Шешендік ж?не с?з м?дениеті

Сабақтың тақырыбы: Шешендік және сөз мәдениеті
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік. Шешендік сөздер туралы түсінік бере отырып, жаңа білімді жете меңгерту, сапалы білім беру.
2. Дамытушылық: Оқушының сөйлеу мәдениетін, өзіндік ой - пікірін ашық айта білуге, баяндау шеберлігін, шығармашылығын, пәнге, шешендік өнерге деген қызығушылығын арттыру. Оқушылардың танымдық, тұлғалық қабілеттерін дамыту.
3. Тәрбиелік: Білімді, бәсекеге қабілетті, шығармашыл, сөйлеу мәдениеті жоғары жеке тұлға қалыптастыру, оқушыларды жүйелі ойлап, шешен сөйлеуге, ойын жеткізе білуге тәрбиелеу

Сабақтың түрі : жаңа сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілі: шаттық шеңбері, тест,ойқозғау,«Қарама-қарсы элементтер» стратегиясы, пікіралысу, «Теңге алу» ойыны, рефлексия 

Сабақтың көрнекілігі: тірек-сызба, кітаптар, тиын парақшалары, үш бидің портреті, нақыл сөздер, мақал - мәтелдер, схемалар, түрлі слайдтар,,,,

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, әдебиет, тарих,            

 Сабақтың барысы:

1. Психологиялық ахуал:

2. Ұйымдастыру кезеңі

3. Шаттық шеңбері

4. Топқа бөлу

5. Үй тапсырмасын тексеру

6. Салыстырмалы тест

7. Жаңа сабақ

8.Мәтінмен жұмыс

9. Пікір алысу

10. Ой қозғау

11. Қорытындау «Теңге алу» ойыны

12. Үй тапсырмасын беру.

13. Өзіңді тексер.

14. Рефлексия (Кері байланыс)

15. Бағалау.

1.Психологиялық ахуал:

Оқушылар келген қонақтармен амандасады. 
«Армысыз – қайырымды, Аспан ата, 
Армысыз – шұғылалы, Жер ана, 
Армысыз – қадірменді апайлар, 
Армысыз – қадірлі ұстаздар!»

2.Ұйымдастыру.

Амандасу, оқушылардың сабаққа қатысын түгендеу және 
көрнекіліктерді орналастыру.

3.Шаттық шеңбері

Сыныпты сабаққа ұйымдастыру (ынтымақтастық атмосфера орнату)
Шаттық шеңберін құрады: «Сен әдемі сөздерді білесің бе?

4.Топқа бөлу.

Оқушылардың іс - әрекеті
Оқушылар билер есімдері бойынша топқа бөлінеді.

Оқушыларды үш топқа бөлу:
І топ «Төле би» ІІ топ «Қазыбек би» ІІІ топ «Әйтеке би»

5. Үй тапсырмасын тексеру

Оқушыларды іздендіру мақсатында берілген тапсырмалар:

Тақырып бойынша баяндама жасау, қорғау, шешендік өнер саласына қатысты мамандық иелері болып, өз ойларын айту, сөйлеу шеберліктерін көрсету.

6. Салыстырмалы тест

1 Аңыздың тарихқа қатысы бар ма жоқ па?

Ия   Жоқ

2 Қазақ тілінде сөз табы бар ма?

Ия   Жоқ

3 Абай өмірде болған ба?

Ия   Жоқ

4  «Аяз би» ертегі ме ертегі емес пе?

Ия   Жоқ

5 Асанқайғы жиһан кезіп жүре ме?

Ия   Жоқ

7. Жаңа сабақ:

Кіріспе сөз

Сабақтың мақсатымен таныстыру.

Сөзден тәтті нәрсе жоқ

Сөзден ащы нәрсе жоқ

Сөзіңді тіліңе билетпе

Ақылыңа билет.

Сөзіңді ақылсызға қор етпе

Ақылдыға айт

Кімге қай кезде, қай жерде қалай сөйлейтініңді біл.,- деген екен   Бөлтірік шешен.

