Ынтыма? т?бі – береке!

Сабақтың мақсаты:«Тыныштық» құндылығытуралытүсініктерінкеңейту;әрбіроқушынынұйымшылдыққа, ынтымаққа, татулыққа, достыққатәрбиелеужәнеқұндыадамиқасиеттеріндамыту.

Міндеттері:

-Оқушыларға ынтымақ үғымы туралы түсінік беру;

-оқушылардың өзара жағымды қасиеттерін,сүйіспеншіліктерін дамытуға ықпал ету;

-оқушыларды татулық, ауызбірлікке тірбиелеу;

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңi.

Тыныштық сәтi.Орманға ойша серуен.

Арқаңызды тік ұстап отырыңыз. Көзіңізді жұмып, терең тыныс алыңыз. Әрбір тыныс алған сайын неғұрлым көбірек босаңсып, сабырлы болуға тырысыңыз. Қазір біз орманға серуенге шығамыз. Өзіңіздің сынып есігіне қарай беттеп, есікті ашқаныңызды, дәлізбен өтіп, далаға шыққаныңызды елестетіңіз. Таза ауаны жұтып, шашыңызды желбіреткен желдің лебін және бетіңізді сәл-пәл қыздырған күн сәулесін сезініңіз. Орманға қарай жүре бастаңыз. Келе жатқанда абай болыңыз, жәндіктерді басып кетпеңіз. Бір минут тоқтап айналаға көз салыңыз. Табиғаттың әсемдігі мен балғындығын сезініңіз. Гүлдердің біріне жақындап, еңкейіп, оның нәзіктігі мен жұқалығына зейін салыңыз. Оны иіскеңіз және хош иісін жұтыңыз. Айналадағы бар нәрсені бақылап, ары қарай жүре беріңіз. Гүлдер, гүлдер мен ағаштардың иісі, құстардың дауысы және жәндіктердің ызыңы. Орманға ендей түсіңіз, қараңызшы, ағаштар биіктей әрі қалыңдай түсті. Жарық пен көлеңкенің ойынын қызықтаңыз, жапырақтардың сыбдырын тыңдаңыз. Біз өзімізді орманда бақытты әрі қауіпсіз сезінеміз. Алаңқайға шығып, осында бірнеше минут демалыңыз. Түбіне барып отырғыңыз келетін ағашты таңдаңыз. Ағашқа жақындаңыз да оны діңінен құшақтаңыз. Оның қуаттылығын сезініңіз, ондағы өмір қуатын сезінуге және ұғынуға тырысыңыз. Енді оның діңіне арқаңызды сүйеп отырыңыз. Көзіңізді жұмыңыз, терең тыныс алыңыз және қоршаған айналаның жым-жырт тыныштығына көңіл бөліңіз. (Осы жерде мұғалім 1-2 минут үзіліс жасауына болады).

Бізге қалайша жеңіл әрі тыныш және бақытты сезіну қандай. Табиғат неткен ғажап, оны қалайша сүйетінімізді бен қадірлейтінімізді, бірде бір тірі жәндікке зиян тигізбес үшін қамқорлық жасауды түсінеміз. Сіздің өз ағашыңыз бар екенін және кез келген уақытта оған келе алатыныңызды есте ұстаңыз. Ал қазір мектепке қайтуға дайындалыңыз. Орныңыздан тұрып, айналаға тағы бір көз қырын салыңыз. Келген жолыңызбен кері қайтыңыз, жолыңыздағы жәндіктерді басып кетпеңіз. Міне, мектептің алдына да келдік. Айналаңызға тағы бір қараңыз, таза ауаны терең жұтыңыз, есікті ашып, өз орныңызға қайтып келіңіз. Осы жым-жырттық, тыныштық, қанағат сезімін өзіңізде сақтаңыз. Көзіңізді ашып, күлімсіреңіз!

Ресурстар:

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3. Дәйек сөз.

«Игілік басы- ынтымақ, ынтымақты елде күн шуақ»

(халық мақалы)

Оқушылар есте сақтау үшін мақалды бірнеше рет қайталайды.

Сабақ барысын талқылау:

4.Әңгiмелеу

Мұғалім сыйы «Ынтымақ»

Ертеде Нығмет, Үсен деген ағайынды екі бала болады. Нығмет он жасқа, Үсен бес жасқа келгенде әке-шешелері қайтыс болып, екеуі жетім қалады.

