I. “Экология” терминін гылым?а 1866 жылы неміс ?алымы Э.Геккель енгізді. Грек тілінен аудар?анда ол ?й туралы ?ылым деген ма?ынаны береді. Оны? т?сініктемесі бойынша “Экология”-деп біз таби?ат экономикасына ?атысты барлы? білімдерді – жануарларды? оны ?орша?ан органикалы? ж?не бейорганикалы? ортамен, ?сіресе, ?зімен тікелей немесе жанама ?атынаста болатын жануарлармен ж?не ?сімдіктермен ?зара ынтыма?тасты? немесе ?астасты?, жаулы? ?рекеттеріні? б?кіл жиынты?ын зерттеуді т?сінеміз”,?азіргі кезе?де экология ке?, ?лі толы? ?алыптасып бітпеген іргелі ж?не ?олданбалы п?ндер комплексіне айналып отыр. Оны Н.Ф. Реймерс (1992ж) “?лкен экология” деп атады.
Н.Ф. Реймерс: “?азіргі жа?дайда экология ?азіргі заман?ы ке? ма?ынада ал?анда биоэкологияны? ше?берінен шы?ты. Ол ?о?амды? ма?ызы мен ішкі мазм?ны бойынша жер туралы физика-математикалы?, химия-биологиялы? ж?не ?о?амды? ?ылымдар цикліне те? келетін білімдер цикліне айналады”-деп есептейді.
Н.А.Воронков: ?азіргі заман?ы экологияны а?заларды?, соны? ішінде адамны? ?орша?ан ортамен ?зара ?атынасын, адамзат ?о?амыны? ?орша?ан орта?а ?серіні? шекті д?режесін, осы ?серлерді кеміту немесе оларды толы? нейтралдау м?мкіндіктер ж?не оларды? ау?ымын аны?тай отырып, зерттеулермен айналысатын ?ылым ретінде ?арастыру ?ажет дейді.
Стратегиялы? т?р?ыдан ал?анда экология адамзатты? ?зіні? тіршілігін са?тауы ж?не экологияны? да?дарыстан шы?уы туралы ?ылым.Ф.Дре: “Экология болша?ты? ?ылымы, себебі адамны? бізді? планетамызда ?мір с?руіні? ?зі оны? прогресімен аны?талуы м?мкін”-дейді. Олай болса, ?азіргі заман?ы экология тек жеке ?ылым ретінде ?ана ?арастырылып ?оймай, ол д?ниге к?з?арас?а, адамзатты? тіршілігін са?тауы туралы ?ылым?а айналып отыр.
Жалпы ал?анда экологияны? негізгі міндеті студенттерде ?о?ам мен таби?атты? ?арым-?атынасын оптимизациялауды? негізі ретінде таби?и ж?не техногенді процестерге ж?йелік к?з?арасты ?алыптастыру болып табылады.
II. Экологияны? ?азіргі даму концепциясыны? негізі кезе?деріні? сипаттамасы:
Білімні? барлы? салалары сия?ты экология да бір?алыпты емес, біра? ?здіксіз дамиды.
Жануар мен ?сімдіктерді? таралу сипаты, ?мір салты, ?орша?ан ортамен байланысы туралы м?ліметтерді? жиналуы адамны? таби?атты тере? ме?геруінен басталды. Ертедегі философтарды? е?бектерінде б?л м?ліметтерді ?орытындылау мен ж?йеге келтіруге ал?аш?ы ?адамдар жасала бастады. Аристотель (384-322 ж.б. э.д.) жануарларды? 500-ден астам т?рлеріні? мінез ??л?ын сипаттап жазды. Аристотельді? ш?кірті, ботаниканы? ?кесі Теофраст (б.э.д. 372-287 ж.) ?р т?рлі жа?дайда?ы ?сімдіктерді? ерекшеліктері, оларды? пішіні мен ?суіні? топыра? пен ауа – райына т?уелділігі туралы м?ліметтер келтірді.
