Жұдырықшалы катоктың құрылысы

Астана қаласының Білім басқармасы

Астана қаласы әкімдігінің «Көпбейінді колледжі» МКҚК

Ашық сабақтың тақырыбы:

«Жұдырықшалы катоктың құрылысы»

Мамандығы: 1402000- Жол құрылыс машиналарын техникалық пайдалану

Топ: 3 ДСМс-214

«Автокөлікке техникалық қызмет көрсету, жөндеу және пайдалану» пәндерінің циклдік комиссиясы отырысында қарастырылды

Хаттама № __ «____»_________2017 ж.

ПЦК төрайымы________Шуева Ю.С.

Келісілді: Әдіскер ______Хасенова С.Е.

Дайындаған: арнайы пәндер оқытушысы

Мухатов З.К.

Астана 2017

Сабақ жоспары

Оқытушы: Мухатов З.К.

Пән: Арнайы технология

Мамандық,топ: 3 ДСМс-214, Жол құрылыс машиналарын техникалық пайдалану

Тақырыбы : Жұдырықшалы катоктың құрылысы

Күні: 21.02.17

Сабақ түрі: Білімді іскерлікті және дағдыны жетілдіру

Сабақтың мақсаттары:

Білімділігі: білім алушыларға каток құрылысы туралы түсінік беру;

Дамытушылығы: ой-өрісін дамыту, ойлау қабілеттерін арттыру, жұдырықшалы каток құрылысын білу дағдысын алыптастыру;

Тәрбиелілігі: жауапкершілікке, ізденімпаздыққа, өз бетімен жұмыс істеуге, ұжымдық ауыз бірлікке тәрбиелеу.

Әдістері: ұжымдық әдіс, топтық жұмыс.

Сабақ жабдығы: презентация, интерактивті тақта, видео ролик. .

Пәнаралық байланыс: Геометрия, тех.механика,химия

Әдебиет:

Негізгі:

1.Роговцев В.Л. "Автомобили и тракторы" М."Транспорт" 1986ж

2.Михайловский Е.В., Серебряков К.Б. Тур.Е.Я. "Устройство автомобиля"

3.Гуревич А.М. Сорокин Е.М. "Тракторы и автомобили" М., "Колесо" 1980ж

4.Ламака Ф.И. «Лабораторно-практические работы по устройству грузовых автомобилей.» .изд-во «Академия» Москва 2008г.

Қосымша:

1.Анохин В.И. "Отечественные автомобили" М.Машиностроение, 1977ж

2.Ильин Н.М. "Электрооборудование автомобилей" М "Транспорт" 1978ж

Сабақтың барысы және уақытының өлшемі

№	Сабақ кезеңдері	Кезең мазмұны	Уақыты
1	Ұйымдастыру кезеңі	Амандасу, студенттердің қатысуын және аудиторияның дайындығын тексеру, сабақ өткізу жоспары	2 мин
2	Білімдерін тексеру Білім бағалау өлшемі	Cұрақ – жауап: Топырак тыгыздау әдісінің атаңдар? Жерді нығыздауға арналған машиналар? 3.Топырақты домалату, таптау және вибротаптау арқылы тығыздау. Негізгі параметрлері, жұмыс процесі  және өнімділігі.   4. Жол құрылысында жер жұмыстарының көбi қандай әдіспен орындалады ? 5. Жер казып-тасымалдайтын машиналар?	10 мин
3	Жаңа тақырыпты жеткізу әдісі	Ауызша, конспект арқылы, қойылған сұрақтар бойынша тақырыпты өздігінен игеру. Жоспар: Жұдырықшалы каток түрлері Жұдырықшалы катокты қолдану мақсаты Тіркемелі жұдырықшалы каток Д-130 Жартылай тіркемелі каток Өздігінен жүретін каток Жұдырықша формалары	12 мин
5	Студенттердің өздік жұмысы	Топтық жұмыс 1. Топтық жұмыс түрінде. Берілген карточкадағы тапсырманы орындап, кестеге сипаттамасын жазу.	15 мин
6	Сабақ қорытындысы	1.Үшінші топтқа жататын жүк көтергіштер? 2. Жұдырықшалы каток дегеніміз не? 3. Жұдырықшалы каток түрлері? 4. Жұдырықшалы каток түрлері?	5 мин
7	Үй тапсырмасы	Пневмодоңғалақты катоктың құрылысы, конспект жазып келу. Гуревич А.М. Сорокин Е.М. "Тракторы и автомобили" М. 160-162 беттер	1 мин

