Алғашқы функцияны табудың ережелері

Күні: 20.09.2019

Сынып: 11Б

Пәні: алгебра және анализ бастамалары

Мұғалімнің аты жөні: Жұмағұлова Ж.М.

Сабақ тақырыбы: Алғашқы функцияны табудың ережелері

Сабақтың мақсаты: Алғашқы функция және анықталмаған интеграл түсініктерін меңгеру және интегралдың қасиеттерін пайдалана отырып, есептер шығару.

Міндеттері:

а) Білімділік: Алғашқы функция мен анықталмаған интеграл түсінігі. Анықталмаған интегралдың геометриялық мағынасын, қасиетін ашу. Анықтаманы пайдалана отырып, алғашқы функциялар кестесін құра білу және интегралдың қасиеттерін қолдану бейімділіктерін қалыптастыру.

ә) Тәрбиелік: Сөйлеу мәдениетін, өз ойын дәл, нақты айта білуге үйрету, жауапкершілікке тәрбиелеу.

б) Дамытушылық: Оқушылардың тақырыпты өз бетімен меңгеруге мүмкіндік туғызу, ізденісін, тиянақты ой қорытындысын жасай білу, есте сақтау қабілеттерін, логикалық ойлауын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Проблемалық, тест, сын-тұрғысынан ойлау стратегиясы, сұрақ-жауап.

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, дербес компьютер, таратпа карточкалар

Пәнаралық байланыс: Тарих, физика

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі. Сәлемдесу. Оқушыларды түгендеу, тазалыққа көңіл бөлу. Оқушылардың назарын сабаққа аудару. Сабақтың тақырыбы және мақсатын таныстыру. Оқушылар үш топқа бөлінген. Топ жетекшілерін таныстыру.

1. Өткен сабақты қайталау. «Сәйкестік тест».

Туынды тарауы бойынша не білеміз? Сәйкестік тест бойынша қайталау жұмысын жүргізу. Берілген сұрақтар бойынша сәйкес жауабын көрсету.

Мамандыққа байланысты құрастырылған есептер.

II. Білімді белсенді меңгеруге дайындық

Мұғалімнің сөзі. Балалар сіздер құрылыс маманысыздар. Ал мен осы аудиторияның жетекшісімін. Осы аудиторияның төбесіне жөндеу жұмысын жасап беру туралы сіздерге тапсырыс бердім.

Қажетті материалды алу үшін не істер едің?

Оқушылардың жауабын тыңдау.

Мұғалім: Интеграл тақырыбын өткен кезде бұрынғы алған білімімізді кеңейте түсеміз. Яғни интеграл арқылы тік төртбұрыштың, үшбұрыштың және т.б. фигуралардың ауданын табуға болады. Ол үшін анықталған интеграл ұғымын білуіміз керек. Ал ол мақсатқа жету үшін бүгінгі сабақта негізгі ұғымдармен танысамыз.

Сонымен жаңа сабағымызға кірісейік.

III. Жаңа сабақты өту барысы.

1. Жаңа түсінік енгізу.

Архимедтің еңбектерін байыптап

оқысаң, жаңа заманғы математиктердің

ашқан жаңалықтарына таң қалуды қоясың»

Г. Лейбниц

Архимедтің математикалық мұралары 2000 жыл бойы ұмытылмай жаратылыстану ғылымдары мен техника талабына сай дамытылып келді. XVII ғасыр математиктері Архимед еңбектерінен білім алып көптеген жаңа нәтижелерге қол жеткізді. Осының нәтижесінде XVII ғасырда жоғарғы математиканың басты тараулары болып саналатын дифференциалдық және интегралдық есептеулер пайда болды. Италияның көрнекті математигі Б. Кавальери интегралдық есептеудің шығуына іргетас қалады. Ал осы ғасырдың ұлы ғалымдары И.Ньютон мен Г.Лейбниц бұл ғылымды жүйелі дамытқан.

Интеграл ұғымы

Интегралдық есептеу- математиканың күрделі бөлімі. Келесі ғасырда интегралдық есептеуді дамыту барысында еңбектермен үлес қосқан математиктер: Лобачевский Н.И., Остроградский М.В., Коши О, Эйлер Л.

«Интеграл» латын сөзі «integro» - «қалпына келтіру», «integer» -«бүтін» деген мағынаны береді.Интеграл ұғымы жазық фигураның ауданын, дене бетінің ауданын, көлемін есептеу қажеттігінен пайда болды.

И нтегралдық есептеу

Анықталмағанған интеграл Анықталған интеграл

Бүгінгі сабақта анықталмаған интегралмен танысамыз.

Электронды оқулықтан. (Анықталмаған интеграл тақырыбын ашу)

АНЫҚТАЛМАҒАН ИНТЕГРАЛ

Анықтама. функциясының барлық алғашқы функцияларының жиынтығы F(х) + С берілген функцияның анықталмаған интегралы деп аталады.

-интеграл белгісі

Белгіленуі:

-интеграл астындағы функция,

-x айнымалысының дифференциалы

- интеграл астындағы өрнек

1-қасиет к-тұрақты сан;

2- қасиет ;

3- қасиет .

Сұрақ. Неге анықталмаған интеграл деп аталады?

2. Жаңа түсінікке әкелетін мысалдарды талдау. (Электронды оқулықтан)

1. Мысал: Берілген функциялар үшін алғашқы функцияларды табыңыз:

а)

Шешуі: функциясы үшін функциясы алғашқы функция болып табылады, өткені:

Жауабы:

2. Мысал. а) Анықталмаған интегралды есептеңіз:

Шешуі:

Жауабы:

ә) Анықталмаған интегралды есептеңіз:

Шешуі:

Жауабы:

3. Мысал:

Графигі М(-2;3) нүктесі арқылы өтетін функциясының алғашқы функциясын анықтайық.

Шешуі: функциясының кез келген алғашқы функциясын түрінде жазуға болады. Есептің шарты бойынша F(x) функциясының графигі М(-2;3) нүктесі арқылы өтеді, яғни F(-2)=3. Онда осыдан С аламыз.

Демек, ізделінді алғашқы функция

Жауабы:

IV. Жаңа сабақты бекіту.

Деңгейлі тапсырмалар.

А деңгейі:

1)Функцияның алғашқы функциясын тап:

2) Алғашқы функцияның жалпы түрін жаз:

3) Анықталмаған интегралды есепте: .

В деңгейі:

1) Алғашқы функцияның жалпы түрін анықта: ;

2) Интегралды есепте: ;

С деңгейі:

функциясы үшін графигі M(a;b) нүктесі арқылы өтетін

F(x) алғашқы функцияcын табыңдар және F(x) функциясының

графигін салыңдар:

V. Қорытындылау. 1. Венн диаграммасын аяқтау.

Дифференциалдық Интегралдық

есептеулер Ұқсастығы есептеулер

3. Бағалау.

4. Тақырып бойынша бес жол өлең жазу

Интеграл

сын есім сын есім

етістік етістік етістік

сөйлем

с иноним

5.Үйге тапсырма: §1, 2. 1,2,3 ережелерді дәлелдеу.

№3,5,7 (1,3), №8,11 (1,3), №14(1), №16(2)