Сызу саба?ында о?ушыларды? графикалы? ?абілетін арттыруды? кейбір жолдары

Сызу сабағында оқушылардың графикалық қабілетін арттырудың кейбір жолдары

1.Кіріспе.

Сызуды оқыту сапасын арттыру. Мектеп реформасы қойған тапсырмалар комплексіне барлық сабақтарда политехпикалық, бағытта дамыту керек екендігін айтып кеткен. Бұл тапсырмалар, әрине, толық түрде сызу пәніне де байланысты. Оқушылар мектептен тек орта білім ғана емес, сонымен катар мамандапдырылған білім алып шығуы керек екені белгілі. Ал алдынғы қатарлы басқа өндірістерде сызуды өте көп қолданатынын ескерсек, онда оқушылар графикалық сауатты болуы міндетті. 1969 жылы шыққан сызу оқулығы 14 басылымнан басылып шықты. Кезінде бүл оқулықты мұгалімдер өте жақсы деп бағалаған, бірақ казір жарамсыз болы и калған. Оның себебіде түсінікті ғылми-техникалық прогресс бойынша ондірісте барлық салалар жылдан жылға өсіп келеді. Әрине сонымен, бірге сызуларда күрделеніп, өзгерістер болып жатыр. Мектеп реформасының тағы да бір талабы, оқыту әдістері дамыту, оны жетілдіріп отыру керек.

2.негізгі бөлім

Сызу сабағын оқытудың жемісі оқулық материалдармен көміп тастамай, сабақты қызықты өткізіп, уаққытты үнемді пайдалану керек. Үй жүмысында да өте көп мөлшерде тапсырманың берудің кажеті жоқ. Мүғалімдерге арналаған бағдарламаларда, методикалық құралдарда міндетті түрде өзіндік жұмыстарды (практикалық және графикалық ) оқушылар тек сабақта ғана орындау керектігін атап корсеткен. Сабақта уақыттың толық жетісуі үшін оқушыларға мынандай тапсырмалар беру керек.

А)оқулықта көрсетілген беттерді толық оқып келуі.

Б)форматқа рамка, бүрыштық штампаны сызып дайындап келу

Сабақта уақыттың жетіспей қау себептері

аксонометриялық проекцияларды сызу үшін көп уақыт керек.

Аксонометриялық сызуларды жеңілдету және сызу форматының таза болуы үшін өнеркәсіпте әр түрлі трафарет; шаблондар шығарыла бастады. Бұл трафареттер овалдар сызғанда, осьтерді ориаластырғанда пайдалануға болады. Өкінішке орай бұл құрал-жабдықтар да оку процесінде әлі де көп пайдаланылмайды. Ал тофареттерді қолдану графикалық жұмыстарды орьндауға кеткен сабақ уақытын 5-10 есе азайтады екен. Басқада сабақ уақыттарын қысқартып, тиімді пайдаланудың жолдары бар. Бірінші кітаптан берілгенін көшіргенін сызадыда тек содап кейіп барып арнайы тапсырмаларды орындайды.

( Үшінші проекциасын салу, қима тілік т.б.). оқулықтан көшіріп шығу үшін де біраз уақыт қажет болады және де оны оқушыға айтарлықтай пайдасы жоқ.

Бұл жерде кальканы пайдаланған дұрыс. Калькаға берілген тапсырманы көшіріп алып, содан кейін арнайы тапсырманы орындаған жөн. Бұдан шығатын нәтиже сабақ уақытын үнемдейміз және ең бастысы оқушылардың назары берілген арнайы тапсырманы орындауға болінеді. Графикалық дайындығын көтерудің жауапты негізі алдыңғы қатарлы тәжірибе алмасулар болып табылады. Сонымен бірге сабақ барысында оқушылар графикалық жұмыстарды орындаған кезде тек оқулықта берілген материалды орындаумен ғана шектелмей, соған қатысты басқада тапсырмалар берілуі керек. Сызу курсында міндетті түрде орындалатын практикалық жұмыстар берілген. Олардың көпшілігі сызу қағаздарына сызу кұрал- жабдықтары арқылы орындау керек. Бірақ көпжылдық тәжірибелер арқылы білеміз, бұл жұмыстардың көпшілігі эскиз формасында орындалады. Берілген сызуларға сабақтың көп уақыты кетеді. Бірақ оны сабақты бекітуге қандай әсері бар екендігін бақылап отыру керек, көп уақьт алынғамен оның пайдасыз болуыда мүмкін.

