Саналы т?ртіп - білім сапасы мен т?рбиелік де?гейді? т?ра?тылы?ы.

?аракоз Ахет?ызы Ергалиева Ы.Алтынсарин атында?ы ?аза? білім академиясыны? базалы? мекемесі № 51 гимназия директорды? т?рбие ісі ж?ніндегі орынбасары, А?т?бе ?аласы Саналы т?ртіп - білім сапасы мен т?рбиелік де?гейді? т?ра?тылы?ы. Адамны? ?о?амда?ы мінез-??л?ы белгілі бір ережеге ба?ындырылады. ?о?ам м?шелеріні? белгілі бір ережелерге ба?ынуы т?ртіп деп аталады. Мектеп т?ртібі осы ?о?ам адамдары арасында?ы ?атынасты білдіреді. Мектеп т?ртібі бізді? ?о?амымызды? жа?дайында ?о?амда ?алыптасып отыр?ан ?атынастардан ешбір ерекшеленбейді. Саналы т?ртіп – т?рбиелеу мен о?ытуды? ?ажетті ??ралы ж?не барлы? о?у процесіні? н?тижесі. Саналы т?ртіп, жауапкершілік, сезім болмайынша о?у?а д?рыс к?з?арас т?рбиелеу тіпті м?мкін емес. Бала бойында т?ртіпті? ал?аш?ы ?адамдары мектепке дейін отбасында ж?не мектепке дейінгі мекеме бала ба?шада ?алыптастырыла бастайды. Ал мектепке келгеннен кейін мектепті? ішкі ережесіне сай т?ртіп нормаларына ?йретіле бастайды. Міне осы кезде м??алімдер ?ауымына ?лкен жауапкершілік ж?ктеледі. Балалар ?мірін ?йымдастыру, баланы? жеке басыны? т?ртібін т?рбиелеу: 1) О?ушылармен ?зіні? ара?атынасын егжей-тегжейлі ойластыр?ан м??алім ?ана о?ушыларды? саналы т?ртібін т?рбиелеуде табыс?а жете алады. 2) Іскерлік, белсенділік етек ал?ан, салдыр-сала?ты? пен т?ртіпсіздікке жол берілмеген ?стазда ?ана т?ртіпті, белсенді жо?ары саналы адамдар т?рбиеленеді. М??алім саналы т?ртіпке т?рбиелеудегі ?зіні? ролі мен д?режесін жа?сы ??ынуы шарт. ?сіресе ?азіргі жа?анжану заманында м??алімдер ?ауымына ?лкен жауапкершілік міндет, жо?ар?ы талап ж?ктелуде. Сонды?тан м??алімні? ?н бойында саяси сауаттылы?, к?сіби шеберлік, ?зіне сенімділік, ?лкен жауапкершілік, жылы ж?ректілік, мейірімділік, талап ?ой?ышты?, сабырлылы?, сезімтал психологты? болуы шарт. Е? алдымен ?лкендер саналы т?ртіпті ?зімізден бастау?а міндеттіміз. О?ушыларды білімді де, білікті, парасат пайымы мол, саналы да сарабдал азамат боп жетілуі т?лім мен т?рбие беретін м??алімге тікелей байланысты. М??алімге артылатын сенім ж?гі соншалы? ауыр, сонымен ?атар оны? ?ла?атты ?лы жол екенін естен шы?арып алма?ан ж?н. Адамны? т?ртіптілігіні? аса ма?ызды белгісі – б?л ?йымдас?ан мінез-??лы?ты? берік да?дылары мен ?рекеттеріні? болуы. Олар о?ыту мен т?рліше ?о?амды? пайдалы е?бек процесінде ?алыптасады. Адамны? ?о?амда сыйлы болуы ж?не ба?алануы адамны? ішкі м?дениетіне, ішкі жан д?ниесі рухани байлы?ына байланысты. Бастауыш кластарда мектептегі ж?не ?йдегі, к?шедегі ж?не ?о?амды? орындарда?ы, мінез-??лы? ережелеріні? негізі ?йретіле бастайды. Біра? мінез-??лы? м?дениеті ж?ніндегі білім бірте-бірте ке?ейеді. Ересек о?ушылар мінез-??лы? м?дениетіні? жа?а ережелерін ме?геріп, оларды? ?о?амды? ?