Рефлекторлық доға

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

Координация және реттелу

Мектеп: №36. Орал қаласы

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: К.А.Мусина

Сынып: 7-сынып

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы:

7.1.7.5 - рефлекторлық доғаны зерттеу

Зертханалық жұмыс: «Тізе рефлексі»

Сабақтың түрі:

Зертханалық

Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары:

• «Рефлекторлық доға» ұғымын білу

Сабақтың мақсаты:

• Барлық оқушылар: Рефлекторлық доғаның жүру импульсін зерттейді, компоненттерін атайды.

• Оқушылардың көбі: Өз бетімен күрделі және жай рефлекторлық доға түрлерін зерттеп, мысал келтіреді

• Кейбір оқушылар: Адам өміріндегі рефлекстің маңызын анықтайды

Бағалау критерийлері:

Жүйке импульсінің өтуінің қысқаша сипаттамасын береді.

Рефлекторлық қимылдың бірнеше мысалдарын келтіреді.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар орындай алады:

Рефлекторлық доғаны сипаттай алатын терминологияны қолданады.

Лексика, терминология

Жүйке жүйесі, нейрон, рецептор, стимул, эффектор, сенсорлық нейрон, қимыл нейроны, қондырма нейрон, синапс, автономдық жүйке жүйесі, орталық жүйке жүйесі, ми, жұлын, ынталандырғыш, депрессант, жүйке импульсі

Диалог құруға / жазылымға қажетті сөз тіркестері

Жүйке тiтiркенiстерiнiң ............................................................ - рефлекторлық доғасы деп аталады.

Қабылдағыштар - сезгiш жүйке ............... (талдағыштар жүйесiнiң шеткi бөлiмi);

Орталыққа бағыттаушы жүйке талшықтары - қозуды .....................өткiзетiн жүйкелер;

Пәнаралық байланыстар

Импульстардың берілуі туралы айтылғанда физика пәнімен байланыстар жасау, нейромедиаторлар туралы айтылғанда химия пәнімен байланыстар жасау

Құндылықтарды дарыту

1.Оқушылар жинақылыққа, тәртіпке, реттіліккке баулу

2. Басқалардың пікірін сыйлауды, құрдастарымен және үлкендермен дұрыс қарым-қатынас құру қабілетін дамыту (жұптық, топтық жұмыстар кезінде)

3. АКТ-ны дұрыс пайдаланып ақпараттарды іздей білу , оқушылардың денсаулығын қалай сақтауы және маңындағылардың қауіпсіздігін қалай қамқорлыққа алуы керектігін үйретеді.

4. Өмір бойы оқу

АҚТ

Интерактивті тақтада сабақтың тақырыбын, мақсатын, бағалау критерийлерін анықтауда, тақырыпты талдау барысында, видеоматериал көрсету барысында қоланылады.

Бастапқы білім

Жүйке жүйесінің қызметі мен маңызы (7 сынып)

Орталық жүйке жүйесінің қызметінің маңызы.

Орталық жүйке жүйесінің бөлімдерінің құрылысы мен қызметін салыстыру (7 сынып)

Сабақ барысы

Сабақ қезеңдері

Сабақта орындалуы тиісті іс - әрекеттер

Оқыту ресурстары

Басы

0-2 минут

3-10 минут

1.Ұйымдастыру кезеңі .

Сыныпта жағымды ахуал орнату.

Оқушылардың сабаққа дайындығын «Балмұздақ таяқшалары» әдісімен тексеру.

Білу және түсіну:

• Ми қайда орналасқан?

• Эволюция барысында мидың қандай бөлігі едәуір күрделенді?

Қолдану:

• Қандай ағзалардан бастап алдыңғы мидың күрделенгені байқалады?

• Адамдарда мінез-құлықтың күрделенуі неге байланысты?

Талдау:

• Құрылысы бойынша мидың жұлыннан айырмашылығы қандай?

• Үлкен ми сыңарларының бөліктерін атап, маңдай бөлімінің қызметі мен ерекшеліктерін талдаңдар.

• Төбе, шүйде, самай бөліктері қандай қызметтерді реттейді?

Синтез:

• Неліктен ғалымдар калькуляторлы сананы әлі күнге жасай алмай отыр?

• Солақай адамдар әдебиетке, өнерге бейім дегенді қалай түсінесіңдер?

Бағалау: Бағалауда бағдаршам әдісін қолдану

Сабақтың мақсаты және тақырыбымен таныстыру. Бағалау критерийлерін анықтау.

Ортасы

(11-15мин)

16-30 мин

30-35 минут

Мұғалім: Жүйке тiтiркенiстерiнiң қабылдағыштан атқарушы ағзаға дейiнгi өтетiн барлық жолы-«рефлекс (рефлекторлық) доғасы» деп аталады.

Оқушылар рефлекторлық доғаның стандартты сызбасымен танысады: рецептормен, сезімтал нейронмен, қыстырма/аралық нейронмен, қимыл нейрон және жауап қайтарушы мүше.

(Ұ) Видеокөрсетілім. Оқушылар видеодан рефлекторлық доғаның жүру жолын көріп, тыңдайды.

(Э/Ж) «Тізе рефлексін зерттеу»

Жұмыс барысы:

(Ж) 1 жұмыс. Бір оқушы орындыққа аяғын бірінің үстіне бірін қойып, яғни аяғын айқастырып отырады. Екінші оқушы резеңке балғамен немесе алақанның қырымен тізенің төменгі бөлігін жайлап ұрады. Осы кезде сіңір жалғамасында пайда болған қозу санның алдыңғы қабырғасының бұлшық етіне беріледі де, аяқ тізе буынынан бүгіліп, алға жоғары қарай тебіледі. Бүгілу сезімтал және қозғалтқыш нейрондар есебінен болады, сондықтан тізе рефлексі деп аталады.