Практикалық жұмыстарды көпшілігіндегі тапсырмалар берілген екі проекциасы арқылы үшінші проекциасын табу. Белгілі кеңістікте ауыстыру, детальдау болып келеді. Барлық уақытта оқушыларға эскизді қалай орындау керектігін түсіндіру керек. Бірінші проекцияларды жіңішке сызықтармен сызып шығады. Тілік, қималарға байланысты өзгерістер енгізгенис і кейн ғана жуан тұтас сызықтармен бастырын сызу керек.

Практиқалық жұмыс. «Корсетілген нәрсенің коріністерін нұсқаларды пайдаланбай проекциялық байланыста сызу». Програмада оны қалай орындау керектігі көрсетілмеген (эскиз және чертеж түрінде). Бұл тапсырманы орындау үшін оқушыларға бірнеше тапсырмалар береміз. Олар кезегіне карай қиындап орындауы керек. Мысалы, бірінші карточкада аксонометриалық проекпиасы және горизонтал, фронталь проекциасы берілген.

Осы бойынша оқушылар профил проекциасын табу керек. Оқушылардың көпшілігі егер барлық карточкалардағы тапсырмаларды шеіпсе беске бағаланатынын біліп орындауға

тырысады. Мұның бірінші себебі, мұғалімнен мақтау есту болса

екінші жағынан өз қатарларының қүрметіне боленуге тырысатындығынан. Мұндай карточка тапсырмалардың пайдасы мұғалім оқушылардың білім деңгейін анықтап, үлгермейтін оқушылармен жеке жұмыс жүргізуіне болады.

Кейбір практикалық жұмыста сызуларды ауызша оқуға тапсырмалар берілген. Бұл тапсырмаларды орындатқызғанда ауызша жауап сураудың қажеті жоқ. Өйткені ол көп уақыт алады, ал тиімдісі жұмыс дәптеріне жауаптардың жазбаша жаздырьш, кейіннен тексеру керек. Кейінгі жұмыстар құрастыру және құрылыс чертеждеріне арналған. Бұл жұмыстарға оқытушы қаншалықты уақыт бөлемін десе де өзі біледі, өйткегі жылдың аиағына дейінгі програманың соңы болып есептеледі. Бұл айтылғандардан қорытынды оқытушы үлгермейтіп, ауырып сабаққа келе алмай қалған, тағыда сондай оқушылармен жеке қосымша жұмыстар жүргізуіне болады. Міне оқулықта берілген. есептерді талдап шықтық. Жаңа айтып өткеніміздей, кітаптағы берілген материалмен тоқтап қалмау керек, егер артық уақыт болса сабақты қосымша материалмен толықтырып отыру керек.

Оқулық программасы бойынша „Түіндесу,, тақырыбы өтіледі. Бірақ ол тақырыпқа арпайы жаттығу, графикалық есептер берілмеген. Практикада байқағанымыз бойынша да оқушылар түйіндсеудің жалпы негізімен таныс болғанымен, көпшілген жеке элементтерін меңгере білмейді. Соны ескере отырып «Түйіндесу» тақырыбына бірнеше тапсырма-карточкалар орындадық бұндай тапсырмаларды мүғалі сыныптан тыс жұмыстар кезінде оқушыларға таратып беруі керек.

1-суретте көрсетілген тапсырмапы сызу үшін түйіндесуді оқушылар жақсы білуі керек. Бұл жерде оқушылар шеңбер мен шеңбердің, шеңбер мен берілген нүктенің, түйіндесуін меңгеру қажет.

2-суретте де түіндесу элементтері кездеседі. Ал 3-суретте тек түйіндесу ғана емес сонымен бірге шеңберді тең болікке бөлу де қарастырылғап.

Бұл тапсырмаларды оқушылар орындағанда естерінде жақсы сақтап тек кітаптан ғана көшіріп емес, сонымен бігрте өздері де ойлап табуға тырысуы мүмкін.

Қорытынды:

Жаксы шықкан жұмыстарды үйірме жұмыстарында өздеріне боятып (4-сурет) кабинеттердің есігіне эмблема регінде іліп қоюға болады.

Өз істерінің жемісін көрген соң олардын бойында міпдетті түрде өздеріне қанағаттандык сезім пайда болып, сызу пәніне дегеп қызығушылығы артады.