мірдегі ма?ынасын т?сінеді, ж?зеге асыру?а ?йренеді. Саналы т?ртіп ?алыптастыруда сан т?рлі жатты?улар аса ?ажет. Балаларды? мінез-??л?ына ?ата? т?ртіп орнату, мектеп пен отбасы талаптарыны? бір т?тас болуына байланысты. Мектеп пен отбасы алдына балалар?а тек ?намды да?дыны сі?іру ?ана емес, сонымен бірге оларды? жаман ?деттерін жою міндеттері де ?ойылады. Саналы т?ртіпті т?рбиелеу мінез-??лы? да?дылары мен ?деттерін ?алыптастырумен ты?ыз байланысты. Т?ртіпті о?ушы адам?а сезімталды?пен ?арайды. Баланы ?жымда, ?жым ар?ылы саналы т?ртіпке т?рбиелеу – т?рбие ж?мысында?ы жетекші принциптерді? бірі. «Т?рбиелі – т?ртіпті? ??лы, Т?ртіпті елді? ?лы» деп Б.Момыш?лы бекерге айтпаса керек. Демек т?ртіплік – ж?нділік, т?ртіпсіздік – ж?нсіздік тудырады. Т?ртіпсіздік ?ры?ы к?ктеп, тамыр жайса, одан жеке адам да, ?жым мен ?о?ам да мемлекет, ел де ?атты зардап шегеді. Сонды?тан да «Адам?а е? бірінші білім емес, т?рбие берілуі керек, т?рбиесіз берілген білім – адамзатты? ?ас жауы, оны? барлы? ?міріне апат ?келеді» деген ?л Фараби с?зімен расталады. Білім ордасы – жас ?рпа??а сапалы білім береміз десе, е? бірінші баланы? саналы т?ртібін т?рбиелеуге міндетті, я?ни сонда ?ана бала сапалы білім ж?не оны ?мірде пайда?а асыра алатынына к?міл сенімдімін. Білім ордасы – жас ?рпа??а, саналы т?рбие - сапалы білім беретін бірнеше ?асырлар бойы жиналып са?тал?ан м?раларын келешек ?рпа? игілігіне ж?мсайтын т?лім – т?рбие орталы?ы. Олай болса, сол т?лім-т?рбие орталы?ында?ы м??алім ?зі маманды?ын жетік ме?герген, баланы? ой-санасыны? ?сіп, саналы т?рбие - сапалы білім алуына, о?ушы ж?регіне жол таба білетін шебер, білікті, білімді ?стаз болуы міндетті. Сонымен ?атар ?азіргі а?паратты?, жа?андану заманында білім ордасыны? материалды? техникалы? жабды?талуыны? да м?ні зор. Саналы т?рбие - сапалы білім беру ?шін екеуі де басты ?ажеттілік. Дегенмен, білімді, білікті м??алімні? алар орны ерекше. Жас ?рпа??а сапалы білім беру е? алдымен м??алімні? білімі мен біліктілігіне байланысты. Жалпы білімні? ж?йесі – ?о?ам дамуымен бірге дамып, ?рдайым ?немі ?згеріп отырады. Ол ?р елді? экономикалы? ерекшеліктеріне ?арай ?алыптасып, ?немі ?здіксіз жетіле отырып, барынша к?рделене т?седі. Б?гінгі жа?а ?о?амда м??алімні? ішкі жан д?ниесі де жа?аша, демек болаша? ?рпа?тан ?лкен ?міт к?тілуде. «Ойда?ыдай т?рбиелеуді? сыры о?ушы?а деген ??рмет сезімде жатыр»деп Р.Эмерсон ?зінше ба?а бере білген. Мектептегі басты т?л?а ?стаз десек, білім саясаты е? алдымен ?стаздар ?ауымы ар?ылы ж?зеге асырылады. Ал бізді? келешектегі ма?сатымыз – рухани жан д?ниесі бай, жан-жа?ты жарасымды дамы?ан жеке т?л?аны ?алыптастыру. «?л ?сіргі? келсе, дана ж?ректі ?атты ?стап, ?йрет білім ізетті. Кім ?л-?ызын шолжа?датса бетімен Тартар к?йік, ет кескендей етінен» Ж.Баласа??н

