Ядроның құрлысы мен қызметі

Бекітемін; Күні: 14.11.2016 о.ж. Сыныбы: 10 Пәні: биология

Тақырыбы: Ядроның құрылысы мен қызметі. Хромосомалардың химиялық құрамы және құрылысы, жасушадағы атқаратын қызметі.

1.Жасуша ядросы, құрылысы, қызметі, биологиялық ролі, ядро шырыны, хромосомалар жайлы мәлімет беру.

2.Оқушыларды өзара топтық жұмыс жасауға тәрбиелеу.

Сабақ түрі: Ашық сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ –жауап, сандар сыры, сәйкестендіру кестесі, кестемен жұмыс

Сабақта қолданылатын көрнекіліктер: интерактивті тақта, «Биолог анықтамалығы»

Сабақтың барысы: 

І. Ұйымдастыру.

- оқушылармен сәлемдесіп, түгендеу

- Сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстыру.

- Оқушыларды топқа бөлу (суреттер арқылы)

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

Сәйкестендіру кестесі.

Цитоплазма	Эндоплазмалық тор	Рибосома
1,5	2,4,7	3,6

1. Түпнегізі – гиалоплазма.

2. Түйіршекті және тегіс болып екіге бөлінеді.

3. Нәруыз синтезінде үлкен рол атқарады.

4. Түйіршікті эндоплазмалық торда болады.

5. Құрамында түйіршекті денелер, нәруыздар, ферменттер, нуклеин қышқылдары болады.

6. Мембранасыз органоид

7. К.Портер алғаш ашты.

Ми шабуыл.

1.Өсімдіктер мен жануарлар жасушасының тұрақты құрамды бөлігі не? (ядро)

2. Ядросы жетілген ағзаларды қалай атайды? (прокариоттар )

3. Ядросы жетілмеген ағзаларды қалай атайды? ( эукариоттар)

4. Жасушаның қай органойды қорғаныш, ретті және т.б. қызметтерді атқарады? (жасуша мембранасы)

Жаңа сабақ .

Тапсырма: Кітаптан берілген мәтін арқылы әр топ постер құру

1-топ. Ядро (Ядроның құрылысы мен қызметі)

2-топ. Хромосома (Хромосомалар)

3-топ. Ген (Хромосома түрлері)

Ядро –өсімдіктер мен жануарлар жасушасының тұрақты құрамды бөлігі.Ядроның жетілуіне қарай организмдер эукриоттар және прокариоттар болып екі топқа бөлінеді.Ядро саңылаулары арқылы цитоплазмамен және жасушаның басқа органоидтерімен тығыз байланысты

Ядроның құрамы өте күрделі. Ол тірі организмдердің тұқым қуалайтын белгілері мен қасиеттерін ДНҚтүрінде сақтайтын хромосомалар,Ядрошық,РНҚ т,б құрамдас бөліктерінен тұрады.

Хромосома дегеніміз –ДНҚ –ның жіпшелерінен тұратын созылыңқы тығыз денешік.

Әр түрге тән хромосомалар саны құрамы жөнінен әр текті болады. Олардың құрамында 40%ДНҚ,

гистон20% қышқыл нәруыз және РНҚ болады

Хромосомалардың әр түрлі типтері

/Г.А.Левитский бойынша/

Метацентрлі/тең ашалы/хромосомалар

Субметацентрлі хромосома

Акроцентрлі

хромосома

Телоцентрлі хромосома

Спутникті хромосома

Атауы	Сызбанұсқа
Метацентрлі	Хромосоманың дәл ортасында орналасып ,тең екі ашаға бөледі
Субметацентрлі	Хромосомалардың ортасынан сәл оңға немесе солға орналасса,онда хромосома тең екі емес екі ашаға бөлінеді
Акроцентрлі	Хромосоманың бір ұшына жақын орналасса, онда хромосома тең емес екі ашаға бөлінеді.Бір ашасы ұзын,екіншісі қысқа болады
Телоцентрлі	центромера хромосоманың ұшында орналасса
Спутникті	Хромосоманың екінші буыны өте ұзын болады да, хромосоманың аз бөлігін негізгі бөлігінен бөліп тұрады

II. Суреттер сөйлейді.

1-

2-

3-

4-

5-

1-

2-

3-

4-

Кестемен жұмыс.

Атауы	Сызбанұсқа
	Хромосоманың дәл ортасында орналасып ,тең екі ашаға бөледі
	Хромосомалардың ортасынан сәл оңға немесе солға орналасса,онда хромосома тең екі емес екі ашаға бөлінеді
	Хромосоманың бір ұшына жақын орналасса, онда хромосома тең емес екі ашаға бөлінеді.Бір ашасы ұзын,екіншісі қысқа болады
	центромера хромосоманың ұшында орналасса
	Хромосоманың екінші буыны өте ұзын болады да, хромосоманың аз бөлігін негізгі бөлігінен бөліп тұрады

Үйге тапсырма. Тақырыпты оқып, 49 – 50 суретті салу. 107 –беттегі кестені толтыру.

I. Сандар сыры

1,5

46

14

30

40

20

40

70

8

8,0

Кестемен жұмыс

Атауы	Сызбанұсқа
	Хромосоманың дәл ортасында орналасып ,тең екі ашаға бөледі
	Хромосомалардың ортасынан сәл оңға немесе солға орналасса,онда хромосома тең екі емес екі ашаға бөлінеді
	Хромосоманың бір ұшына жақын орналасса, онда хромосома тең емес екі ашаға бөлінеді.Бір ашасы ұзын,екіншісі қысқа болады
	центромера хромосоманың ұшында орналасса
	Хромосоманың екінші буыны өте ұзын болады да, хромосоманың аз бөлігін негізгі бөлігінен бөліп тұрады