Сыбайлас жемқорлық – қоғамның өзекті мәселесі

📘 ДӘРІС: "Сыбайлас жемқорлық – қоғамның өзекті мәселесі"

Дәріс тыңдаушылары: Ұстаздар, білім саласының қызметкерлері
Ұзақтығы: 45 минут
Мақсаты: Сыбайлас жемқорлық ұғымын түсіндіру, оның қоғам мен білім жүйесіне тигізетін әсерін саралау, алдын алу жолдарын көрсету, ұстаздардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетін нығайту.

🕓 Дәріс құрылымы: 📘 ДӘРІС: "Сыбайлас жемқорлық – қоғамның өзекті мәселесі"

Дәріс тыңдаушылары: Ұстаздар, білім саласының қызметкерлері
Ұзақтығы: 45 минут
Мақсаты: Сыбайлас жемқорлық ұғымын түсіндіру, оның қоғам мен білім жүйесіне тигізетін әсерін саралау, алдын алу жолдарын көрсету, ұстаздардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетін нығайту.

🕓 Дәріс құрылымы:

🔹 I. Кіріспе (5 минут)

Мұғалімге арналған мотивациялық кіріспе:

Құрметті әріптестер!
Бүгінгі дәрісіміз еліміздің болашағына, қоғамның дамуына, әділеттілік пен адалдық ұстанымына тікелей қатысты маңызды тақырыпқа арналады.
Сыбайлас жемқорлық – бұл жай ғана құқықбұзушылық емес, бұл – елдің іргесін шайқалтатын, дамуымызға кедергі келтіретін қауіпті қоғамдық дерт.
Ұстаз ретінде біз тек білім беріп қана қоймай, құндылықтарды қалыптастырамыз, ұрпақтың бойына адалдықты сіңіреміз. Сондықтан сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениет – біздің күнделікті жұмысымыздың ажырамас бөлігі болуы тиіс.

🔹 II. Негізгі бөлім (30 минут)

1. Сыбайлас жемқорлық дегеніміз не? (5 минут)

Анықтамасы:
Сыбайлас жемқорлық — лауазымды адамның өз қызметтік өкілеттігін және мемлекеттік қызметті өз мүддесіне немесе жақындарына пайда келтіру мақсатында заңсыз пайдалануы.

ҚР "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" заңы бойынша:

"Сыбайлас жемқорлық – бұл жеке пайда табу мақсатында лауазымдық өкілеттікті теріс пайдалану, пара беру және алу, делдалдық әрекеттер жасау, мемлекеттік мүлікті жымқыру."

Түрлері:

• Пара алу / пара беру

• Таныс арқылы жұмысқа орналасу

• Бюджеттік қаржыны жымқыру

• Емтихан, тест, байқауда әділетсіздік

• Мемлекеттік сатып алуда заңсыз келісімдер

2. Сыбайлас жемқорлықтың себептері (5 минут)

3. Сыбайлас жемқорлықтың салдары (7 минут)

Сыбайлас жемқорлық — бүкіл қоғамға қауіп төндіретін індет. Оның салдары әр салаға әсер етеді:

Мысал:
Мектепте ата-ананың мұғалімге немесе басшылыққа "сыйлық" жасауы қалыпты жағдай сияқты көрінуі мүмкін. Бірақ бұл – болашақта әділетсіздікке жол ашатын алғашқы қадам. Параны ұсыну да, алу да заңға қайшы.

4. Білім саласындағы жемқорлықтың ерекшеліктері (5 минут)

Нақты мысалдар:

• Білім беру ұйымына жұмысқа заңсыз жолмен орналасу

• Аттестация, байқау кезінде әділетсіз шешімдер

• Баға қоюда әділетсіздік (оқушыдан немесе ата-анадан алғыс ретінде "сыйлық" қабылдау)

• Қызметтік жағдайды жеке пайдаға пайдалану

Ұстаздардың рөлі:

• Оқушыларға үлгі болу

• Әділеттілік пен адалдыққа тәрбиелеу

• Заңды білу және сақтау

5. Сыбайлас жемқорлықпен күрес жолдары (8 минут)

Қоғамдық деңгейде:

• ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттігі жұмысы

• "Ашық бюджет", "Цифрлы Қазақстан" жобалары

• Мемлекеттік қызметке іріктеудің ашықтығы

Мектеп деңгейінде:

• Ашық баға қою жүйесі

• Қоғамдық бақылау кеңестері

• Ата-аналармен келісілген сынып ішілік тәртіп

• "Адал Ұрпақ" клубының жұмысы

Жеке деңгейде ұстаз не істей алады:

• Пара алуға/беруге жол бермеу

• Өз ісіне адал болу

• Құқықтық нормаларды білу

• Әріптестерге үлгі болу

🔹 III. Қорытынды бөлім (10 минут)

✅ Қорытынды ойлар:

• Сыбайлас жемқорлық – тек құқық бұзушылық емес, адамгершілікке қарсы әрекет.

• Ұстаз — қоғамдағы моральдық үлгі.

• Әрбір мұғалім адалдық пен әділдікті күнделікті тәжірибесінде қолдануы тиіс.

• Қоғамда парақорлықты болдырмау үшін әрқайсымыздан бастау қажет.

✍️ Дәйексөздер мен қанатты сөздер:

«Адалдық – адамның ең жоғарғы құндылығы».
– Нұрсұлтан Назарбаев

«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес – жалғыз мемлекеттік органның емес, бүкіл қоғамның міндеті».
– Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттігі

«Ұлт болашағы – ұлағатты ұстаздың қолында. Ұстаздың адалдығы – ұрпақтың тазалығы».

📌 Топтық тапсырма немесе пікірталас (қорытынды 5 минут)

Сұрақтар:

1. Қоғамда сыбайлас жемқорлықты жою үшін мұғалім қандай үлес қоса алады?

2. Сіздің мектепте парақорлықтың алдын алу үшін қандай нақты қадам жасауға болады?

3. Егер сіз әріптесіңіздің сыбайлас жемқорлыққа жол бергенін байқасаңыз, не істейсіз?

Тапсырма:

3 адамнан тұратын топтарда "Сыбайлас жемқорлықсыз мектеп" жобасының қысқаша жоспарын құрыңыз (3 идеядан тұратын). Қысқаша қорғау (2 минут