10-сынып оқушылары сөзді дұрыс қолдану, сөздің мазмұнына көп мән беру  туралы , ал 11-сыныпта халқымыз ежелден табан астында қиыннан қиыстырып   сөз тауып, ұтқыр сөйлегені, дана да ақылды сөздерін тағы бір ой елегінен   өткізгелі отырмыз.

ІІ. Ендеше бірінші мына сұрақтарға жауап беріп көрейік:

-Сөз дұрыстығы дегеніміз не?

- Сөз байлығы  деген не?

- Сөз тазалығы деген не?

- Тіл көрнекілігі дегеніміз не? (өтілген тақырып бойынша әр сұраққа оқушылар

жауап береді)

8. Мәтінмен жұмыс.

Әр топқа жеке-жеке мәтіндер беріледі. Әр топ сол мәтіндерді оқып, постер арқылы қорғап шығады.

9. Кітаппен жұмыс.

Әр топтан бір-бір оқушы тақтаға шығып, сөйлемдерге морфологиялық, синтаксистік, фонетикалық талдау жасайды.

10. Жеке жұмыс.

Сараптау

«Қарама-қарсы элементтер» стратегиясы

Шешен мен сөзшең айырмашылықтары неде?

Шешен	Сөзшең
Жүйелі, мағыналы, тапқыр, бірлікке шақырады.	Жүйесіз, өсек, берекесін алады.

11. Пікір алысу.

«Шешен адам болу оңай ма?» деген сұрақ төңірегінде пікіралысу

1. «Ой қозғау»

Сызбамен жұмыс. Тақтада берілген сызбаны Малайсары бидің сөзімен

сөйлету.

АТЫҢ

ҚАТЫН

ЖАҚЫН

ТҮЙЕҢ

ҚЫЗЫҢ

БИЕҢ

ЖИЕН

ҰЛЫҢ

КҮЙЕУ

Жаман болса – жақын жау,

Шабан болса – атың жау,

Шайпау болса – қатын жау,

Кетеген болса – түйең жау,

Тебеген болса – биең жау,

Күнде келсе – күйеу жау,

Жымысқы болса – жиен жау,

Тіл алмаса – ұлың жау

Бай алмаса – қызың жау

(Малайсары би)

1. Қорытынды бөлім

«Теңге алу» ойыны

Шарты: Төменде берілген теңгедегі сұрақтарға жауап беру

10тг - Белгілі шешен, билерді ата?  Сөз, тіл, өнер туралы мақал-мәтел

20тг - Шешендік сөз өнері дамыған елдер?

50тг - Шешендік сөз нешеге бөлінеді?

100 тг- «От ауызды, орақ тілді» деп кімдерді айтқан?

5тг- Мазмұнына қарай шешендік өнер нешеге бөлінеді?

1тг- Шешендер кімнің мүддесін қорғайды?

14. «Өзіңді тексер»

Оқушылар тест сұрақтарын жазбаша шешеді, болған соң тақтада берілген кілт бойынша тексеріп бағалайды.

15.Үй тапсырмасын беру.

Шешен-билердің сөздерін жаттау.

16.Рефлексия (Кері байланыс)
« 2 жұлдыз, бір тілек»

Екі жұлдыз - екі ұнаған нәрсе (жұмыс туралы);

Тілек – жақсартуды қажет ететін нәрсе

Бағалау.Бағалау парағы арқылы оқушыларға баға қою.

Жүректен жүрекке
Әдемі қорапшада түрлі - түсті жүрекшелер бар, кімге қай түстегі жүрекше ұнайды соны алайық.
Қызыл - адамгершілік
Сары - адалдық
Қызғылт - мейірімділік
Көгілдір - сүйіспеншілік
Жасыл - әдептілік
Көк - ізеттілік
Ақ - қайырымдылық
Осы қасиеттер бойларыңызға дари берсін

6