Оқытушының қолы _________________

Сабақтың барысы және уақытының өлшемі

№	Сабақтың кезеңдері	Уақыты
1	Ұйымдастыру кезеңі	2 мин
2	Білімдерін тексеру	10 мин
3	Жаңа тақырыпты жеткезу кезеңі	12 мин
4	Студенттердің өздік жұмысы	15 мин
5	Сабақ қорытындысы. Бағалау	5 мин
6	Үй тапсырмасы	1 мин

І. Ұйымдастыру кезеңі - 2 мин

Сәлемдесу, білім алушыларды түгендеу. Кезекшіні тағайындау

ІІ. Білімдерін тексеру - 10 мин

Cұрақ – жауап:

1.Топырак тыгыздау әдісінің атаңдар?

2.Жерді нығыздауға арналған машиналар?

3.Топырақты домалату, таптау және вибротаптау арқылы тығыздау.

 Негізгі параметрлері, жұмыс процесі  және өнімділігі.  

4. Жол құрылысында жер жұмыстарының көбi қандай әдіспен

орындалады ?

5. Жер казып-тасымалдайтын машиналар?

III. Жаңа тақырыпты жеткізу -10 мин (Слайд)

Жоспар:

1. Жұдырықшалы каток түрлері

2. Жұдырықшалы катокты қолдану мақсаты

3. Тіркемелі жұдырықшалы каток Д-130

4. Жартылай тіркемелі каток

5. Өздігінен жүретін каток

6. Жұдырықша формалары

• Жұдырықшалы каток - тіркемелі, жартылай тіркемелі және өздігінен жүретін болып бөлінеді.

• Жұдырықшалы каток - топырақты қопсыту тығыздау жұмыстарына тиімді пайдалануға болады. Топырақ өте тығыз кезде, оны жұдырықшалар бөліп нығыздау жұмысын орындайды. 

• Жұдырықшалы катокты қолдану мақсаты - топырақты нығыздау кезінде ауыр салмақпен басып тепе-тендік сақтау. Жұмыс барысында әртүрлі топырақ бетінде әр түрлі каток түрін қолданады.

• Жұдырықшалы каток – жұмыс барысында топырақты нығыздау кезінде ең алдымен жүреді, содаң соң пневматикалық доңғалағы бар каток соңғы тығыздау жұмысын атқарады. Ауыр жұдырықашалы каток және пневматикалық каток жүрген кезінде бір схема арқылы жұмыс жасайды.

Тіркемелі жұдырықшалы

Каток Д-130 :

Топырақтың нашар біріккен

Қабатын нығыздауға арналған

Жылтыр домалағашы Д-126 А

каток құрылысына

ұқсас жасалынған

Тіркемелі каток топырақты нығыздаудың бастапқы процесінде жақсы жұмыс жасайды. Ол ДУ-94 әрүрлі тратормен тарту класы 3 тен жоғары машиналар қолдануға болады.  ДУ-94 арақашықтықтан басқару пультіне және қозғалтқыш пен вибрация пайда болу орындайды.

Жиілігі 25 Гц. Жұдырықша биіктігі 10 см, саны 136 , топырақты алу аумағы 0,01 кв.м. Топыраққа байланысты нығыздау тереңдігі 20- 80 см аралықта, нығыздау коэффиценті 0,95 – 1,00. Каток топырақтан тазартуға қырғыш тістермен жабдықталған.

Жұдырықшалы тіркемелеі

каток Д-130А: 
1— тартқыш болт; 2 —домалағыш;

3 — бандаж; 4 —жұдырықша;

5 — қырғыш (тазалағыш тістер)

Домалағышқа бандаж бен жұдырықшаны бекітеді.Әр бандаж екі бөліктен тұрады, ол тартқыш болттар мен бекітіледі. Каток рамасына қырғыш орналасқан,ол екі жұдырықша арасында орналасып домалағышты тазартады. Домалағышты балассты болу үшін құммен толтырады.

Жартылай тіркемелі каток - бір осьті доңғалақты тарту машиналары орындайды.