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Саналы т?ртіп - білім сапасы мен т?рбиелік де?гейді? т?ра?тылы?ы. »

Қаракоз Ахетқызы Ергалиева

Ы.Алтынсарин атындағы Қазақ білім

академиясының базалық мекемесі № 51 гимназия

директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары,

Ақтөбе қаласы

Саналы тәртіп - білім сапасы мен тәрбиелік деңгейдің тұрақтылығы.

Адамның қоғамдағы мінез-құлқы белгілі бір ережеге бағындырылады. Қоғам мүшелерінің белгілі бір ережелерге бағынуы тәртіп деп аталады.

Мектеп тәртібі осы қоғам адамдары арасындағы қатынасты білдіреді. Мектеп тәртібі біздің қоғамымыздың жағдайында қоғамда қалыптасып отырған қатынастардан ешбір ерекшеленбейді. Саналы тәртіп – тәрбиелеу мен оқытудың қажетті құралы және барлық оқу процесінің нәтижесі. Саналы тәртіп, жауапкершілік, сезім болмайынша оқуға дұрыс көзқарас тәрбиелеу тіпті мүмкін емес.

Бала бойында тәртіптің алғашқы қадамдары мектепке дейін отбасында және мектепке дейінгі мекеме бала бақшада қалыптастырыла бастайды. Ал мектепке келгеннен кейін мектептің ішкі ережесіне сай тәртіп нормаларына үйретіле бастайды. Міне осы кезде мұғалімдер қауымына үлкен жауапкершілік жүктеледі.

Балалар өмірін ұйымдастыру, баланың жеке басының тәртібін тәрбиелеу:

1) Оқушылармен өзінің арақатынасын егжей-тегжейлі ойластырған мұғалім ғана оқушылардың саналы тәртібін тәрбиелеуде табысқа жете алады.

2) Іскерлік, белсенділік етек алған, салдыр-салақтық пен тәртіпсіздікке жол берілмеген ұстазда ғана тәртіпті, белсенді жоғары саналы адамдар тәрбиеленеді.

Мұғалім саналы тәртіпке тәрбиелеудегі өзінің ролі мен дәрежесін жақсы ұғынуы шарт.

Әсіресе қазіргі жаҺанжану заманында мұғалімдер қауымына үлкен жауапкершілік міндет, жоғарғы талап жүктелуде.

Сондықтан мұғалімнің өн бойында саяси сауаттылық, кәсіби шеберлік, өзіне сенімділік, үлкен жауапкершілік, жылы жүректілік, мейірімділік, талап қойғыштық, сабырлылық, сезімтал психологтық болуы шарт. Ең алдымен үлкендер саналы тәртіпті өзімізден бастауға міндеттіміз.

Оқушыларды білімді де, білікті, парасат пайымы мол, саналы да сарабдал азамат боп жетілуі тәлім мен тәрбие беретін мұғалімге тікелей байланысты. Мұғалімге артылатын сенім жүгі соншалық ауыр, сонымен қатар оның ұлағатты ұлы жол екенін естен шығарып алмаған жөн.

Адамның тәртіптілігінің аса маңызды белгісі – бұл ұйымдасқан мінез-құлықтың берік дағдылары мен әрекеттерінің болуы. Олар оқыту мен түрліше қоғамдық пайдалы еңбек процесінде қалыптасады. Адамның қоғамда сыйлы болуы және бағалануы адамның ішкі мәдениетіне, ішкі жан дүниесі рухани байлығына байланысты.

Бастауыш кластарда мектептегі және үйдегі, көшедегі және қоғамдық орындардағы, мінез-құлық ережелерінің негізі үйретіле бастайды. Бірақ мінез-құлық мәдениеті жөніндегі білім бірте-бірте кеңейеді.