Орта ?асырларда ?о?ам ?міріндегі дінні? ма?ызыны? артуына байланысты таби?атты зерттеу ?лсіреді,?айта ?рлеу д?уірінде, географиялы? жа?алы?тар мен жа?а елдерді отарлау?а, ?зіне т?н ?сімдіктер мен жануарлар д?ниесі бар жа?а жерлерді? ашылуына байланысты сипаттал?ан ?сімдіктер мен жануарларды? саны артты. М?ны? ?зі оларды? ж?йелендіруге жа?а негіз болды.
XVIII ?асырда француз жаратылыс зерттеушісі Ж. Бюффон ал?аш рет сырт?ы орта жа?дайларыны? жануарларды? ??рылысына тікелей ?серін зерттей бастады. Ол бір т?р бас?а т?рге температура, ауа – райы, тама?ты? сапасына байланысты ?згере алады деді. Бірінші эволюциялы? ілімні? аворы – Ж.Б. Ламарк “сырт?ы жа?дайларды? ?сері а?заларды? бейімделуі, ж?не ?сімдіктер мен жануарларды? эволюциясыны? негізі себептеріні? бірі” – деп есептеді.
Неміс жаратылыс зерттеушісі Э. Геккель ?зіні? “А?заларды? жалпы морфологиясы” (1866) ж?не “?лемні? пайда болуыны? таби?и тарихы” (1868) е?бектерінде экологияны а?заларды? ?орша?ан ортамен, тіршілік ету жа?дайларымен ?атынасын зерттейтін жалпы ?ылым ретінде т?сіндіреді.
ХІХ ?асырды? ортасында орыс биологы К.Ф. Рулье жануарларды? ?мірін зерттеуге, оларды? ?орша?ан ортамен ?зара ?серін зерттейтін зоологияны? жа?а ба?ытын т?жырымдады. Рулье а?заларды? эволюциясыны? мекен ету ортасыны? ?згерісіне байланысты?ын д?лелдеді.
Экология жеке ?ылым ретінде негізінен ХІХ ?асырды? ая?ында ?алыптасты. ХХ ?асырды? ортасына дейін гидробиологтарды?, фитоценологтарды?, ботаниктерді?, зоологтарды? экологиялы? мектептері ?алыптасты. Оларды? ?р?айсысында экология ?ылымыны? белгілі бір жа?тары дами бастады.
1-кезе?- жеке а?заларды? бір-бірімен ж?не ?орша?ан ортамен ?зара байланыстарын биологиялы? зерттеу.
2-кезе?- трофты? байланыстарды, экологиялы? пирамидаларды ж?не т.б. зерттеу ( А. Гумбольдты?, Д.Дарвинні?, К.Ф.Рульені? ж?мыстары).
3-кезе?- ?ылыми зерттеулерді? негізі бірлігі ретінде экож?йелер мен биогеоценоздарды зерттеу.
4-кезе?- биосфераны ?аламды? экож?йе ретінде ?арастыру.
5-кезе?- биосферада?ы адамзат ?о?амыны? ерекше ролін мойындау.
III. Экологияны? ?дістері. ?азіргі заман?ы экологияны? ?дістемелік негізін ж?йелік т?р?ыдан ?арастыру, ортаны? жа?дайын ба?ылау, эксперимент ж?не модельдеу ??райды.
Ж?йелік т?р?ыдан ?арастыру экологияны? кез келген обьектісі, тірі таби?атты? барлы? таби?атты? барлы? элементтері ?зара байланыста бол?анды?тан, ж?йе немесе ж?йені? б?лігі болып табылатынды?тан к?птеген экологиялы? зерттеулерде ?олданылады.
?орытынды
Экологиялы? жа?дайды д?рыс т?сіну ?шін берілген жердегі ?зара ?рекеттесетін факторларды? барлы?ын есепке алуды, ал б?л ?р т?рлі экологиялы? ?дістерді ?олдануды талап етеді.Ортаны? жа?дайын ба?алау ж?не есепке алу ?дістері. Б?лар?а метеорологиялы? ба?ылау, температураны ?лшеу, суды? химиялы? ??рамын, т?здылы?ын, м?лдірлігін, топыра? ортасыны? сипатын аны?тау, радиациялы? фонды ?лшеу, ортаны? химиялы? ж?не бактериалды? ластануын аны?тау ж?не т.б. жатады.