Шарнир- бір осьті тарту машинасымен жартылай тіркемелі катокты қосу және 90 градусқа бұрылуға мүмкіндік береді.

Бір-бірінің көмегімен вертикалды ауысу 300 м дейін барады. Машина тиелген ауыр жүк балластын өзі сүйреу арқылы нығыздайды. Бұл машина бір осьті болып келеді. Жартылай тіркемелі машиналар 10, 25-42 т салмағында шығарылады.

Өздігінен жүретін каток- екі осьті доңғалақты тарту машиналары орындайды.Олар төрт доңгелекті және жүру жылдамдығы16 км / сағ, тіркемелі катокқа қарағанда 2 - 3 есе жылдамдықпен жүреді. Кейбір өздігінен жүретін катоктар жеке бір рамаға бекітіледі. Екінші бір түрі жұмыс органы бульдозердің күрегіне ұқсас.

Домалатқышы жылтыр катокқа қарағанда әлдеқайда нығыздау коэфиценті үлкен. Жұмыс барысында топырақ үлкен болғанда, жұдырықшалар үгіту кезінде домалағыштың басты беті нығыздайды. Катоктың жұдырықшасы топырақ болған жағдайда, арнайы тістері тазалайды. 

• Құрылыс барысында жұдырықшалы каток 6-8 т массалы және одан жоғары 25-30т массалы болып келеді.

• Жерді нығыздау кезінді жеңіл массалы каток жұмыс істесе нығыздау тереңдігі 20-35см болады. Ал ауыр катоктарда 70 см дейін.

• Жол-құрылыс жұдырықшалы тіркемелі катоктар осы стандарт бойынша ГОСТ 11557 — 75 жасалынған.

Жұдырықшалы домалағышты каток

а) – жалпы түрі;

б) – жұдырықшамен топырақты нығыздау схемасы I – бастапқы нығыздау,

II – ортаңғы нығыздау; III – нығыздау соңы

Жұдырықша формалары

а, б) - біржақты, е) - симметриялық,

ж) – ұзынырақ жуан,

Тік жұдырықшалы формасы

е) топырақтың қабатымен қалындығына

байланысты, қатты қысыммен ауыр

домалағыштарда кездеседі.

Жуан ұзынырақ формасы. ж) кескінді домалағыштардың ең басты және жоғары сапада нығыздау жұмыстарын орындайды. з) Ескі домалағыштарды көбіне қолданылады,горизонталь немесе вертикаль бағытта бірқалыпты нығыздау жұмыстарын қамтамассыз етеді.Жаңадан жасалынған домалағыштардың жұдырықшаның домалағыштың диаметріне қатысты 1 : 6 - 1 : 7 өлшемде болады.

Жұдырықшалы домалағыштың артықшылығы — топырақтың төменгі қабатын жақсы нығыздау.

Кемшілігі — жұдырықшалардың топырақтың жоғарғы бетінен шыққан кезде козғалысқа кері әсер тудырып, топырақтың беткі қабатын қопарып тастауы.Жұдырықшалы каток-шашылмалы және тұтас тас тәріздес жерді нығыздау жұмыстарына арналған машина.

Жердің тығыздығын тексертін құрал

• Электронды тығыздық тексертін құрал FieldScout SC 900 – пенетрометр

• Пенетрометр GPS навигацияға қосыла алады. Жердің әртүрлі тереңдікте тығыздығын көрсете алады. Анализ жасап компьютерге кабель арқылы шығаруға болады.  

IV. Студенттердің өздік жұмысы -15 мин

Топтық жұмыс түрінде Берілген карточкадағы тапсырманы орындап, кестеге сипаттамасын жазу. (Қорғау)

V. Сабақ қорытындысы. Бағалау -5 мин

1.Үшінші топтқа жататын жүк көтергіштер?

2. Жұдырықшалы каток дегеніміз не?

3. Жұдырықшалы каток түрлері?

4. Жұдырықшалы каток түрлері?

5. Жерді нығыздау әдістері?

Қорытынды. Бағалау.

VI. Үйге тапсырма 1 мин.

Пневмодоңғалақты катоктың құрылысы, конспект жазып келу. Гуревич А.М. Сорокин Е.М. "Тракторы и автомобили" М. 160-162 беттер