Осы кезде бұрын әкелерінің қожайыны болған Шаһимардан деген бай: «Екі жетімді қолыма алып, ержеткенше үй жұмысына салайын. Ержеткен соң екеуі әкесінің орнын басып, бір керекке жарап қалар» деп ойлайды.

Сөйтіп, Шаһимардан бұғанасы қатпаған Нығмет пен Үсенге су тасытып, отын жақтырады. Ержеткен соң Нығметке жылқысын, Үсенге қойын бақтырады. Содан Нығмет пен Үсен кисе — киімге, ішсе — тамаққа жарымай, Шаһимарданның малын бағып, табаны күректей жиырма бес жылды откізеді. Байдың қойы мыңға, жылқысы үш мыңға, сиыры екі мыңға жетіп, барған сайын дәулеті таси береді. Соншама еңбек істеп, тер төксе де бай екі жетімнің басына үй тігіп, бауырына қазан асып, басын құрасын деп ойламапты.

Нығмет отыз беске,Үсен отызға шыққан жылы бай жеті жастағы ұлына келіншек айттырып, сән-салтанат құрады. Мұны көрген Нығмет пен Үсен ақылдасып, бұл бай әкемізге де жақсылық қылмаған еді, малын осынша өсірген бізге де жақсылық қылмайды. Бүйтіп, қорлық көріп жүргенше ақымызды алайық та, оз бетімізбен күнелтейік деген байламға келіседі. Шаһимарданнан ақы талап етеді. Зорласа да малын бақпай кететініне көзі жеткен бай амалсыз қалып, жиырма бес жылдық еңбек ақыларына бір ат, бір бұзаулы сиыр беріп, екеуін жолға салады. Екеуі берген ақысына разы болмаса да қолдан келер қайраны жоқ еді. Байға қарғыс жаудырып, жапан далаға қаңғып кете барады.

Нығмет пен Үсен жүре-жүре бір күні көкорай шалғынды көк өзеннің жағасына келіп, шөптен күрке жасап демалады. Кеш батып ымырт үйірілген кезде Нығмет пен Үсен жалғыз сиырды сауып алған бір баспақ сүтті қорек кып отырғанда, аттың дүбірі шығып, күркенін сырт жағынан біреу:

- Құдайы қонақпын!— деп дауыстайды. Үйде отырғандар:

- Атыңыз кім болады!— дейді.

-Атым — Қызыр.

-Қызыр болсаңыз, қонатын жерге қоныңыз, біз қондыра алмаймыз,— дейді үйдегілер. Мұны естіген қызыр кетіп қалады.

Нығмет мен Үсенбұлтүндіосылайөткізеді. Ертеңінебіреуісиырды, біреуіат пен бұзаудыбағып, біркүндітағыөткізеді. Кеш батып, ымыртүйіріледі. Кешкі ас үстіндеотырғанда, тағы да атдүбіріестіледі. Келгенкісісырттан:

- Құдайықонақпын!—депдауыстайды. Екіжігіт:

- Атыңызкім?—депсұрайды. Сырттағыкісі:

-АтымБақ,—дейді.

- Бақболсаңыз, орныңыздытауыпқоныңыз,—дейдіжігіттер. Сонымен

бақ та кетіпкалады.

Үшіншікүнікешкітамаққаотырғандатағыбіреукеліп:

- Құдайықонақпын,—дейді.

- Аты-жөніңізкім?

- Атым — Дәулет,—дейдісырттағыкісі.

-Ендешедәулеттіжергебарыпқоныңыз,— дейдіекіжігіт — Бізде

ішетін тамақ жоқ, жатарға орын жоқ.

СоныменДәулет те кетіп қалады.

Нығмет пен Үсен ылғи да: «А, кұдай, ынтымақтанайырма, бас аманболсын!— дептілеутілеп, қалт-кұлткүнөткізебереді. Біркүнікешкіасқаотырабергендеүйдіңсыртынанатдүбіріестіледі де, біркісі:

-Құдайықонақпын!—депдауыстайды. Екіжігіт:

-Атыңызкімболады?— депсұрайды.

- Атым — Ынтымақ,—дейдіжолаушы. Нығмет пен Үсенсыртқажүгіріпшығады:

• Ынтымақсізболсаңыз, қонақболыңыз,—деп, атынұстайды.