?йге тапсырма:Экология ж?не біз реферат жазу
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«реферат по тему "Экология ?ылымыны? даму тарихы" »
Сабақтың тақырыбы: Экология ғылымының даму тарихы
Сабақтың мақсаты:Оқушылардың қоршаған орта жайлы танымдық әрекеттерін шыңдау, табиғаттағы сұлулықты көре білуге,табиғатты аялай білуге тәрбиелеу; экологиялық тәрбиені дамыту, оқушыларды топтағы іс-әрекетін жоспарлап ұйымдастыруға, бірін-бірі тыңдай білуге тәрбиелеу.
Ұйымдастыру кезеңі
Сабақ барысы:
I. “Экология” терминін гылымға 1866 жылы неміс ғалымы Э.Геккель енгізді. Грек тілінен аударғанда ол үй туралы ғылым деген мағынаны береді. Оның түсініктемесі бойынша “Экология”-деп біз табиғат экономикасына қатысты барлық білімдерді – жануарлардың оны қоршаған органикалық және бейорганикалық ортамен , әсіресе, өзімен тікелей немесе жанама қатынаста болатын жануарлармен және өсімдіктермен өзара ынтымақтастық немесе қастастық, жаулық әрекеттерінің бүкіл жиынтығын зерттеуді түсінеміз”,қазіргі кезеңде экология кең, әлі толық қалыптасып бітпеген іргелі және қолданбалы пәндер комплексіне айналып отыр. Оны Н.Ф. Реймерс (1992ж) “үлкен экология” деп атады.
Н.Ф. Реймерс: “қазіргі жағдайда экология қазіргі заманғы кең мағынада алғанда биоэкологияның шеңберінен шықты. Ол қоғамдық маңызы мен ішкі мазмұны бойынша жер туралы физика-математикалық, химия-биологиялық және қоғамдық ғылымдар цикліне тең келетін білімдер цикліне айналады”-деп есептейді.
Н.А.Воронков: қазіргі заманғы экологияны ағзалардың, соның ішінде адамның қоршаған ортамен өзара қатынасын, адамзат қоғамының қоршаған ортаға әсерінің шекті дәрежесін, осы әсерлерді кеміту немесе оларды толық нейтралдау мүмкіндіктер және олардың ауқымын анықтай отырып, зерттеулермен айналысатын ғылым ретінде қарастыру қажет дейді.
Стратегиялық тұрғыдан алғанда экология адамзаттың өзінің тіршілігін сақтауы және экологияның дағдарыстан шығуы туралы ғылым.Ф.Дре: “Экология болшақтың ғылымы, себебі адамның біздің планетамызда өмір сүруінің өзі оның прогресімен анықталуы мүмкін”-дейді. Олай болса, қазіргі заманғы экология тек жеке ғылым ретінде ғана қарастырылып қоймай , ол дүниге көзқарасқа, адамзаттың тіршілігін сақтауы туралы ғылымға айналып отыр.
Жалпы алғанда экологияның негізгі міндеті студенттерде қоғам мен табиғаттың қарым-қатынасын оптимизациялаудың негізі ретінде табиғи және техногенді процестерге жүйелік көзқарасты қалыптастыру болып табылады.
II. Экологияның қазіргі даму концепциясының негізі кезеңдерінің сипаттамасы:
Білімнің барлық салалары сияқты экология да бірқалыпты емес, бірақ үздіксіз дамиды.
Жануар мен өсімдіктердің таралу сипаты, өмір салты, қоршаған ортамен байланысы туралы мәліметтердің жиналуы адамның табиғатты терең меңгеруінен басталды. Ертедегі философтардың еңбектерінде бұл мәліметтерді қорытындылау мен жүйеге келтіруге алғашқы қадамдар жасала бастады. Аристотель (384-322 ж.б. э.д.) жануарлардың 500-ден астам түрлерінің мінез құлқын сипаттап жазды. Аристотельдің шәкірті, ботаниканың әкесі Теофраст (б.э.д. 372-287 ж.) әр түрлі жағдайдағы өсімдіктердің ерекшеліктері, олардың пішіні мен өсуінің топырақ пен ауа – райына тәуелділігі туралы мәліметтер келтірді.
