеп туыстык жағына, сырткы белгілеріне қарап алғаш жіктеді.. Аристотельдің шәкірті Теофраст (б.з.д. 372—287 жж.) өсімдіктер мен жануарлардың биологиясын зерттеді. Өсімдіктерді сипаттағанда оның адам өміріндегі маңызына, ағаш көмірін, шайыр затын алу жолдарына көңіл бөлді. Дәрілік өсімдіктердің адам организміне әсеріне ерекше мән беріп, тіршілік ортасы мен климат жағдайын коса зерттеді. Грекия аймағындағы өсімдіктердің 5OO-ге жуык түрін аныктаған. Тропикте өсетін бамбук, банан, пальма, лимон, мимоза, макта, лотос, папирус, т.б. өсімдіктердің толык сипаттамасын жазып калдырды.
Көне дәуірде Қытай, Үндістан, Египетте тірі организмдер туралы нақты мөліметтерді пайдаланудың көп пайдасы тиді. Жабайы жануарларды колға үйрету, мәдени есімдіктердің коптеген іріктемелерін алу жүмыстары колға алына бастады. Сонымен орта ғасырдың озінде де тірі табиғат туралы Аристотельдің жазған енбектері ен құнды болып есептелді.
Қайта өркендеу (дәуірлеу кезеңі) кезеқіндегі эволюциялық идеялар. XV ғасырдың екінші жартысында жаңа елдер ашылып, тауар өндірістері мен сауда жүмысы каркынды дамыды. Мұндай жетістіктер жануарлар мен өсімдіктер туралы мәліметтердің көбеюіне жол ашып, кайта оркендеу дәуірі басталды. Жана ашылған елдерден Еуропаға бүрын белгісіз болып келген жануарлар мен осімдіктердің түрлері әкелінді. Үндістан мен Америкадан — калампыр, картоп, жүгері, темекі, кызанак, асқабак, какао өсімдіктері алынды. Ғалымдар өсімдіктер мен жануарлардың жаңа түрлерін, олардың пайдалы және зиянды жактарын сипаттады. Өсімдіктер мен жануарларды тек сипаттап қою жеткіліксіз болды. Енді кұрылысы мен тіршілігі жағынан ұқсас келетін өсімдіктер мен жануарларды топтастырып, жүйелеу жағына кеңіл аудару кажеттігі туындады.
ІV. Үйге §5
V. Сұрақтарға жауап беру.
7. Тіршіліктін ұрпақ қалдыру касиеті.
8. Тіршіліктің тірі организмдер мен қоршаған орта бірлестігінен тұратындеңгейі.
9. Тіршіліктің нуклеин қышқылдарынан ж\е т.б. косылыстардан тұратын денгейі.
10. Тірі организмдердія жыл маусымдарына сәйкес тіршілік әрекеттерінің өзгеру касиеті.
11. Тіршіліктің баска ғаламшарлардан таралуы туралы көзқарас.
12. Тіршіліктің кұрылымдық және қызметтік бірлігінен тұратын денгейі.
13. Тірі организмдердің қоршаған ортамен тығыз байланысын көрсететін қасиеті.
14. Тірі организмдердің белгілерінін ұрпақтарына берілу қасиеті.
15. Тіршіліктің пайда болуын жаратушы күшпен байланыстыратын көзкарас.
16. Тіршіліктің өздігінен пайда болмайтынын қарапайым тәжірибе арқылы дәлелдеген ғалым.
17. Тіршіліктің абиогенез жолымен пайда болғанына тұжырым жасаған орыс ғалымы.
18. Алғашқы атмосфера кұрамында болмаған тіршілікке қажетті газ.
19. Судын. катысуынсыз-ақ аминкышқылдарының өзара қосылып, пептидті байланыстар түзетіні туралы пікір айткан ғалым.
20. Биологиялық мембрапасы бар ең алғашқы тірі организмдер.
21. Сыртында жұқа су қабықшасы бар жоғары молекулалы жиынтық.
22. "Тіршілік" деген ұгымға алғаш рет анықтама берген ғалым.
23. Тірі организмдердін қоршаган орта жағдайларының түрлі әсерлеріне жауап қайтару касиеті.
24. Тірі организмдердін. түрлі әсерлерден тұқым куалаушылык белгілерініңи ауытқу касиеті.
25. Тіршіліктің алғаш рет қарапайым эволюциялык өзгерістер байқалатын денгейі.