Ынтымақ — ақ көңіл, ашық-жарқынқарапайымкісіекен. Екеуініңпейіліне разы болады. Қонақүйгекіріп, төргеотырғаннанкейін Нығмет пен Үсен: «Ынтымақтынқонақболуы — үлкенбақыт. Сондықтан қонақты разы қылыпаттандырайық» депақылдасады. Қонақасығааттарынкөлденеңтартып, «Аумин!» деп бата сұрайды. Ынтымақотырып:

-Жан баққанжалғызаттарыңды маған сойсаңдар, қалай күнелтесіндер?— дейдіжігіттерге.

-Қане, қонақсізболсаңыз, бәрі де орнынтабады, ықыласыңыздыберіңіз,— дейдіекіжігітөтініп. ШынпейілдерінекөзіжеткенЫнтымақдастарқанға бар пейілінтөгіп:

-Құдайондасын, Қызырқолдасын! Баққосылып, Дәулетдарысын, аллаһуәкбар?— деп бата береді. Нығмет мен Үсендереуаттысойып, еттіказанғасалады.

Үсенетпісіріп, НығметЫнтымақпенәңгімелесіпотырғанда, сәлемберіпүйгеҚызыркіреді. Оныңартынаніле-шала Бақ пен Дәулеткіреді. Ынтымақтың үстіне Қызырдың, Бақтын, Дәулеттіңкелуіүлкенқуанышқаайналады. Екіжігітжігі-жапарболып күтеді. Еттүсіріліп, тамақжелініп болған соң, Нығмет пен Үсен алғашқы үш қонақтықондырмағандарыүшінкешірімсұрайды. Сонда Қызырқартайтады:

- Балаларым, оғанқысылмаңдар, ЫнтымақболмасаҚызырқонбайды, Баққарамайды, Дәулетдарымайды. БізЫнтымақтыңбастауыменкелдік. Көсегелерің көгеріп, өркендерің өссін!—деп ықыласбілдіреді.

Тамақішіпболғансоң, төртқонақекіжігіткеалғысайтыпаттаныпкетеді. ОсыданкейінНығмет пен Үсенніңістеріөнебастайды. ОлардыҚызырқолдайды, Баққонып, Дәулетдариды да, бақыттыжандарғаайналады.

Әйелалып, бала сүйіп, мұраттарынажеткенағайындыекіжігіт: «Ынтымақтанбиік, ынтымақтанкүштіештеңежоқ» деп, үрім-бұтағынаөсиетайтқанекен.

• Жігіттер неліктен Қызыр,Бақ, Дәулетті қонақ қылудан бас тартты?

• Үй иелерінің Ынтымақты қонақ қылуының себебі неде?

• Ынтымақ болған жерге Қызыр, Бақ пен Дәулеттің келуінің себебін қалай түсіндірер едіңдер?

• Сендер қонаққа кімді шақырар едіңдер?

5.Шығармашылық жұмыс, топтық жұмыс.

1 тапсырма: «Бірлік түбі береке» тақырыбында эссе жазу.

2 тапсырма:Мақалды жалғастырып мағынасын ашу.

1 топ

Ынтымақ түбі –игілік,
Тірлік, тірлік түбі – бірлік.
 
Ағайын тату болса – аткөп,
Абысын тату болса – ас көп.
 
Теңге – тиыннан,
Ынтымақ – ұйымнан.

Ынтымақ түбі — игілік.
  .
 2 топ
Бір жеңнен қол шығар,
Бір жағадан бас шығар.
 
Қырық кісі — бір жақ,
Қыңыр кісі — бір жақ.
   
Ынтымақ — бұзылмайтын қорған,
Қосылып еккен ағаш — орман.
  
Аздың азаншысы болғанша,
Көптің қазаншысы бол.
 3 топ
Күш — бірлікте.
 
Саусақ бірікпей —
Ине ілікпейді.

Итпен ит ырылдасса
Тамағының тоқтығы.
Жігітпен жігіт қырындасса
Ынтымағының жоқтығы.
Тірліктіңкүші — бірлікте.

6.Топпен ән айту

«Елім менің»

Сөзі Н.Назарбаевтікі

Әні Б.Тілеухановтікі

7.Үй тапсырмасы.

8.Соңғы тыныштық сәті.