Ересек оқушылар мінез-құлық мәдениетінің жаңа ережелерін меңгеріп, олардың қоғамдық өмірдегі мағынасын түсінеді, жүзеге асыруға үйренеді.

Саналы тәртіп қалыптастыруда сан түрлі жаттығулар аса қажет. Балалардың мінез-құлқына қатаң тәртіп орнату, мектеп пен отбасы талаптарының бір тұтас болуына байланысты. Мектеп пен отбасы алдына балаларға тек ұнамды дағдыны сіңіру ғана емес, сонымен бірге олардың жаман әдеттерін жою міндеттері де қойылады.

Саналы тәртіпті тәрбиелеу мінез-құлық дағдылары мен әдеттерін қалыптастырумен тығыз байланысты. Тәртіпті оқушы адамға сезімталдықпен қарайды.

Баланы ұжымда, ұжым арқылы саналы тәртіпке тәрбиелеу – тәрбие жұмысындағы жетекші принциптердің бірі.

«Тәрбиелі – тәртіптің құлы, Тәртіпті елдің ұлы» деп Б.Момышұлы бекерге айтпаса керек. Демек тәртіплік – жөнділік, тәртіпсіздік – жөнсіздік тудырады. Тәртіпсіздік ұрығы көктеп, тамыр жайса, одан жеке адам да, ұжым мен қоғам да мемлекет, ел де қатты зардап шегеді... Сондықтан да «Адамға ең бірінші білім емес, тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы, оның барлық өміріне апат әкеледі» деген Әл Фараби сөзімен расталады.

Білім ордасы – жас ұрпаққа сапалы білім береміз десе, ең бірінші баланың саналы тәртібін тәрбиелеуге міндетті, яғни сонда ғана бала сапалы білім және оны өмірде пайдаға асыра алатынына кәміл сенімдімін.

Білім ордасы – жас ұрпаққа, саналы тәрбие - сапалы білім беретін бірнеше ғасырлар бойы жиналып сақталған мұраларын келешек ұрпақ игілігіне жұмсайтын тәлім – тәрбие орталығы.

Олай болса, сол тәлім-тәрбие орталығындағы мұғалім өзі мамандығын жетік меңгерген, баланың ой-санасының өсіп, саналы тәрбие - сапалы білім алуына, оқушы жүрегіне жол таба білетін шебер, білікті, білімді ұстаз болуы міндетті. Сонымен қатар қазіргі ақпараттық, жаҺандану заманында білім ордасының материалдық техникалық жабдықталуының да мәні зор.

Саналы тәрбие - сапалы білім беру үшін екеуі де басты қажеттілік. Дегенмен, білімді, білікті мұғалімнің алар орны ерекше. Жас ұрпаққа сапалы білім беру ең алдымен мұғалімнің білімі мен біліктілігіне байланысты.

Жалпы білімнің жүйесі – қоғам дамуымен бірге дамып, әрдайым үнемі өзгеріп отырады. Ол әр елдің экономикалық ерекшеліктеріне қарай қалыптасып, үнемі үздіксіз жетіле отырып, барынша күрделене түседі.

Бүгінгі жаңа қоғамда мұғалімнің ішкі жан дүниесі де жаңаша, демек болашақ ұрпақтан үлкен үміт күтілуде.

«Ойдағыдай тәрбиелеудің сыры оқушыға деген құрмет сезімде жатыр»деп Р.Эмерсон өзінше баға бере білген. Мектептегі басты тұлға ұстаз десек, білім саясаты ең алдымен ұстаздар қауымы арқылы жүзеге асырылады. Ал біздің келешектегі мақсатымыз – рухани жан дүниесі бай, жан-жақты жарасымды дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру.

«Ұл өсіргің келсе, дана жүректі

Қатты ұстап, үйрет білім ізетті.

Кім ұл-қызын шолжаңдатса бетімен

Тартар күйік, ет кескендей етінен»

Ж.Баласағұн