Орта ғасырларда қоғам өміріндегі діннің маңызының артуына байланысты табиғатты зерттеу әлсіреді,қайта өрлеу дәуірінде, географиялық жаңалықтар мен жаңа елдерді отарлауға, өзіне тән өсімдіктер мен жануарлар дүниесі бар жаңа жерлердің ашылуына байланысты сипатталған өсімдіктер мен жануарлардың саны артты. Мұның өзі олардың жүйелендіруге жаңа негіз болды.
XVIII ғасырда француз жаратылыс зерттеушісі Ж. Бюффон алғаш рет сыртқы орта жағдайларының жануарлардың құрылысына тікелей әсерін зерттей бастады. Ол бір түр басқа түрге температура, ауа – райы, тамақтың сапасына байланысты өзгере алады деді. Бірінші эволюциялық ілімнің аворы – Ж.Б. Ламарк “сыртқы жағдайлардың әсері ағзалардың бейімделуі, және өсімдіктер мен жануарлардың эволюциясының негізі себептерінің бірі” – деп есептеді.
Неміс жаратылыс зерттеушісі Э. Геккель өзінің “Ағзалардың жалпы морфологиясы” (1866) және “әлемнің пайда болуының табиғи тарихы” (1868) еңбектерінде экологияны ағзалардың қоршаған ортамен, тіршілік ету жағдайларымен қатынасын зерттейтін жалпы ғылым ретінде түсіндіреді.
ХІХ ғасырдың ортасында орыс биологы К.Ф. Рулье жануарлардың өмірін зерттеуге, олардың қоршаған ортамен өзара әсерін зерттейтін зоологияның жаңа бағытын тұжырымдады. Рулье ағзалардың эволюциясының мекен ету ортасының өзгерісіне байланыстығын дәлелдеді.
Экология жеке ғылым ретінде негізінен ХІХ ғасырдың аяғында қалыптасты. ХХ ғасырдың ортасына дейін гидробиологтардың, фитоценологтардың, ботаниктердің, зоологтардың экологиялық мектептері қалыптасты. Олардың әрқайсысында экология ғылымының белгілі бір жақтары дами бастады.
1-кезең- жеке ағзалардың бір-бірімен және қоршаған ортамен өзара байланыстарын биологиялық зерттеу.
2-кезең- трофтың байланыстарды, экологиялық пирамидаларды және т.б. зерттеу ( А. Гумбольдтың, Д.Дарвиннің, К.Ф.Рульенің жұмыстары).
3-кезең- ғылыми зерттеулердің негізі бірлігі ретінде экожүйелер мен биогеоценоздарды зерттеу.
4-кезең- биосфераны ғаламдық экожүйе ретінде қарастыру.
5-кезең- биосферадағы адамзат қоғамының ерекше ролін мойындау.
III. Экологияның әдістері. қазіргі заманғы экологияның әдістемелік негізін жүйелік тұрғыдан қарастыру, ортаның жағдайын бақылау, эксперимент және модельдеу құрайды.
Жүйелік тұрғыдан қарастыру экологияның кез келген обьектісі, тірі табиғаттың барлық табиғаттың барлық элементтері өзара байланыста болғандықтан, жүйе немесе жүйенің бөлігі болып табылатындықтан көптеген экологиялық зерттеулерде қолданылады.
Қорытынды
Экологиялық жағдайды дұрыс түсіну үшін берілген жердегі өзара әрекеттесетін факторлардың барлығын есепке алуды, ал бұл әр түрлі экологиялық әдістерді қолдануды талап етеді.Ортаның жағдайын бағалау және есепке алу әдістері. Бұларға метеорологиялық бақылау, температураны өлшеу, судың химиялық құрамын, тұздылығын, мөлдірлігін, топырақ ортасының сипатын анықтау, радиациялық фонды өлшеу, ортаның химиялық және бактериалдық ластануын анықтау және т.б. жатады.
