Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы

Өнер, шешендік дегенге қандай анықтама бересіздер?

Топқа бөлу: «Мозайка» әдісі арқылы ақын суреттерін құрастырып, үш топқа бөлінеді. Суретті құрастырғанда сол берілген ақындардың нақыл сөздері шығады.

Жамбыл

Шортанбай

Сүйінбай

Шешен кісі сөз бастар, Адал кісі – ел бастар.

Ақыл - дария білгенге.

Өмірде құны ескірмес,  Бағасы құнды асыл сөз.

Мына суреттерден не көріп тұрсыздар?

Айтыс дегеніміз не?

Qarashanyñ jıyrma jetisi

Süıinbaıdyñ Qatağanmen

aıtysy

Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары:

7.1.1.1 Т/Ж/ - әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау;

7.2.3.1 А/ - шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын табу.

«Сүйінбай – айтыс өнерінің алтын діңгегі»

(М.Әуезов).

Сүйінбай Аронұлы (1815, Алматы облысы Жамбыл ауданы Қарақастек ауылы – 1898, сонда) – айтыс ақыны.Жасынан жыраулығымен елге танылған. Жамбыл aқын “Менің пірім – Сүйінбай, сөз сөйлемен сиынбай” деп оны ұстаз тұтқан. Aрғы атасы Күсеп Жиенқұлұлы (1701 – 1791) жауынгер ақын, жыршы, күйші, қобызшы болған. “Өтеген батыр” жырын шығарып, “Мың бір түн”, “Шаһнама”, “Көроғлы”, “Тотының тоқсан тарауы” дастандарын жырлаған.

Айтыс — ауыз әдебиетінде ежелден қалыптасқан поэзиялық жанр, топ алдында қолма-қол суырып салып айтылатын сөз сайысы, жыр жарысы.

Айтыс — синкреттік жанр, ол тұрмыс-салт жырларынан бастау алып, келе-келе ақындар айтысына ұласқан. Айтыста осыған орай лирикалық, эпикалық, драмалық сипаттар мол ұшырасады. Сол арқылы бұл жанр ауыз әдебиетінің өзге түрлерімен қанаттаса дамып, бір-біріне елеулі әсер-ықпал жасап отырған. Батыр және лиро-эпос жырларына да әсерін тигізіп, өзі де арнасы кең мол салаға айналған.

Сөзмаржан

Тезімді – күш көрсету

Дұлым – қырғызша көппін

Ерчі – батыр,ер

1-тапсырма. Топтық жұмыс.

1-топ. Айтыс сөзін топтастыру

2-топ. ХІХ ғасыр айтыскерлері

3-топ. Қазіргі таңдағы айтыскерлер

Дескриптор:

Айтыс сөзін топтастырады;

Ертедегі ақындар мен қазіргі кездің ақындарын салыстырады.

Видеоролик

2-тапсырма.(Т). Тыңдалған шығарма сюжетін талдаңдар.

«Қосжазба» күнделігі

Шығармадан үзінді

Шығарма сюжеті

Қ/Б: «Отшашу» әдісі

3-тапсырма.Қ/Б. Айтыстағы кейіпкерлердің тілге тиек еткен сөз түйдектерін негізге ала отырып, олардың қолданылу ерекшеліктерін кестеге түсіру.

Кейіпкер

Тақырып

Сүйінбай

Астарлы сөз

Көркемдегіш құрал түрі

Қатаған

Айдап келіп берерсің,

Он екі ата Жалайыр

Алдыңдағы малыңды.

Мәні

Аршынға қолын сермеген,

Басыңнан өлең жаудырып,

Маңына дұшпан келмеген.

Бір құрайын тезімді?!

Қоңырбөрік астында,

Барың болса қарышта,

Барар жерің сезілді!

Бес жүз жылқы матағам!

4-тапсырма. Сүйінбай мен Қатаған образын салыстырыңдар.

Сүйінбай

Қатаған

Дескриптор:

- Сүйінбай мен Қатаған образын салыстырады.

Қ/Б: «Отшашу» әдісі

«Блиц» сұрақтар

Бағалау: «Медальдар» әдісі

Үйге тапсырма

Шығармадан үзінді жаттап келу.

(5 шумақтан кем емес)

Рефлексия

«Аяқталмаған сөйлемдер» әдісі

«Бүгін мен................... білдім»

2.«................. қызықты болды» «.......................... қиын болды»

3.« ................ екенін түсіндім»

4.«Мен ............... білім алдым»

5. « ............ мені таңғалдырды»