Тапсырманы орындай отырып, оқушылар рефлекторлық доғаны зерттейді.

(Т) 2 жұмыс. Мақсаты. Рефлекстің доғаның берілу уақытын бақылау. Оқушылар шеңбер бойына тұрып, бір-бірінің қолынан ұстайды. Бастапқы оқушы оқ қолымен қасындағы оқушының қолын қысады, келесі оқушы осы импульсті келесі оқушыға жалғастырады. Бұл әрекет бастапқы оқушыға дейін жалғасады. Берілу уақытын секундомермен есептейді. Осы әрекет 3 рет қайталанады.

(Ж) 3 жұмыс. Мақсаты: Реакция уақытын зерттеу.

Оқушылар саусақ арасынан құлаған сызғышты ұстап қалу кезіндегі реакция уақытын зерттейді. Бірінші оқушы сызғышты үлкен және сұқ саусақ арасына қояды да екінші оқушы (субъект) оны ұстап қалатындай етіп сызғышты төменге қарай жіберіп қояды. Екінші оқушы сызғышты ұстап қалуға тырысады. Содан кейін сызғыш ұсталған орынға дейінгі қашықтық өлшенеді, уақыты есептейді.

(Ж) Не бақылағандарына талдау жүргізеді, қорытындылайды.

(f) Дискрипторлармен бағалау.

(Жж) Бекіту. «Сызбамен жұмыс» Тізе рефлексінің рефлекторлық доғасының сызбасын дәптерлеріне жазады.

(f) Тақтадағы дұрыс жауап арқылы бірін-бірі бағалайды.

Слайд

Рефлекторлық доға туралы видеокөрсетілімдер:

https://www.twig-bilim.kz/film/factpack-reflex-arcs-5393/

және

http://bilimland.kz/kk/content/category/search#p=1&pn=6&s=%D1%80%D0%B5%D1%84%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81&lesson=12688

Сызғыш, балғашық, секундомер

Слайд.

Соңы

35-40

Кері байланыс. «Екі жұлдыз бір тілек».

Үй тапсырмасы. Рефлекторлық доғаға мысалдар келтіріп талдау жасау.

Қосымша ақпарат

Саралау – оқушыларға қалай

көбірек қолдау көрсетуді

жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары

оқушыларға қандай міндет

қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың

материалды меңгеру

деңгейін қалай тексеруді

жоспарлайсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік

техникасының сақталуы

Барлық оқушылар: Рефлекторлық доғаны, рефлекстің маңызын біледі. Рефлекстік реакцияны зерттейді. Рефлекс», «рефлекторлық доға» түсініктеріне дұрыс анықтама бере алады

Оқушылардың көбі:

Рефлекс», «рефлекторлық доға» түсініктерін, анықтамаларын сипаттайды

Кейбір оқушылар: Рефлекторлық доғаның зерттеулеріне талдау жасап, қорытындысын сипаттайды. Рефлекторлық реакцияның берілу уақытына талдау жасайды.

-«Бағдаршам» әдісі арқылы бағалау

-Бірін-бірі бағалау

-Бағалау критерийлері және дискрипторлар арқылы бағалау

(1) ЖЖ-нің маңызын сипаттай алса

(2) Рефлекс, рефлекторлық доға терминдеріне анықтама бере алады

(3) Рефлекторлық доғаның құрамдас бөліктерін дұрыс анықтайды

Аппаратты пайдалану, нұсқауларды мұқият сақтау жауапкершілікті көрсетеді, және белгілі дәрежеде басқалармен қауіпсіз жұмыс істеуді қамтамасыз ету қабілетін көрсетеді, оқушылардың денсаулығын қалай сақтауы және маңындағылардың қауіпсіздігін қалай қамқорлыққа алуы керектігін үйретеді.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба? Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда берілген сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? 1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?

Дағдылар

Дискрипторлар

Білу, білімін қолдану, анализ

Рефлекторлық доғаның анықтамасын біледі

Рефлекстік доғаның қызметін біледі

Рефлекторлық доғаның құрамдас бөліктерін дұрыс анықтайды

Тізе рефлексінің рефлекторлық доғасының сызбасын дұрыс жаза алады

Тізе рефлексінің рефлекторлық доғасының 5 жүру жолына дұрыс талдау жасайды

Рефлекстік доғаны анықтаудағы зерттеулерге дұрыс қорытынды жасайды

Мидан келетін талшықтар

Жұлын

Аткарушы нейрондар

Тізе рефлексі кезіндегі аяқ

Аяқтың бастапкы қалпы

Мидан келетін талшықтар

Жұлын

Аткарушы нейрондар

Ыстықтан тартып алу рефлексі кезіндегі қол

Қолдың бастапкы қалпы

1.Рецептор

2.Қимыл-қозғалыс жүйке ұштары.

3.Нейронаралық синапс.

4.Сезімтал жүйке талшықтары

5.Қимыл-қозғалыс жүйке талшықтары

A.Қозуды жұмыс мүшесіне өткізеді;

B.Қозуды жұмыс мүшесіне береді;

C.Ішкі мүшелерге тітіркенуді қабылдайды;

D.Бір нейроннан басқасына жүйке импульсін береді;

E.Қозуды ж.ж орталық бөліміне өткізеді;

F. Сыртқы ортадан тітіркенуді қабылдайды